Số phận của trung tâm huấn luyện TSB NITKA ở Crimea

Sau khi Crimea được sáp nhập trở lại vào nước Nga, Không quân Nga đã lấy lại được hệ thống mô phỏng huấn luyện trên tàu sân bay NITKA. Nhưng việc sử dụng hệ thống này đang là cả một vấn đề.

Các phi công Su-33 trên tàu tuần dương mang máy bay Đô đốc Kuznetsov đã thực hiện nhiều lần bay tập trên NITKA. Trước đây, khi Crimea còn thuộc về Ukraine – Nga phải thuê NITKA từ quân đội Ukraine để luyện tập. Nhưng với việc khởi công xây dựng hệ thống huấn luyện tương tự ở thành phố Yeysk bên bờ biển Azovsk, các phi công Nga đã không còn phải phụ thuộc quá nhiều vào hệ thống mô phỏng có từ thời Liên Xô cũ này. Với việc Crimea trở lại với nước Nga, các phi công Nga sẽ có cơ hội để trai nghiệm một hệ thống mô phỏng tuy đã cũ nhưng rất độc đáo này.

Sàn boong của NITKA là một đường băng thép giống như trên tàu tuần dương mang máy bay Đô đốc Kuznetsov. Hệ thống NITKA được trang bị cáp hãm hạ cánh, một boong cất cánh kiểu nhảy cầu và một máy phóng. Sau khi Ukraine tách ra khỏi Liên bang Xô viết năm 1992, Bộ Quốc phòng Nga đã phải thuê NITKA để phục vụ luyện tập, huấn luyện phi công. Hệ thống NITKA có khả năng mô phỏng nhiều điều kiện thời khác nhau, nhờ sử dụng năng lượng nước biển. Nước biển được đưa vào động cơ hơi nước, chuyển thành hơi và được đưa qua các cylinder để tạo ra những điều kiện khác nhau. Điều này giúp mô phỏng thực tế quá trình cất hạ cánh trên biển Đen, rất có ích cho quá trình luyện tập của phi công.

Đầu những năm 2000, việc mô phỏng này đã quá lạc hậu, trong khi quân đội Ukraine không hề đầu tư hiện đại hóa hệ thống này. Điều kiện hiện đại đòi hỏi cần có thêm cả các khu vực huấn luyện cho máy bay trực thăng trên tàu chiến. Mùa xuân năm 2012, một hệ thống NITKA mới ở Yeysk đã được Bộ Quốc phòng Nga xây dựng. Năm 2013, người Nga “cắt cầu” thuê NITKA của Ukraine.

Mất đi khoản tiền thuê NITKA, Ukraine cố gắng chào mời Trung Quốc thuê lại hệ thống này để phục vụ việc huấn luyện cho phi công cất cánh trên tàu sân bay Varyag mà nước này bán cho Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc đã có hệ thống mô phỏng tương tự như NITKA, và không muốn mở hầu bao cho việc này. Ukraine lại quay sang cầu cạnh với Ấn Độ, nhưng nước này cũng đã có một dự án mô phỏng huấn luyện cho riêng mình. Dự án này được sự hợp tác của Nga, và có tổng vốn đầu tư lên đến 60 triệu USD. Năm 2014, quân đội Ukraine đã có kế hoạch bán NITKA làm sắt vụn, nhưng không được thông qua.

Dù rằng Crimea nói chung và NITKA nói riêng đã trở về với nước Nga, song sẽ rất khó để hệ thống này có thể hoạt động hiệu quả ngay lập tức.

Chuyên gia hàng không độc lập Vladimir Karnozov cho rằng: NITKA ở Crimea đã khá lạc hậu, và rất cần một sự đổi mới để cạnh tranh với NITKA mới ở Yeysk.

Hệ thống mô phỏng mới đã có bổ sung thêm khu vực huấn luyện cho các máy bay trực thăng. Karnozov nói rằng, hệ thống ở Crimea có thể được sử dụng cho các máy bay MiG-29 để mô phỏng việc cất cánh từ đường băng trên tàu. Tuy nhiên, đi kèm với đó là việc nâng cấp hiện đại hóa toàn diện NITKA Crimea.

Các chuyên gia về hàng không cũng chỉ ra những khách hàng tiềm năng của Nga – có thể sử dụng NITKA để bổ sung cho chương trình đào tạo của mình. Vadim Smirnov, Giám đốc Tập đoàn hàng không Transas cho hay: "Hệ thống giả định có thể mô phỏng nhiều tình huống rất đa dạng, bao gồm cả những điều kiện thời tiết bất lợi. Hệ thống có thể được triển khai ở nhiều nơi, với chi phí thấp, phù hợp với điều kiện kinh tế của nhiều quốc gia chưa thật sự “giàu có”.

Một chuyên gia tàu biển – Yuri Vedernikov cho rằng: dù có nhiều ưu điểm, nhưng những hệ thống mô phỏng điện tử không thể thay thế được những bãi mô phỏng thực tế. “Không thể phát triển kĩ năng phi công trong những buồng lái điện tử”, ông nói.

Theo Vedernikov, cần chuẩn bị nhiều phi công giỏi để dự trữ và bù đắp lực lượng chiến đấu cho các tàu sân bay. Các phi công tàu sân bay của Trung Quốc và Ấn Độ có thể được đào tạo ở đây. Dù họ đã có các hệ thống tương tự NITKA của Nga, nhưng trong bối cảnh lực lượng hải quân của hai quốc gia này đang phát triển mạnh, họ rất cần đào tạo thêm nhiều phi công chính thức và dự bị cho tàu sân bay.