Vụ ly hôn của vợ chồng “vua” cà phê Trung Nguyên: Liệu có tái thẩm?

Trao đổi với PV Báo Tri thức và Cuộc sống, tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường – Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, việc Tòa án nhân dân Tối cao bác kiến nghị của Viện trưởng VKS Nhân dân tối cao là thủ tục cuối cùng đối với vụ án này, trừ trường hợp có tình tiết chứng cứ mới làm thay đổi bản chất vụ án có thể xem xét theo thủ tục tái thẩm.

“Với việc bác kiến nghị của Viện trưởng VKS Nhân dân tối cao thì sẽ giữ nguyên các quyết định tố tụng trước đó. Do đó, bản án sơ thẩm và phúc thẩm tiếp tục được thực hiện theo quy định pháp luật và vụ án này sẽ kết thúc ở đây. Trường hợp cơ quan tố tụng hoặc các đương sự phát hiện ra có tình tiết chứng cứ mới mà trước đây tòa án các cấp chưa xem xét và tình tiết, chứng cứ mới này có thể làm thay đổi bản chất của vụ án, khi đó có thể được xem xét lại theo thủ tục tái thẩm”, luật sư Cường nêu ý kiến.

Theo quy định của pháp luật, vụ án này khi xét xử sơ thẩm và phúc thẩm, TAND tối cao không có kháng nghị nhưng căn cứ vào đơn kiến nghị của bà Thảo, Viện trưởng VKSND tối cao đã ra kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm. Sau khi có văn bản kháng nghị giám đốc thẩm, Hội đồng thẩm phán TAND tối cao sẽ phải tiến hành xem xét nội dung văn bản kháng nghị đó theo thủ tục giám đốc thẩm. Thẩm quyền của Hội đồng thẩm phán có quyền chấp nhận một phần hoặc toàn bộ kháng nghị hoặc bác toàn bộ kháng nghị. Theo đó, khi xem xét kháng nghị của Viện trưởng VKS nhân dân tối cao, Hội đồng thẩm phán đã quyết định bác toàn bộ kháng nghị để giữ nguyên bản án sơ thẩm và bản án phúc thẩm đã có hiệu lực pháp luật, bắt buộc các đương sự phải chấp hành.

Theo luật sư Cường, nếu theo quy định của bộ luật tố tụng dân sự 2003 trước đây thì thủ tục như vậy là kết thúc, sẽ không còn thủ tục nào xem xét lại quyết định giám đốc thẩm. Tuy nhiên, bộ luật tố tụng dân sự 2015 có quy định về thủ tục đặc biệt là xem xét lại cả quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao.

Điều 358 bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định như sau: Khi có căn cứ xác định quyết định của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện tình tiết quan trọng mới có thể làm thay đổi cơ bản nội dung quyết định mà Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, đương sự đã không thể biết được khi ra quyết định đó, nếu có yêu cầu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, kiến nghị của Ủy ban tư pháp của Quốc hội, kiến nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao hoặc đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét lại quyết định đó.

Trường hợp có yêu cầu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có trách nhiệm báo cáo Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao để xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao. Trường hợp có kiến nghị của Ủy ban tư pháp của Quốc hội, kiến nghị của Viện trưởng Viện KSND tối cao hoặc Chánh án TAND tối cao phát hiện vi phạm, tình tiết mới, Chánh án TAND tối cao có trách nhiệm báo cáo Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao xem xét kiến nghị, đề nghị đó. Phiên họp của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao xem xét kiến nghị, đề nghị quy định tại khoản 3 Điều này phải có sự tham dự của Viện trưởng Viện KSND tối cao.

Như vậy, theo quy định này, quyết định giám đốc thẩm trong vụ án dân sự chưa phải là quyết định cuối cùng. Nếu có căn cứ cho thấy có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật, có thể tiến hành thủ tục đặc biệt, trong đó, Viện trưởng viện KSND tối cao cũng có thẩm quyền kiến nghị hội đồng thẩm phán xem xét lại quyết định giám đốc thẩm đã ban hành trước đó.

Căn cứ vào các quy định, sau khi có kiến nghị của Viện trưởng Viện KSND tối cao thì hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã họp xem xét nội dung và đã quyết định không chấp nhận kiến nghị của Viện trưởng Viện KSND tối cao về việc xem xét lại quyết định giám đốc thẩm mà hội đồng thẩm phán TAND tối cao đã ban hành trước đó để giữ nguyên bản án sơ thẩm và bản án phúc thẩm.

Như vậy, đây là thủ tục tố tụng cuối cùng để xem xét lại các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật đối với vụ ly hôn này. Nếu không đồng ý với nội dung phán quyết này của hội đồng thẩm phán TAND tối cao, tất cả các đương sự cũng như các cơ quan tổ chức có thẩm quyền cũng không còn quyền nào để yêu cầu cấp có thẩm quyền xem xét lại.

Tuy nhiên, pháp luật còn quy định thủ tục tái thẩm. Nếu có căn cứ để đề nghị xem xét tái thẩm đối với vụ án này, cơ quan có thẩm quyền và các đương sự có quyền đề nghị xem xét. Tuy nhiên căn cứ để đề nghị tái thẩm được pháp luật quy định rất rõ ràng như sau: Tái thẩm là xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị vì có tình tiết mới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án, quyết định mà Tòa án, các đương sự không biết được khi Tòa án ra bản án, quyết định đó.

Trong trường hợp có tình tiết mới quan trọng mà đương sự không thể biết được trong quá trình giải quyết vụ án có cơ sở để chứng minh kết luận của bản án sơ thẩm và phúc thẩm là không đúng pháp luật, ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên đường sự thì khi đó vụ án mới có thể được xem xét lại theo thủ tục tái thẩm. Còn các tình tiết chứng cứ mà các đương sự có, đã xuất trình cho tòa án và tòa án đã xem xét nhưng không chấp nhận thì tòa án sẽ không xem xét lại những tình tiết chứng cứ đó. Những tình tiết chứng cứ mới phải có ý nghĩa đối với việc giải quyết vụ án mà tòa án trước đây chưa xem xét thì mới có cơ hội để thực hiện thủ tục tái thẩm.