Nằm trên địa bàn phường Chương Dương (quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội), công viên rừng bờ vở sông Hồng được hình thành từ năm 2021, khu vực này từ một nơi tập kết rác thải giờ đã trở thành một không gian công cộng đa chức năng bao gồm vườn rừng, sân chơi, không gian thư giãn.
Công viên rừng của người dân địa bàn phường Chương Dương được khởi đầu bởi ý tưởng của Mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống - tập hợp của một nhóm kiến trúc sư, nhà hoạt động xã hội hướng đến xây dựng một Hà Nội tốt đẹp hơn.
Giai đoạn 1 của dự án đưa vào hoạt động từ năm 2021, với một khu “vườn rừng” và một sân chơi rộng khoảng 3.000m2.
Giai đoạn 2 của dự án được tiến hành từ tháng 7/2022, bàn giao đầu năm 2023, đưa tổng diện tích khu vực lên đến 9.000m2, với ba phân khu: khu vườn rừng trồng các loại rau, các loại thuốc Nam của chị em phụ nữ; khu “vườn giác quan” trồng các loại cây, loại hoa để mọi người khám phá; khu tập luyện thể dục, thể thao và vui chơi.
 |
| Khu vực bãi giữa sông Hồng. Ảnh: Công Hùng |
Không giống bất kỳ một công viên nào trên địa bàn Hà Nội, ngoại trừ sân bóng rổ, tất cả khu vui chơi, tập luyện công viên bờ vở sông Hồng đều là nền đất, các nhà thiết kế chỉ lát gạch cho con đường dạo ven sông. Hệ thống cây xanh cũng đặc biệt, các loại cây đa tầng tán, từ cây có bóng mát như mít, si, sấu, ngọc lan… cho đến các loại cây bụi, cây cỏ, các loại hoa. Ðơn vị lập quy hoạch là DN xã hội Thinks Playground.
Theo Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ phường Chương Dương Phạm Thị Hồng Hạnh: “Chỉ riêng giai đoạn 1, khi xây dựng vườn rừng, chúng tôi đã vận chuyển đi 200 tấn rác. Lúc chúng tôi bắt tay vào làm, nhiều người còn nghi ngờ lắm. Thậm chí có người vẫn bảo các ông, các bà lại tìm cách chiếm đất cho cán bộ chứ gì? Không ai có thể tin được bây giờ đây lại là một công viên”.
Ban đầu, việc thực hiện dự án là cán bộ đoàn thể, những người dân giàu nhiệt huyết và tình nguyện viên từ khắp nơi kéo đến làm việc. Khi người dân thấy lợi ích rồi, họ bị cuốn theo. Hiện nay, công viên - rừng bên bờ vở sông Hồng chưa có một cái tên chính thức. Người dân quen gọi là “Vườn rừng Chương Dương”, hay “Vườn rừng trong phố”.
Giám đốc Thinks Playground Nguyễn Tiêu Quốc Ðạt chia sẻ: “Công viên rừng là khái niệm còn mới ở Việt Nam, nhưng trên thế giới đã phổ biến với nhiều mô hình. Trong đó có mô hình dựa trên những tàn tích còn sót lại của vùng hoang dã hoặc bán hoang dã. Bờ vở sông Hồng rất phù hợp mô hình này, ở đây có những cây cối mọc hoang kết hợp với cây ăn quả người dân trồng. Chúng tôi đã khảo sát các loài thực vật, lên danh mục cây nào nên giữ lại, cây nào nên chặt bỏ. Ngoài trồng thêm cây bóng mát, chúng tôi vừa giữ lại, vừa bổ sung các cây bò dưới mặt đất như: tàu bay, rau muối, rau dền, tầm bóp, cam thảo... Cây bụi thì giữ lại những cây chim thích ăn như cây phèn đen, phèn trắng, ráy vừa tạo hệ sinh thái đa dạng cho các loài sinh vật, vừa tạo màu xanh cho con người”.
Một lợi ích khác của việc thiết kế công viên theo mô hình công viên rừng bờ vở sông Hồng là giảm thiểu việc bê tông hóa, tối đa hóa các yếu tố tự nhiên để tạo môi trường gần gũi với thiên nhiên nhất. Tại đây không hề có hệ thống tường rào quây bằng bê tông mà được thiết kế mở với hệ thống hàng rào tự nhiên là cây cối. Các vật liệu được sử dụng trong thiết kế cũng là vật liệu tái chế, thân thiện với môi trường. Đặc biệt, tỷ lệ bê tông ở công viên rừng bờ vở rất thấp, chỉ những nơi thực sự cần thiết mới làm.
Từ sự thành công của công viên rừng bờ vở sông Hồng, có thể thấy sự gắn kết cộng đồng và trách nhiệm xã hội đối với Hà Nội được thể hiện qua những việc làm thiết thực của các DN xã hội, các tổ chức trong và ngoài nước, các tình nguyện viên, người dân và chính quyền địa phương.