Nhóm người cầm súng trong tay tiến lại gần Hy Vọng và đứa con mới được vài tháng tuổi của nó. Nhưng Hy Vọng không rời đi. Mẹ con đười ươi này không còn nơi nào để đi nữa.
Khi những viên đạn súng hơi găm vào mắt khiến Hy Vọng bị mù, con đười ươi cái đang trèo lên thân cây, những ngón tay ửng hồng vươn ra hái quả.
Cuối cùng, cơ thể Hy Vọng chằng chịt vết chém sâu ngập vào da thịt cùng 74 viên đạn găm. Nhiều xương bị gãy. Đứa con bé nhỏ của nó sau đó cũng không qua khỏi.
Hy Vọng, cái tên được một trung tâm hồi phục chức năng đặt, là con đười ươi giống Sumatra quý hiếm. Các nhà khoa học cảnh báo đây có thể là loài vượn lớn đầu tiên bị tuyệt chủng, theo New York Times.
 |
| Hy Vọng là con đười ươi cái giống Sumatra quý hiếm. Ảnh: New York Times. |
Đồn điền dầu cọ "nuốt chửng" rừng
Đồn điền dầu cọ mọc lên dày đặc đồng nghĩa với việc rừng rậm và đầm lầy bị "nuốt chửng". Loài đười ươi vì vậy cũng mất đi môi trường sống tự nhiên.
Quanh đảo Sumatra thuộc Indonesia, hàng loạt cây đen trơ gốc là minh chứng rõ rệt cho việc con người tàn phá rừng tự nhiên. "20 nghìn hecta rừng đã bị chặt phá và hiện chỉ còn một vài cây sót lại", ông Ian Twleton, Giám đốc Chương trình bảo tồn đười ươi Sumatra, nói với New York Times.
Hai quốc gia Indonesia và Malaysia cung cấp hơn 80% lượng dầu cọ thế giới. Dầu được dùng sản xuất nhiều sản phẩm, từ nhiên liệu sinh học, dầu ăn cho đến son môi và chocolate.
Tháng 9/2018, vì lo ngại các loài động vật quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng và ô nhiễm khí thải carbon, Indonesia đã ngừng cấp giấy phép xây dựng đồn điền dầu cọ mới.
Tuy nhiên, chỉ thị được ban hành hầu như không có ý nghĩa gì ở các ngôi làng nghèo xa xôi. Nhu cầu dầu cọ trên thế giới vẫn rất lớn.
"Họ nói rằng có lệnh cấm, nhưng tôi tận mắt chứng kiến đất rừng đang dần mất đi từng ngày", Krisna, điều phối viên của một tổ chức giải cứu đười ươi, cho biết.
Loài đười ươi hiện chỉ sống ở hai hòn đảo trên Trái Đất. Không tính con người, đười ươi là loài vượn lớn duy nhất sinh sống ngoài châu Phi.
Từ năm 1999 đến năm 2015, số cá thể đười ươi trên đảo Borneo giảm hơn 100.000 con, theo báo cáo trên tạp chí khoa học Current Biology. Quỹ Động vật hoang dã Thế giới cho biết khoảng 100.000 con đười ươi hiện còn sống trên đảo Borneo.
 |
| Đảo Sumatra ở Indonesia là nơi có những đồn điền dầu cọ lớn, lấn vào rừng. Ảnh: New York Times. |
Còn tại đảo Sumatra, liên minh các tổ chức vì môi trường Eyes on the Earth cho biết hiện còn dưới 14.000 con đười ươi. Kể từ năm 1985, đảo Sumatra mất hơn một nửa diện tích rừng.
Tuy số lượng đười ươi còn lại có vẻ không quá ít, nhưng loài động vật này lại cần nhiều thời gian để sinh nở và nuôi dưỡng con non. Thời gian trung bình ước tính vào khoảng 8-9 năm. Vì vậy, các nhà khoa học lo ngại rằng loài đười ươi đang ở trong "vòng xoáy tử thần".
Những con đười ươi không may mắn có thể mất mạng do người dân đốt rừng để giải phóng mặt bằng. Những con may mắn hơn có thể kết đôi trên những hòn đảo nhỏ. Tuyệt vọng vì không kiếm được thức ăn, đười ươi lang thang đến khu dân cư, đánh cắp hoa màu và bị con người xua đuổi.
"Chúng ăn một ít hoa quả và cuối cùng lại ăn đạn. Nhưng chẳng có hành động nào ngăn chặn việc này. Không có quy định nào được thực thi cả", ông Singleton nói.
Món hời cho kẻ buôn lậu thú quý hiếm
Hồi đầu năm nay, con đười ươi Hy Vọng xuất hiện ở ngoại ô làng Bunga Tanjung, tỉnh Aceh, Sumatra, để tìm thức ăn. Người dân phát hiện Hy Vọng đang ăn ngấu nghiến trái cây trong vườn.
Phần lớn cư dân làng Bunga Tanjung không đến từ tỉnh Aceh. Họ là dân di cư nghèo khổ từ các vùng khác của Indonesia, đến đây vì bị thu hút bởi nhu cầu về dầu cọ.
"Không có dầu cọ, chúng tôi không thể sống sót", Sanita, quan chức của Bunga Tanjung, nói.
 |
| Ngôi làng Bunga Tanjung, tỉnh Aceh, đảo Sumatra, Indonesia. Ảnh: New York Times. |
Trong vài tuần liên tiếp, dân làng đã nổ súng để xua đuổi Hy Vọng. Nhưng con đười ươi này không còn nơi nào khác để đi nên vẫn ở lại.
Với cân nặng hơn 45 kg, Hy Vọng được coi là mối đe dọa đối với dân làng. Nhưng đứa con của nó thì không. Dù có luật cấm buôn bán động vật quý hiếm, những con đười ươi con vẫn thường bị bắt để bán cho các sở thú hoặc làm thú cưng.
So với con người hay tinh tinh, đười ươi được coi là loài động vật hướng nội với lối sống đơn độc. Trong điều kiện nuôi nhốt, chúng được dạy ngôn ngữ ký hiệu và ánh mắt của chúng như biết nói.
Theo các nhà khoa học theo dõi hoạt động buôn bán thú quý hiếm, một con đười ươi con có thể mang đến cho người dân khoảng 70 USD. Cho tới khi đười ươi đến tay các cá nhân hoặc sở thú, chúng có giá cao gấp 10 lần.
Tuy nhiên, đười ươi trưởng thành lại có giá thấp hơn con non. Khi lớn lên, chúng không còn dễ thương như trước. Đười ươi trưởng thành quá khỏe, quá thông minh. Chúng bị phớt lờ và lãng quên sau song sắt, suy nhược cơ thể và sức khỏe tâm thần.
"Tại sao chúng ta lại làm như vậy với đười ươi?", Harista, nhân viên tại một trung tâm cứu hộ động vật, đặt câu hỏi.
 |
| Yenny Saraswati, bác sĩ thú y của Chương trình bảo tồn đười ươi Sumatra, ngoại ô thành phố Medan, bế trên tay một con đười ươi con được giải cứu. Ảnh: New York Times. |
74 viên đạn và cái chết của đười ươi con
Vào tháng 3, một thiếu niên từ làng Bunga Tanjung đi vào rừng với mục đích cướp đười ươi con khỏi tay Hy Vọng. Dù viên đạn khiến nó bị mù, Hy Vọng vẫn cố gắng bảo vệ con mình.
Nhưng cuối cùng, thanh niên đó vẫn cướp được con non và mang về nhốt trong giỏ, để bên ngoài nhà.
Tuy nhiên, ông Sanita lại kể câu chuyện theo cách khác, cho rằng Hy Vọng chỉ ở trong làng trong một vài ngày. Điều này mâu thuẫn với bằng chứng trước đó cho thấy Hy Vọng đã ở gần ngôi làng nhiều tuần trước đó. Không ai trong làng Bunga Tanjung bắn con đười ươi, chứ đừng nói đến bắn những 74 phát, ông Sanita nói.
"Mặc dù bị đười ươi quấy nhiễu, chúng tôi vẫn sẽ không làm gì tổn hại đến chúng", ông Sanita nói và cho biết thêm ông không biết thanh thiếu niên nào bắt đười ươi. Sau đó, ông lại cho rằng chỉ có trẻ con mới bắt đười ươi.
"Người lớn biết rằng bắt đười ươi là phạm pháp, vì vậy tôi chắc chắn rằng không ai trong làng làm điều đó. Có lẽ đó chỉ là trẻ con muốn chơi đùa thôi", ông Sanita thanh minh.
Sau đó, đười ươi con được ông Krisna đưa lên xe để trả về cho Hy Vọng tại trung tâm phục hồi chức năng, cách ngôi làng gần 10 giờ di chuyển.
Tuy nhiên, nó đã chết trên đường đi.
Một bác sĩ phẫu thuật người Thụy Sĩ đã đáp chuyến bay đến để giải phẫu cho Hy Vọng.
Con đười ươi cái hiện được các bác sĩ chăm sóc, không còn sợ hãi con người và bắt đầu nhận đu đủ hay sữa từ người chăm sóc.
Gần đó, vài con đười ươi mồ côi khóc ré lên. Khi Hy Vọng nghe thấy những tiếng kêu đó, nó cuộn tròn mình lại và khóc. Đười ươi có 97% ADN giống với con người. Cơ thể của Hy Vọng vẫn đang tiết sữa để nuôi con.
"Thân thể của Hy Vọng bị tàn phá nghiêm trọng, nó bị mù và vừa mất đi đứa con của mình. Nó đang rất căng thẳng", Yenny Saraswati, bác sĩ thú y tại trung tâm, nói.
Trở lại làng Bunga Tanjung, thiếu niên cướp con đười ươi con đang bị cảnh sát bắt giữ và thẩm vấn. Nhưng vì đang ở tuổi vị thành niên, cậu bé chưa chắc đã bị buộc tội.
Không có người dân làng nào khác đứng lên nhận trách nhiệm cho những vết thương của Hy Vọng và cái chết của con nó.