Lượng bom nhiều kỷ lục mà Mỹ đã ném xuống thành cổ Quảng Trị

Cuộc tấn công chiến lược năm 1972 trên toàn miền Nam bắt đầu từ ngày 30/3/1972, hai Sư đoàn 304 và 308 với sự hỗ trợ của các trung đoàn xe tăng và pháo binh đã vượt qua khu phi quân sự tại giới tuyến 17 chia cắt 2 miền.Đồng thời từ phía Tây, Sư đoàn 324B với xe tăng hỗ trợ theo đường 9 từ Lào vượt qua Khe Sanh tiến vào thung lũng sông Thạch Hãn. Với sự hợp lực của quân ta đã gây bất ngờ cho quân phòng thủ của Mỹ ngụy.Quân ta đánh mạnh vào các vị trí phòng thủ của đối phương, khiến hàng sư đoàn địch phải bỏ chạy. Ngày 28/4 ta chiếm được Đông Hà và tiến đến sát thị xã Quảng Trị. Ngày 29/4, đối phương được lệnh rút về trấn thủ tại sông Mỹ Chánh.Ngày 2/5, Thị xã Quảng Trị được giải phóng. Thắng lợi của chiến dịch Quảng Trị năm 1972 đã làm thay đổi cơ bản cục diện chiến trường, đẩy chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ đến bờ vực phá sản, tạo đà và thế cho việc giải phóng hoàn toàn miền Nam.Để mất Quảng Trị, Mỹ ngụy điên cuồng mở cuộc phản kích tái chiếm lại trận địa. Bản thân Mỹ cũng hiểu rằng, đây sẽ là trận đánh quyết định, nhằm tạo ra lợi thế tuyệt đối tại hội đàm Paris.Trong lịch sử chiến tranh, chưa có một cuộc hành quân nào mà mục tiêu chủ yếu là đánh chiếm chỉ là một toà thành có chu vi chưa đầy 2 km vuông nhưng đối phương huy động một lực lượng hùng hậu, với sự hỗ trợ của hạm đội 7 Mỹ, máy bay ném bom B-52, một khối lượng bom đạn khổng lồ như ở chiến dịch tái chiếm Thành Quảng Trị.Thị xã Quảng Trị trong 81 ngày đêm từ 28/6 đến 16/9 được ví như một túi bom. Trung bình mỗi ngày địch huy động 150-170 lần chiếc máy bay phản lực, 70 - 90 lần chiếc B-52 để ném bom huỷ diệt thị xã và Thành Cổ Quảng Trị.Với diện tích chưa đầy 3 cây số vuông, trong 81 ngày đêm thị xã và Thành Cổ Quảng Trị phải gánh chịu 328.000 tấn bom đạn, trung bình mỗi chiến sỹ của ta phải gánh chịu 100 tấn bom, 200 quả đạn pháo.Bất chấp hỏa lực áp đảo của đối phương, quân giải phóng vẫn giữ vững trận địa, đẩy lùi nhiều đợt tiến quân của bộ binh địch, khiến Mỹ phải vò đầu bứt tai, tìm cách đối phó.Báo quân đội nhân dân ra ngày 9/8/1972 có viết “Mỗi mét vuông đất mà các chiến sỹ ta dành được ở Thành Cổ Quảng Trị thực sự là một mét vuông máu”. Rất nhiều chiến sỹ của ta đã thương vong do sức ép của bom đạn.Từ đầu tháng 9 đã diễn ra cuộc chiến đấu vô cùng ác liệt trong lòng thị xã và Thành Cổ Quảng Trị. Ta và địch giành nhau từng căn nhà, góc phố, từng mảng tường Thành Cổ.Thời tiết lúc này không thuận lợi, áp thấp nhiệt đới liên tục xảy ra, nước sông Thạch Hãn dâng cao, cả thị xã chìm trong biển nước. Lợi dụng tình hình đó địch tăng cường bắn phá vào công sự của ta. Các chiến sỹ của ta vừa thay nhau tát nước chống ngập công sự, vừa chống trả địch, suốt ngày ngâm mình trong nước, ăn lương khô, uống nước lã.Khi một giải pháp có tính chất quyết định cho cuộc chiến tranh Việt Nam đang đi đến hồi kết trên bàn đàm phán Paris, thì việc cố thủ giữ Thành Cổ Quảng Trị trong chiến dịch đánh phản kích địch 81 ngày đêm thực sự có ý nghĩa sống còn cho cả hai phía.Quân ta thì hạ quyết tâm giữ cho bằng được thành còn địch cố chiếm cho được thành bằng mọi giá, khi dư luận trong nước cũng như trên thế giới đang từng giờ từng phút hướng về Thành Cổ Quảng Trị.Do không thực hiện được mục tiêu “cắm cờ” trên Thành Cổ trước ngày 13/7/1972, đối phương thậm chí còn bày ra trò đắp thành giả tại làng Trâm Lý (cách Thành Cổ Quảng Trị hơn 2km) rồi quay phim, chụp ảnh, công bố đã chiếm lại được Thành Cổ Quảng Trị tại Hội nghị Paris. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc làm chủ Thành Cổ Quảng Trị trong thời điểm quyết định năm 1972.Khi một giải pháp có lợi cho ta tại Hội nghị Paris cơ bản đã được định đoạt, thì nhiệm vụ giữ Thành Cổ coi như đã hoàn thành, ta quyết định rút ra khỏi Thành về án ngữ bờ Bắc sông Thạch Hãn, kết thúc 81 ngày đêm máu lửa tạo "hố vôi thế kỷ" này.Trong 81 ngày đêm đó để chiếm lại thành cổ Quảng Trị 16 héc ta và cả Thị xã Quảng Trị hơn 3 km vuông, Mỹ đã ném xuống đây 328 ngàn tấn bom. Báo chí phương Tây thời đó bình luận tương đương sức công phá của 7 quả bom nguyên tử Mỹ đã ném xuống Hirosima Nhật Bản năm 1945.Do vậy, 81 ngày đêm ấy toàn bộ thị xã và tòa thành cổ này bị san bằng. Thành Cổ chỉ còn dấu vết của một số đoạn thành, lao xá, cổng tiền, hậu… Từ năm 1993 - 1995, hệ thống hào, cầu, cống, một số đoạn thành, cổng tiền đã được tu sửa.Ngày nay tại trung tâm di tích người ta xây đài tưởng niệm hình thành ngôi mộ chung cho hàng ngàn chiến sĩ đã ngã xuống trong những ngày đêm khốc liệt nhưng cũng đầy hào hùng, bi tráng này. Nguồn ảnh: TL. Bộ đội ta giành giật từng mét đất tại Thành cổ Quảng Trị với Mỹ ngụy để tạo lợi thế tuyệt đối trên bàn đàm phán ở Paris. Nguồn: VTV1 (trích phim Mùi Cỏ Cháy).

Cuộc tấn công chiến lược năm 1972 trên toàn miền Nam bắt đầu từ ngày 30/3/1972, hai Sư đoàn 304 và 308 với sự hỗ trợ của các trung đoàn xe tăng và pháo binh đã vượt qua khu phi quân sự tại giới tuyến 17 chia cắt 2 miền.

Đồng thời từ phía Tây, Sư đoàn 324B với xe tăng hỗ trợ theo đường 9 từ Lào vượt qua Khe Sanh tiến vào thung lũng sông Thạch Hãn. Với sự hợp lực của quân ta đã gây bất ngờ cho quân phòng thủ của Mỹ ngụy.

Quân ta đánh mạnh vào các vị trí phòng thủ của đối phương, khiến hàng sư đoàn địch phải bỏ chạy. Ngày 28/4 ta chiếm được Đông Hà và tiến đến sát thị xã Quảng Trị. Ngày 29/4, đối phương được lệnh rút về trấn thủ tại sông Mỹ Chánh.

Ngày 2/5, Thị xã Quảng Trị được giải phóng. Thắng lợi của chiến dịch Quảng Trị năm 1972 đã làm thay đổi cơ bản cục diện chiến trường, đẩy chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ đến bờ vực phá sản, tạo đà và thế cho việc giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Để mất Quảng Trị, Mỹ ngụy điên cuồng mở cuộc phản kích tái chiếm lại trận địa. Bản thân Mỹ cũng hiểu rằng, đây sẽ là trận đánh quyết định, nhằm tạo ra lợi thế tuyệt đối tại hội đàm Paris.

Trong lịch sử chiến tranh, chưa có một cuộc hành quân nào mà mục tiêu chủ yếu là đánh chiếm chỉ là một toà thành có chu vi chưa đầy 2 km vuông nhưng đối phương huy động một lực lượng hùng hậu, với sự hỗ trợ của hạm đội 7 Mỹ, máy bay ném bom B-52, một khối lượng bom đạn khổng lồ như ở chiến dịch tái chiếm Thành Quảng Trị.

Thị xã Quảng Trị trong 81 ngày đêm từ 28/6 đến 16/9 được ví như một túi bom. Trung bình mỗi ngày địch huy động 150-170 lần chiếc máy bay phản lực, 70 - 90 lần chiếc B-52 để ném bom huỷ diệt thị xã và Thành Cổ Quảng Trị.

Với diện tích chưa đầy 3 cây số vuông, trong 81 ngày đêm thị xã và Thành Cổ Quảng Trị phải gánh chịu 328.000 tấn bom đạn, trung bình mỗi chiến sỹ của ta phải gánh chịu 100 tấn bom, 200 quả đạn pháo.

Bất chấp hỏa lực áp đảo của đối phương, quân giải phóng vẫn giữ vững trận địa, đẩy lùi nhiều đợt tiến quân của bộ binh địch, khiến Mỹ phải vò đầu bứt tai, tìm cách đối phó.

Báo quân đội nhân dân ra ngày 9/8/1972 có viết “Mỗi mét vuông đất mà các chiến sỹ ta dành được ở Thành Cổ Quảng Trị thực sự là một mét vuông máu”. Rất nhiều chiến sỹ của ta đã thương vong do sức ép của bom đạn.

Từ đầu tháng 9 đã diễn ra cuộc chiến đấu vô cùng ác liệt trong lòng thị xã và Thành Cổ Quảng Trị. Ta và địch giành nhau từng căn nhà, góc phố, từng mảng tường Thành Cổ.

Thời tiết lúc này không thuận lợi, áp thấp nhiệt đới liên tục xảy ra, nước sông Thạch Hãn dâng cao, cả thị xã chìm trong biển nước. Lợi dụng tình hình đó địch tăng cường bắn phá vào công sự của ta. Các chiến sỹ của ta vừa thay nhau tát nước chống ngập công sự, vừa chống trả địch, suốt ngày ngâm mình trong nước, ăn lương khô, uống nước lã.

Khi một giải pháp có tính chất quyết định cho cuộc chiến tranh Việt Nam đang đi đến hồi kết trên bàn đàm phán Paris, thì việc cố thủ giữ Thành Cổ Quảng Trị trong chiến dịch đánh phản kích địch 81 ngày đêm thực sự có ý nghĩa sống còn cho cả hai phía.

Quân ta thì hạ quyết tâm giữ cho bằng được thành còn địch cố chiếm cho được thành bằng mọi giá, khi dư luận trong nước cũng như trên thế giới đang từng giờ từng phút hướng về Thành Cổ Quảng Trị.

Do không thực hiện được mục tiêu “cắm cờ” trên Thành Cổ trước ngày 13/7/1972, đối phương thậm chí còn bày ra trò đắp thành giả tại làng Trâm Lý (cách Thành Cổ Quảng Trị hơn 2km) rồi quay phim, chụp ảnh, công bố đã chiếm lại được Thành Cổ Quảng Trị tại Hội nghị Paris. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc làm chủ Thành Cổ Quảng Trị trong thời điểm quyết định năm 1972.

Khi một giải pháp có lợi cho ta tại Hội nghị Paris cơ bản đã được định đoạt, thì nhiệm vụ giữ Thành Cổ coi như đã hoàn thành, ta quyết định rút ra khỏi Thành về án ngữ bờ Bắc sông Thạch Hãn, kết thúc 81 ngày đêm máu lửa tạo "hố vôi thế kỷ" này.

Trong 81 ngày đêm đó để chiếm lại thành cổ Quảng Trị 16 héc ta và cả Thị xã Quảng Trị hơn 3 km vuông, Mỹ đã ném xuống đây 328 ngàn tấn bom. Báo chí phương Tây thời đó bình luận tương đương sức công phá của 7 quả bom nguyên tử Mỹ đã ném xuống Hirosima Nhật Bản năm 1945.

Do vậy, 81 ngày đêm ấy toàn bộ thị xã và tòa thành cổ này bị san bằng. Thành Cổ chỉ còn dấu vết của một số đoạn thành, lao xá, cổng tiền, hậu… Từ năm 1993 - 1995, hệ thống hào, cầu, cống, một số đoạn thành, cổng tiền đã được tu sửa.

Ngày nay tại trung tâm di tích người ta xây đài tưởng niệm hình thành ngôi mộ chung cho hàng ngàn chiến sĩ đã ngã xuống trong những ngày đêm khốc liệt nhưng cũng đầy hào hùng, bi tráng này. Nguồn ảnh: TL.

Bộ đội ta giành giật từng mét đất tại Thành cổ Quảng Trị với Mỹ ngụy để tạo lợi thế tuyệt đối trên bàn đàm phán ở Paris. Nguồn: VTV1 (trích phim Mùi Cỏ Cháy).