Các phi hành gia luôn được ngưỡng mộ bởi những công việc mang tầm vũ trụ, nhưng đằng sau ánh hào quang ấy, họ cũng là những con người bình thường như chúng ta, cũng có những nhu cầu như ăn, ngủ và … đi vệ sinh. Tuy nhiên, do đặc thù công việc và “địa điểm” làm việc đặc biệt nên cách họ “giải quyết” các nhu cầu này cũng có sự khác biệt.
Đầu tiên là về việc ngủ! Bạn có bao giờ thắc mắc về việc các phi hành gia ngủ như thế nào và trong điều kiện ra sao? Điều ngạc nhiên là bạn không phải là những người duy nhất thắc mắc về vấn đề này, ngay cả với những phi hành gia bay lần đầu cũng chưa từng được huấn luyện về cách ngủ hay điều kiện ngủ khi đang lơ lửng ngoài Trái đất.
Clayton C.Anderson, một
phi hành gia người Mỹ chia sẻ rằng các phi hành gia không được trải qua bất kỳ khóa huấn luyện nào hướng dẫn cách ngủ trong tàu vũ trụ. Tất cả những gì họ biết là dựa trên kinh nghiệm “truyền miệng” từ các lớp “đàn anh” bay trước. Sturckow, chỉ huy trưởng của tàu con thoi STS – 117 đã “mách nước” cho các “lính mới” nên cầm theo một cuốn sách hay và giữ im lặng để có thể ngủ khi bay vào vũ trụ.
Và nếu bạn tò mò những giấc ngủ trong không gian lơ lửng của các phi hành gia có gì khác so với chúng ta thì câu trả lời là họ thường ngủ mơ. Họ luôn nằm mơ thấy những thứ quen thuộc, như khi họ vẫn còn ở Trái đất. Phi hành gia Clayton được giao nhiệm vụ tham gia vào một thử nghiệm có tên là “Ngủ sâu” (SLEEP long). Theo đó, ông phải đeo một chiếc đồng hồ đặc biệt trong suốt 152 ngày (và rất nhiều ngày trước khi bay cũng như sau khi hạ cánh xuống Trái Đất).
Thí nghiệm (và chiếc đồng hồ) sẽ đo độ sáng/tối và chuyển động, cung cấp các thông tin quan trọng cho các nhà nghiên cứu về những điều diễn ra trong giấc ngủ và mức độ ngủ sâu của các phi hành gia. Các dữ liệu thu được trong quá trình bay 152 ngày trên trạm vũ trụ cho thấy Clayton có thời gian ngủ trung bình là 7 tiếng 20 phút, nhiều hơn so với thời gian ngủ thông thường của ông khi ở Trái đất. Chiếc đồng hồ thông minh còn cho phép các nhà nghiên cứu biết được thời điểm nào Clayton thức và thời điểm nào ngủ sâu (REM – trạng thái ngủ sâu và bắt đầu mơ).
Clayton cũng chia sẻ về TeSS - chiếc “giường ngủ” của ông trên Trạm vũ trụ Quốc Tế (ISS). Là “tiền thân” của các buồng ngủ cố định hiện thời trên ISS, TeSS (buồng ngủ tạm thời) khá nhỏ, có không gian yên tĩnh nhưng tối và lạnh. Để không bị trôi ra ngoài buồng ngủ, các phi hành gia thường phải sử dụng thêm một chiếc túi ngủ sản xuất tại Nga để giữ cố định bốn góc. Chiếc túi ngủ rất nhẹ và vừa đủ để giữ ấm cho các phi hành gia. Tuy nhiên, nhiệt độ trên Trạm vũ trụ ISS khá thấp nên các phi hành gia vẫn phải mặc cả đồ ngủ, đội mũ và đi tất dài khi chui vào túi ngủ.
Chia sẻ về thói quen ngủ của mình trên Trạm vũ trụ ISS, Clayton cho biết ông luôn tách bạch giữa giờ ngủ và việc sử dụng máy tính vì ông hiểu được tác hại của các thiết bị này nếu giữ chúng trên giường ngủ. Vì thế, ông chỉ sử dụng máy tính tại khu vực làm việc và tắt hết đèn trước khi vào buồng ngủ (dĩ nhiên là sau khi đã hoàn thành xong hết các việc cá nhân khác như đi vệ sinh và đánh răng,…). Ông thay đồ và chui vào túi ngủ, giữ cho túi ngủ quay đầu hướng về phía trần, đây được coi là tư thế ngủ lý tưởng để lỗ thông A/C đẩy khí CO2 theo chiều đi xuống, giúp việc hô hấp dễ dàng hơn. Clayton cũng không quên nhét bịt tai và cầm một quyển sách ưa thích để đọc cho tới khi hai mí mắt khép lại.
Clayton mô tả chi tiết về trạng thái lúc ngủ như sau: “Khi hai mắt bắt đầu khép lại, cơ thể bạn sẽ cảm thấy thư giãn và thả lỏng, hai tay sẽ buông lơi dần khỏi quyển sách. Điều thú vị là trong môi trường không trọng lực, bạn sẽ không bị gục đầu và giật mình khi đang mơ màng. Và khi bạn tỉnh giấc, bạn sẽ thấy quyển sách vẫn đang trôi nổi ngay tại vị trí mà bạn vừa rời tay”.
Để tránh việc mất ngủ vào ban đêm, Clayton không bao giờ ngủ trưa (hay ngủ một giấc ngắn) vào ban ngày. Nếu bị buồn ngủ khi đang làm việc, ông sẽ kiếm thứ gì đó để lót dạ và nạp lại năng lượng. Cách này luôn có hiệu quả trong việc “cắt cơn” buồn ngủ của ông.