Phan Văn Anh Vũ bị khởi tố đưa hối lộ: Ai nhận tiền?

Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) đã ra quyết định khởi tố vụ án "Đưa hối lộ" và "Môi giới hối lộ" xảy ra tại Hà Nội. Đồng thời, khởi tố bị can đối với Phan Văn Anh Vũ – nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị của Công ty Cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79 về tội "Đưa hối lộ" tại Điều 364 - BLHS năm 2015.

Trong vụ án này, Cơ quan CSĐT Bộ Công an còn khởi tố bị can đối với Hồ Hữu Hòa (SN 1984, trú tại huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) về tội môi giới hối lộ.

Hiện số tiền đưa hối lộ và những cá nhân nhận hối lộ liên quan vụ án trên đang được cơ quan tố tụng tiếp tục mở rộng điều tra.

Dư luận đặt câu hỏi, nếu bị kết thêm tội “Đưa hối lộ” mức án của Phan Văn Anh Vũ như thế nào? Các đối tượng nhận hối lộ sẽ phải đối mặt mức án nào?

Trước khi bị khởi tố thêm tội danh “Đưa hối lộ” trong vụ án trên, Phan Văn Anh Vũ hiện đang chấp hành án tổng cộng 30 năm tù trong các vụ án đã xét xử: làm lộ bí mật nhà nước, vụ án liên quan đến Ngân hàng Đông Á (DAB); vụ án về sai phạm đất đai tại Đà Nẵng, TP.HCM...

Luật sư Hoàng Tùng, Trưởng Văn phòng Luật sư Trung Hòa cho rằng, hiện nay Phan Văn Anh Vũ bị khởi tố để điều tra về hành vi đưa hối lộ. Đây là hành vi dùng tiền tài sản, lợi ích vật chất khác, lợi ích phi vật chất trực tiếp hay qua trung gian đã đưa hoặc sẽ đưa cho người có chức vụ, quyền hạn hoặc người khác hoặc tổ chức khác bất kỳ lợi ích nào sau đây để người có chức vụ, quyền hạn làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ...

Tuy nhiên, hiện nay chưa có thông tin cụ thể số tiền mà Phan Văn Anh Vũ đưa hối lộ là bao nhiêu nên chưa xác định được khung hình phạt mà bị can có thể phải chịu. Theo quy định tại Điều 364 - BLHS năm 2015, mức án cao nhất cho tội danh này có thể bị phạt tù đến 20 năm.

Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, Phan Văn Anh Vũ hiện đang chấp hành án tổng cộng 30 năm tù trong các vụ án đã xét xử nên nếu bị kết tội về hành vi đưa hối lộ, mức hình phạt đối với Phan Văn Anh Vũ vẫn không thay đổi, vẫn là 30 năm sau khi tổng hợp các bản án.

Luật sư Đặng Văn Cường cho biết, theo quy định của pháp luật, người đưa hối lộ là bất cứ người nào (có đủ năng lực hành vi dân sự, đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự là có thể trở thành chủ thể của tội danh này) nhưng đối với người nhận hối lộ phải là người có chức vụ, quyền hạn.

Bởi vậy, nếu Phan Văn Anh Vũ bị khởi tố về tội đưa hối lộ theo Điều 364 BLHS thì có thể sẽ có người có chức vụ quyền hạn bị xử lý hình sự về tội nhận hối lộ theo điều 354 Bộ luật hình sự năm 2015.

Theo quy định tại điều 364 Bộ luật hình sự nêu trên thì hành vi đưa hối lộ có thể trực tiếp cho người có chức vụ quyền hạn hoặc qua người trung gian, môi giới. Nếu hành vi đưa hối lộ được thực hiện qua người trung gian thì người trung gian sẽ bị xử lý hình sự về tội môi giới hối lộ theo Điều 365 Bộ luật hình sự năm 2015 với mức hình phạt cao nhất của tội danh này là đến 15 năm tù.

Theo luật sư Cường, của hối lộ có thể là lợi ích vật chất hoặc lợi ích phi vật chất. Cụ thể có thể là tiền, vàng, ngoại tệ, nhà đất... hoặc có thể là những lợi ích phi vật chất như, khen thưởng, thăng chức, đề bạt, hối lộ tình dục...

Tội đưa hối lộ hoàn thành khi người đưa hối lộ thực hiện hành vi đưa lợi ích vật chất, phi vật chất và kèm theo yêu cầu đối với người có chức vụ quyền hạn. Nếu thực hiện đúng yêu cầu đó sẽ được hưởng lợi ích vật chất hoặc lợi ích phi vật chất của người đưa hối lộ. Nếu người nhận hối lộ chưa đồng ý, chưa thực hiện, tội phạm cũng đã hoàn thành, có thể xử lý.

Thời điểm đưa hối lộ có thể đưa trước khi đưa ra yêu cầu, đồng thời đưa ra yêu cầu hoặc sau khi người có chức vụ quyền hạn đã thực hiện yêu cầu của người đưa hối lộ.

Bởi vậy, theo luật sư Cường, nếu công việc chưa thực hiện, tài sản chưa nhận có thể chỉ xử lý hình sự về tội đưa hối lộ. Còn đối với người có chức vụ quyền hạn được (bị) đưa hối lộ nhưng chưa đồng ý nhận hối lộ (chưa đồng ý thực hiện công việc theo yêu cầu của người đưa hối lộ để được hưởng lợi ích vật chất hoặc lợi ích phi vật chất), đồng thời trình báo kịp thời với cơ quan chức năng thì không bị xử lý. Người bị đưa hối lộ trong tình huống này hành vi chưa cấu thành tội phạm, chưa có hành vi nhận hối lộ.

Tuy nhiên nếu trường hợp người đưa hối lộ đã đưa (hoặc hứa hẹn sẽ đưa) tiền, tài sản hoặc lợi ích phi vật chất khác cho người có chức vụ quyền hạn kèm theo yêu cầu. Đồng thời, người có chức vụ quyền hạn đã nhận (hoặc đồng ý sẽ nhận lợi ích vật chất, phi vật chất) và đã thực hiện công việc theo yêu cầu của người đưa thì tội phạm đưa hối lộ và tội nhận hối lộ đều đã hoàn thành.

Người đưa hối lộ sẽ bị xử lý về tội đưa hối lộ theo Điều 364 BLHS. Còn người nhận hối lộ sẽ bị xử lý hình sự về tội nhận hối lộ theo Điều 354 Bộ luật hình sự năm 2015. Người trung gian, kết nối thông tin, chuyển giao tài sản hoặc công việc giữa hai bên sẽ bị xử lý hình sự về tội môi giới hối lộ theo điều 365 Bộ luật hình sự năm 2015.

Theo điều 354 Bộ luật hình sự năm 2015 về tội nhận hối lộ, nếu của hối lộ là tiền, tài sản hoặc lợi ích vật chất khác trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên hoặc hành vi nhận hối lộ đã gây thiệt hại về tài sản 5.000.000.000 đồng trở lên, người vi phạm sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất của tội danh này là phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.

Luật sư Cường cho rằng, trong quá trình điều tra vụ án này cơ quan điều tra sẽ làm rõ người đưa hối lộ là ai, của, tiền, tài sản hoặc lợi ích phi vật chất đưa hối lộ là gì? có thể trị giá bằng tiền là bao nhiêu? Kèm theo với lợi ích vật chất hoặc phi vật chất đó, người đưa hối lộ đã đưa ra yêu cầu người có chức vụ quyền hạn phải thực hiện công việc gì để được hưởng lợi ích đó? Người trung gian trong vụ việc này đã thực hiện các công việc gì, nhận thức ra sao, có ý nghĩa gì đối với việc móc nối giữa hai bên ? Người có chức vụ quyền hạn khiến người đưa hối lộ đã đưa ra yêu cầu thực hiện công việc kèm theo những lợi ích vật chất hoặc phi vật chất là người nào? Người đó có đồng ý thực hiện công việc hay không? Công việc đã thực hiện chưa? Đã nhận tiền hoặc lợi ích vật chất chưa?.

Làm rõ những câu hỏi trên để làm căn cứ xử lý về hành vi đưa hối lộ, hành vi môi giới hối lộ và hành vi nhận hối lộ.

Trường hợp xác định được của, tài sản hoặc lợi ích phi vật chất đưa hối lộ, xác định được người nhận hối lộ và công việc đã yêu cầu thực hiện, mọi thứ đã thực hiện xong, trong vụ án này sẽ khởi tố cả 3 tội danh là tội đưa hối lộ, tội môi giới hối lộ và tội nhận hối lộ theo Điều 364, Điều 365 và Điều 354 Bộ luật hình sự năm 2015.

Trong đó người nhận hối lộ có thể phải chịu mức hình phạt cao nhất là tử hình. Còn người đưa hối lộ và môi giới hối lộ chỉ bị xử phạt mức cao nhất là tù có thời hạn không quá 20 năm tù.

“Như vậy, trong vụ án này nếu như Phan Văn Anh Vũ bị kết tội thêm tội đưa hối lộ hình phạt cao nhất của người này vẫn không quá 30 năm sau khi tổng hợp hình phạt. Còn nếu có hành vi nhận hối lộ, hành vi nhận hối lộ thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm, với số tiền trên 1.000.000.000 đồng, người nhận hối lộ có thể bị tử hình. Vấn đề này cơ quan điều tra sẽ làm rõ để làm căn cứ để xuất hướng xử lý đối với những người có hành vi vi phạm pháp luật” – luật sư Cường cho hay.