Khó kiếm được một chỗ ngủ yên ổn vì phải ngồi ghế cứng, David Kong gần như cạn kiệt sức lực sau chuyến tàu chậm kéo dài hơn 30 tiếng tới Trùng Khánh.
Hành trình này chỉ tốn khoảng 3 tiếng nếu di chuyển bằng máy bay, 12 tiếng nếu đi bằng tàu điện nhanh, nhưng ông Kong không được phép mua vé để lên các phương tiện này vì bị liệt vào danh sách 13 triệu người xếp hạng hạnh kiểm kém theo hệ thống chấm điểm công dân của Trung Quốc.
Với người đàn ông 47 tuổi cũng như hơn chục triệu người khác, ông bị cấm di chuyển trên các phương tiện giao thông "cao cấp" như máy bay hay tàu nhanh.
 |
| Hành khách trên một tuyến tàu chậm xuất phát từ ga Hán Khẩu ở Vũ Hán, Trung Quốc. (Ảnh: AP) |
Cuộc sống của ông Kong cũng trở nên khó khăn hơn rất nhiều khi không thể thuê một căn nhà đứng tên mình, bị chính họ hàng và các đối tác kinh doanh xa lánh. Ở một số nơi, nhiều công ty viễn thông còn cài đặt riêng cho các công dân có hạnh kiểm kém như ông Kong một loại loại nhạc chuông riêng như lời cảnh báo với những người xung quanh.
"Nó thậm chí còn tệ hơn ngồi tù vì ít nhất ngồi tù còn có thời hạn. Có tên trong danh sách đó đồng nghĩa với việc nếu bạn không trả hết nợ, tên của bạn vẫn cứ ở đó", ông Kong nói.
Hệ thống chấm điểm công dân được Trung Quốc được giới thiệu vào năm 2013, đang được thí điểm và sẽ chính thức được triển khai vào năm 2020. Hệ thống này sẽ chấm điểm các hành vi của công dân. Các hành vi như nhỏ nhất từ hút thuốc trên tàu, thả rông chó ngoài đường cho tới trốn thuế cá nhân, có lịch sử vi phạm hành chính, lan truyền các thông tin sai lệch hay sử dụng ma túy đều bi liệt vào danh sách các hành vi ảnh hưởng tới hạnh kiểm xã hội.
Một đối tác của ông Kong phát hiện mức hạnh kiểm của ông không phải từ các dữ liệu tra cứu mà là bởi phải đón ông từ ga tàu.
 |
| Hệ thống chấm điểm công dân được xây dựng với mục tiêu "giúp uy tín lan tỏa muôn nơi dưới vòm trời, đồng thời khiến những người bất tín bước một bước cũng thấy khó khăn". (Ảnh: NYT) |
Để có thể hoàn trả số nợ của mình, Kong cho biết ông cần phải thành công trong công việc kinh doanh mới nhưng viễn cảnh đó khó mà xảy ra khi mà các đối tác và khách hàng đang tỏ không mấy mặn mà với những người có hạnh kiểm kém như Kong.
Giờ đây, ông Kong đang phải vạ vật duy trì cuộc sống ở ngoại ô Bắc Kinh mới mức thu nhập 500 NDT/tháng (hơn 1.7 triệu đồng). Các chủ nợ không vì vậy mà thông cảm cho Kong và thậm chí còn cho rằng ông đang trốn nợ.
Theo báo cáo của Trung tâm Thông tin Hạnh kiểm Công cộng Quốc gia Trung Quốc, các công dân bị xếp loại hạnh kiểm yếu của Trung Quốc đã bị cấm lên 17.5 triệu chuyến bay và 5.5 triệu chuyển tàu nhanh tính đến cuối năm 2018.
Với Kong, ông bị liêt vào danh sách "không đáng tin cậy" vào năm 2015, 3 năm sau khi kế hoạch xuất bản sách của ông thất bại. Kong vay nợ 1,6 triệu NDT (hơn 5.5 tỷ VNĐ) và ông không thể hoàn trả khoản nợ này.
Trong khi Kong nói rằng ông đã làm mọi cách có thể nhưng không vực dậy nổi, các chủ nợ lại mang đến một cái nhìn khác. Một chủ nợ nói rằng công ty của Kong ngay từ đầu đã là một công ty lừa đảo. Nhưng Kong vẫn một mực khẳng định công ty mình hoạt động mở và minh bạch.
Người đàn ông 47 tuổi nói rằng bất chấp ông có làm bất cứ điều gì vào lúc này, ông vẫn chỉ là một con nợ bị xã hội ghét bỏ. Dù vậy, Kong cho biết ông vẫn cố gắng bằng mọi cách để vực dậy. Các chủ nợ của ông, tất nhiên cũng mong ngóng điều đó.