Hải Dương: Loạt dự án chợ bỏ hoang, xuống cấp… gây lãng phí

Trung tâm thương mại – siêu thị chợ Cuối tại trung tâm thị trấn Gia Lộc (huyện Gia Lộc. tỉnh Hải Dương) được xây dựng hoàn thiện hơn 10 năm trước nhưng đến nay vẫn chưa đưa vào hoạt động, đang xuống cấp trầm trọng.

Năm 2006, Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương ký Quyết định số 4164 phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng khu phố thương mại và trung tâm thương mại chợ Cuối, huyện Gia Lộc, trong đó có phần xây dựng trung tâm thương mại - siêu thị chợ Cuối rộng 3.045 m2. Đơn vị trúng thầu là Công ty CP đầu tư Tây Bắc. Năm 2007, Trung tâm thương mại - siêu thị chợ Cuối bắt đầu được xây dựng và hoàn thành vào năm 2009.

Trung tâm thương mại chợ Cuối có nhà 3 tầng, được bố trí gần 200 gian hàng với cầu thang máy hai chiều. Tổng mức đầu tư xây dựng trung tâm này là gần 50 tỷ đồng. Khi đó dự án được kỳ vọng là trung tâm thương mại đầu tiên, hiện đại bậc nhất ở huyện Gia Lộc. Tuy nhiên, từ khi được hoàn thiện đến nay, hơn 10 năm qua, công trình trong cảnh “đắp chiếu”.

Hiện công trình đang xuống cấp, nhiều ô cửa kính của trung tâm đã bị vỡ, cuốn xô lệch, han gỉ. Một số phần tường đã bị nứt, vỡ. Nhiều tài sản trong Trung tâm thương mại - siêu thị chợ Cuối đã bị kẻ gian lấy trộm. Phía bên ngoài, người dân chiếm dụng một phần cửa ra vào làm nơi bán hàng. Trong khi chợ Cuối cũng đã tồn tại từ lâu đời, lụp xụp, ẩm thấp, thiếu an toàn, công trình được đầu tư lớn nằm bên cạnh bỏ hoang gây lãng phí.

Năm 2014, do không thể khai thác, Công ty CP đầu tư Tây Bắc trả lại Trung tâm thương mại - siêu thị chợ Cuối cho tỉnh Hải Dương. UBND tỉnh giao cho huyện Gia Lộc. Chính quyền địa phương đã phải trả cho Công ty CP đầu tư Tây Bắc khoảng 40 tỷ đồng và giao lại cho UBND thị trấn Gia Lộc quản lý, khai thác. Nhiều giải pháp được đưa ra nhưng đến nay công trình vẫn chưa thể đưa vào hoạt động.

Tương tự dự án chợ dân sinh Lai Cách (thị trấn Lai Cách, huyện Cẩm Giàng, Hải Dương) được triển khai thi công từ năm 2013 trên diện tích hơn 7000m2. Tuy nhiên, quá trình triển khai xây dựng đã có những sai phạm, khi hoàn thành chợ Lai Cách lâm cảnh dường như “bỏ không” khi chỉ một vài kiot hoạt động kinh doanh, còn lại đa số bỏ không, chợ chính trong cảnh cửa đóng then cài đến nay. Dự án do UBND thị trấn Lai Cách làm chủ đầu tư, Công ty TNHH một thành viên Việt – Mỹ là đơn vị thực hiện theo phương thức doanh nghiệp ứng vốn thi công, chuyển nhượng các ki ốt thời hạn 25 năm để thu hồi vốn.

Tại TP Hải Dương, dự án chợ Lộ Cương (phường Tứ Minh, TP Hải Dương) được xây dựng tháng 3/2010 với tổng mức đầu tư hơn 600 triệu đồng từ nguồn vốn ngân sách và các nguồn huy động, hỗ trợ khác. Dự án chợ được hoàn thành vào tháng 6 cùng năm, có tổng diện tích 1.103,2 m2 với 55 ki ốt. Tuy nhiên, sau khi đầu tư xây dựng đến nay, dự án chợ này bỏ hoang, lãng phí và hiện đang xuống cấp trầm trọng.

Tại phiên họp UBND tỉnh Hải Dương thường kỳ tháng 11 mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương Triệu Thế Hùng đề nghị Sở Công Thương phối hợp với các ngành, địa phương rà soát những chợ đã xây dựng nhưng không hoạt động, tham mưu phương án xử lý, tránh lãng phí.

Báo cáo của Sở Công Thương Hải Dương cho thấy, toàn tỉnh Hải Dương hiện có 186 chợ, trong đó có 3 chợ đạt tiêu chí chợ hạng 1, 20 chợ được định hướng trong quy hoạch là hạng 2 và 163 chợ được định hướng trong quy hoạch là hạng 3.

Trong đó, có 137 chợ hình thành và phát triển trước năm 2003. Mô hình quản lý các chợ chủ yếu hiện nay là UBND xã, phường, thị trấn quản lý thông qua việc thành lập Tổ quản lý hoặc giao cho cá nhân quản lý theo hình thức khoán trong thời gian nhất định. Toàn tỉnh chỉ có 16/186 chợ có doanh nghiệp hoặc hợp tác xã quản lý, chiếm tỷ lệ 8,6% và 1 chợ áp dụng mô hình Ban quản lý – đơn vị sự nghiệp có thu thuộc UBND cấp huyện.

Nguồn lực đầu tư cải tạo, nâng cấp chợ (do xã, phường, thị trấn quản lý) chủ yếu từ nguồn ngân sách địa phương. Tuy nhiên, khả năng cân đối, để dành kinh phí đầu tư cải tạo chợ rất hạn chế. Trước thực tế nguồn thu từ chợ thấp, việc thu hút đầu tư từ nguồn xã hội hóa khó khăn; đặc điểm dung lượng thị trường nhỏ, diện tích đất chợ nhỏ và thời gian hình thành các chợ đã từ lâu…nên hầu hết các chợ tại tỉnh Hải Dương có cơ sở vật chất ngày càng xuống cấp, khó đáp ứng đầy đủ các yêu cầu trong công tác phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm.

Trong giai đoạn 2014-2020, Sở Công Thương đã phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư thẩm định hồ sơ, trình UBND tỉnh Hải Dương quyết định hỗ trợ đầu tư cải tạo, nâng cấp cơ sở hạ tầng cho 39 chợ (tổng mức đầu tư gần 138 tỷ) thuộc 11/12 đơn vị cấp huyện trong tỉnh, với tổng số tiền hỗ trợ 19,426 tỷ đồng; chiếm tỷ lệ 14,1% trên tổng mức đầu tư của 39 dự án. Ngoài 39 chợ đã được hỗ trợ vốn đầu tư cơ sở hạ tầng; trên địa bàn tỉnh Hải Dương vẫn còn 87 chợ ở địa bàn nông thôn đang hoạt động mà chưa được hỗ trợ, trong đó có 73 chợ đã xuống cấp nghiêm trọng.

Sở Công Thương đề xuất hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng chợ (xây mới, cải tạo hoặc nâng cấp) từ nguồn ngân sách tỉnh đối với các chợ đầu mối nông sản, chợ hạng 2, chợ hạng 3 trên địa bàn nông thôn thuộc tỉnh. Trong đó, chỉ hỗ trợ đầu tư cho các chợ đã xuống cấp, không đảm bảo yêu cầu về phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường, an toàn cho người bán/mua hàng tại chợ; mỗi xã được hỗ trợ đầu tư xây dựng 1 chợ, và các chợ được hỗ trợ phải phù hợp với Phương án phát triển hạ tầng thương mại được tích hợp trong Quy hoạch tỉnh Hải Dương thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, chợ phải đạt quy mô diện tích đất tối thiểu từ 1.000m2 trở lên...

Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương Triệu Thế Hùng nhất trí sự cần thiết phải hỗ trợ các chợ đã xuống cấp để tạo điều kiện cho người dân đến giao thương được thuận tiện, an toàn. Tuy nhiên, việc xây dựng đề xuất hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng chợ cần tuân thủ các quy định hiện hành.

Trong đó, Nghị định 02/2003/NĐ-CP của chính phủ về phát triển và quản lý chợ, đã quy định các trường hợp sử dụng vốn ngân sách nhà nước hỗ trợ đầu tư xây dựng chợ. Đồng thời, Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân và các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế đầu tư hoặc góp vốn cùng Nhà nước đầu tư xây dựng chợ.

Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương đề nghị Sở Công Thương tham mưu đề xuất danh mục chợ cần ưu tiên hỗ trợ đầu tư, danh mục chợ kêu gọi đầu tư cùng cơ chế thu hút đầu tư. Đối với các chợ cần ưu tiên đầu tư, cần xác định rõ các hạng mục tập trung hỗ trợ đầu tư. Nguồn vốn hỗ trợ đầu tư sẽ thông qua UBND cấp huyện.

Đồng thời, Chủ tịch UBND tỉnh Hải Dương cũng đề nghị Sở Công thương phối hợp với các ngành, địa phương rà soát những chợ đã xây dựng nhưng không hoạt động, tham mưu phương án xử lý, tránh lãng phí.