“Loạn” giải thưởng xe hơi tại Việt Nam năm 2022

Cách đây vài năm, giải thưởng xe hơi tại Việt Nam hay bình chọn ô tô do tổ chức vinh danh thương hiệu xe nào đó manh nha được một số các diễn đàn mạng xã hội khởi sướng, chủ yếu tạo sân chơi cho các thành viên “vote” tạo không khí, cũng như hút tài trợ.

Cho đến năm 2022, người tiêu dùng Việt Nam chứng kiến có tới 3 cuộc thi bình chọn, trao giải thưởng khá quy mô. Ngoài giải Bình chọn Xe của năm do hai cộng đồng otofun và otosaigon tổ chức vào tháng 3/2022 dựa trên các phiên bản trước đó, giải thưởng Xe năm thứ 2 đã có thêm Car Choice Awards (CCA) của VCCorp.

Tên gọi khác nhau nên tôn chỉ, mục đích, tiêu chí của các giải thưởng này cũng có phần khác nhau. Tuy nhiên, điểm chung của các giải bầu chọn đều nhằm mục đích vinh danh một mẫu ô tô nào đó qua từng phân khúc, hạng mục, hoặc nhóm khách hàng.

Để có phần công tâm, các giải thưởng đều thành lập một tổ chuyên môn chấm thi gồm nhiều thành phần, từ nhà báo, nhân viên marketing, giáo viên, kỹ sư ô tô, tay đua,… Hầu hết đều khá quen mặt trong giới “Xebiz”, đồng thời mở cổng bình chọn trên trang web để lấy số phiếu (vote) từ cộng đồng mạng. Cứ như vậy, cuộc thi diễn ra trong khoảng 1 tháng. Kết quả được công bố trong một buỗi lễ tổ chức không khác các giải thưởng vinh danh doanh nghiệp thường thấy ở Việt Nam.

Điểm sáng trong các giải thưởng ô tô ở Việt Nam là ban tổ chức đã rất nỗ lực tạo ra hàng chục tiêu chí để chấm điểm cho các ứng viên, vì vậy nếu cần giải thích cho một mẫu xe đạt giải, các tiêu chí này cũng đủ để người nghe…gật gù. Thế nhưng, thực tế phần lớn các giải thưởng vinh danh đều khác hẳn với những gì người dân Việt lựa chọn, cụ thể qua Top 10 xe bán chạy (số liệu từ VAMA).

Phần lớn các giải thưởng ô tô ở Việt Nam đều cố gắng học hỏi từ thế giới. Tuy nhiên, trong khi phần lớn các giải quốc tế đều tập chung bởi các tạp chí uy tín và cộng đồng nhà báo chuyên sâu về ô tô thì ở Việt Nam lại mang tính “thập cẩm” khi ngoài báo chí, còn có chuyên gia tự phong, độc giả, KOL mạng xã hội…tham gia chấm giải.

Nhìn vào đội ngũ chấm thi, người xem liên tưởng đến các chương trình game show nhan nhản trên truyền hình, mang mục đích góp nhiều vai, tạo sự phong phú nhằm mục đích “đánh bóng” cuộc thi.

Điển hình như giải CCA 2022 của VCCorp, đêm trao giải tổ chức một buổi lễ công bố ấn tượng, các màn vũ đạo đặc sắc mang đậm chất ca nhạc tạp kỹ. Tại đây, hai thương hiệu Thaco và Vinfast ẵm rất nhiều giải thưởng của CCA 2022, tuyệt nhiên không có một chiếc Mercedes-Benz nào có giải (dù hãng này phải có đến cả mấy chục phiên bản xe khác nhau rải khắp mọi phân khúc), hay Toyota, rồi Ford… cũng vắng bóng!?

Cái “ngộ ngộ” đầu tiên là đó khi cái tên Kia Seltos được vinh danh là “Xe xu hướng 2022, mục xe gầm cao cỡ nhỏ”. Nhiều khán giả phải “ồ” lên ngạc nhiên bởi Seltos năm 2022 là cái tên chìm ngỉm trong phân khúc khi bị Hyundai Creta đè đẹp, trên đó chút có mẫu Toyota Cross bán vượt trội. Đặc biệt Kia Seltos cũng là mẫu xe nhận được rất nhiều ý kiến của người dùng về đủ các lỗi, từ nhỏ đến lớn và góp phần làm doanh số thì vẫn tụt từng ngày. Thế mà ẵm giải “Xe xu hướng” tức là nó phản ánh xu hướng phát triển của cả ngành xe!

Mini 3 cửa đạt giải “Xe sang dành cho phái nữ 2022” - từ bao giờ Mini là xe sang khi nó chỉ là xe bình dân (ở châu Âu, hay ở ta thì gọi là trung bình khá, cùng hạng với Volkswagen, Peugeot, Jeep,...) được bán với giá xe sang. Và liệu một năm, có đến 10 chiếc Mini 3 cửa được bán ra tại Việt Nam không? Thậm chí đi ngoài đường còn chưa bao giờ thấy, lái thử chắc quá ít để đánh giá mà vẫn điểm hẳn hoi.

Vinfast VF8 đạt giải “Xe xu hướng” mục nhỏ là “Xe trang bị nổi bật nhất”. Nếu Vf e34 đạt giải “Xe xu hướng – xe xanh” thì là đúng, bởi đó được xem là chiếc xe điện phổ thông đầu tiên được bán ra tại Việt Nam. Nhưng VF8 thì không, bởi Xe xu hướng hiểu là những mẫu xe đại diện cho xu hướng tiêu dùng cũng như phát triển của ngành xe trong tương lai, và họ vinh danh xe điện – đúng. Nhưng vì họ không phân biệt phân khúc thì cái tên cần phải được nêu đó phải là Porsche Taycan – một chiếc xe thuần điện với trang bị “có lẽ thua VF8 chăng”?

Giải “Vô lăng xe sang 2022” được trao cho chiếc Porsche 911, đây là chiếc xe mang lại cảm giác lái đỉnh, tăng tốc hơn 3 giây, trang bị oách hàng đầu thế giới. Nhưng lạ ở chỗ điểm bình chọn của xe lên tới 3 triệu lượt khán giả là 15.67 điểm (số điểm cực kỳ cao), trong khi dòng xe này chắc đếm trên đầu ngón tay và số người lái nó chắc chưa quá 100!

Không chỉ giải CCA 2022 trên mà ngay cả giải Bình chọn Xe của năm 2022 do diễn đàn otofun và otosaigon đồng tổ chức cũng có điểm lạ.

Cụ thể, danh hiệu Xe của năm 2022 thuộc về Toyota Camry với tổng cộng 17.208 bình chọn. Kia Carnival xếp thứ hai với 14.061 bình chọn, Hyundai SantaFe xếp thứ ba với 12.521 bình chọn.

Tuy nhiên, trên thực tế năm 2022 không thực sự thành công với cả 3 mẫu xe trên khi Top 10 xe bán chạy nhất Việt Nam đều không có tên. Thậm chí chiếc Toyota Camry được vinh danh nhưng hiện không còn là “ánh hào quang” của cách đây hơn chục năm, khi doanh số trồi sụt không ổn định, phân khúc sedan cỡ D ngày càng “kén khách”.

Vậy lý do gì để các giải thưởng ô tô đang ngày càng mọc lên “như nấm” với cách chấm giải “chẳng ai giống ai”. Câu trả lời này chỉ có người trong cuộc nắm rõ.