Ô tô phải trang bị bình cứu hỏa và chuyện Osin mua thịt cừu

Đem tiêu chí này đánh giá đối với thông tư 57 thì có thể thấy quy định xe ô tô phải trang bị bình cứu hỏa không đảm bảo tiêu chí này với nhiều lý do: dễ gây nổ, gây tốn kém cho xã hội trong khi thiệt hại do việc không trang bị bình cứu hỏa chưa phải là con số thuyết phục, tạo điều kiện cho nhân viên công vụ nhũng nhiễu người dân.

Quay trở lại ví dụ đã nêu ở trên, khi bà vợ yêu cầu tăng cường chất đạm cho bữa ăn của đàn con thì ông bố và osin cần hỏi kỹ, xem nó nên ăn cá, ăn trứng, hay ăn thịt và nếu thịt thì thịt gì? Nó đang muốn ăn cá mà ông bắt nó ăn thịt cừu thì việc nó phản ứng lại là điều đương nhiên. Khi quyết định mua thịt cừu bà vợ và osin đã tìm hiểu xem khẩu vị của mấy đứa con là gì chưa? Đã xem xem trong bếp có gia vị để chế biến món thịt cừu chưa? Rồi có ai biết nấu thịt cừu như thế nào chưa? – Vì thịt cừu hôi thế không biết cách làm, ăn sao được.

Luật của quốc hội chỉ nói phải “điều kiện theo quy định của cơ quan quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy”. Do vậy Chính phủ và Bộ công an khi ban hành quy định ô tô bắt buộc cần có bình cứu hỏa đã có tham khảo ý kiến của nhà sản xuất để đưa ra một quy định hợp lý. Tuy nhiên có lẽ là chưa.

Như vậy nếu xét về tính hợp lý thì rõ ràng lý giải của Cục trưởng cục CSPCCC khi trả lời báo Dân Trí rằng “mục tiêu cao nhất của lực lượng chúng tôi là nâng cao ý thức PCCC cho người quản lý, người sử dụng phương tiện trong tình hình cháy, nổ ở nước ta đang diễn biến hết sức phức tạp chứ không có bất cứ mục tiêu nào khác” là chưa thuyết phục được người dân. Điều này không khác gì bà Osin biện luận cho việc mua thịt cừu là “mục đích của tôi mua thịt cừu là để tăng cường chất đạm cho bọn trẻ” trong khi lảng tránh những điều bất hợp lý khác.

Khi ban hành một quy định thay đổi thói quen hoặc cách nghĩ của cả xã hội hoặc khi cần có số liệu để đánh giá tính hiệu quả của quy định mới thì cần phải có lộ trình để xã hội dần thích nghi hoặc thí điểm triển khai ở một vài khu vực, nếu sau một thời gian thấy không hợp lý sẽ có phương án điều chỉnh cho phù hợp.

Ví dụ trước đây khi quy định người đi mô tô phải đội mũ bảo hiểm, đầu tiên là yêu cầu khi tham gia giao thông trên quốc lộ mới phải đội mũ, sau đó mới triển khai trên tất cả tuyết đường. Rồi quy định về triển khai thanh tra xây dựng cấp phường, đầu tiên chúng ta triển khai ở Hà Nội và Tp Hồ Chí Minh, sau một thời gian đánh giá thấy không hiệu quả thì không nhân rộng nữa mà giải tán luôn.

Tương tự như vậy, nếu muốn đánh giá việc ô tô cần có bình cứu hỏa có giảm được hậu quả do cháy nổ gây ra hay không thì cần thí điểm triển khai dần dần. Ví dụ có thể áp dụng đối với xe 07 chỗ trở lên, sau đó một thời gian tổng kết nếu thấy hiệu quả thì áp dụng cho cả xe 04 chỗ.

Hiện nay ở Việt Nam việc văn bản pháp luật do nhiều cơ quan thực hiện. Trong đó đối với văn bản có giá trị pháp lý càng cao thì quy trình xây dựng văn bản pháp luật càng phức tạp, qua nhiều khâu, nhiều bước.

Ví dụ nếu là Luật thì khi cơ quan xây dựng thì qua nhiều bước như lấy ý kiến nhân dân và cơ quan liên quan, đến khâu thẩm định, khâu thẩm tra, UBND Thường vụ quốc hội cho ý kiến, rồi thảo luận tại quốc hội, rồi chỉnh lý (nếu có) và trình quốc hội thông qua. Đến Nghị định lại đơn giản hơn chút khi không phải qua bước thẩm tra, không phải có ý kiến của UB Thường vụ quốc hội. Cuối cùng thông tư lại đơn giản nữa, chỉ cần soạn rồi bộ phận pháp chế thẩm định, chỉnh lý và trình bộ trưởng ký.

Nếu một vấn đề được điều chỉnh bởi Luật nó sẽ trải qua nhiều quy trình, được nhiều cơ quan xem xét. Do vậy khi ra đời nó sẽ có tính “hoàn thiện” cao hơn. Ngược lại đối với các văn bản khác thì quy trình ra đời của quy định đó sẽ đơn giản hơn, ít bị “soi mói” hơn. Do vậy tính “hoàn thiện” trong quy định đó sẽ thấp hơn.

Như vậy Quốc hội được dân bầu ra để làm cơ quan lập pháp, tuy nhiên đối với các quy định ảnh hưởng trực tiếp đến đời quốc kế dân sinh thì đôi khi Quốc hội thông qua các quy định mang tính “ủy quyền” cứ tự tước bỏ đi quyền năng của mình, dần dần trao quyền cho các cơ quan khác.

Khi cơ quan cấp thấp xây dựng và ban hành văn bản pháp luật thì trình tự, thủ tục đơn giải hơn nhiều, hạt sạn cũng tồn tại nhiều hơn, dân cũng phải đọc văn bản nhiều hơn. Điều này dẫn đến việc là Quốc hội cần phải phát huy hơn nữa vai trò của mình khi thực hiện quyền lập pháp và bỏ tư duy “ủy quyền” cho cơ quan cấp thấp.