Nhà phố có thể "méo mặt" vì thuế tài sản

Cùng với việc gửi lấy ý kiến các đơn vị liên quan về dự thảo Luật Thuế tài sản, Bộ Tài chính đã gửi kèm Báo cáo đánh giá tác động của dự án luật thuế này đối với đời sống kinh tế - xã hội theo cả 2 phương án thuế suất 0,3% và 0,4% cho bất động sản có giá trị trên 700 triệu đồng.

Cụ thể, trường hợp được Bộ Tài chính đưa ra tính toán là thửa đất có diện tích 200 m2, giá tính thuế là giá đất do UBND tỉnh, thành phố ban hành. Đối với khu vực nông thôn, người dân sẽ phải đóng tiền thuế từ 9.000-270.000 đồng/hộ/năm với mức thuế suất 0,3%, nếu áp thuế suất 0,4% là 12.000-360.000 đồng/hộ/năm.

Với giá đất cao nhất tại bảng giá đất do UBND các tỉnh, thành phố ban hành, người dân sẽ phải đóng tiền thuế từ 180.000 đồng đến 3,9 triệu đồng/hộ/năm với mức thuế suất 0,3% và 240.000 -5,2 triệu đồng/hộ/năm với thuế suất 0,4%. Nếu tính theo giá đất bình quân chung của cả nước, người dân sẽ phải đóng 423.000 đồng/hộ/năm nếu áp thuế suất 0,3%. Với mức thuế 0,4%, người dân sẽ phải đóng 564.000 đồng/hộ/năm. Cùng một chính sách nhưng áp dụng cho khu vực thành thị sẽ có nhiều khác biệt: với giá đất thấp nhất tại Bảng giá đất do UBND các tỉnh ban hành hiện nay, nếu áp thuế suất thuế tài sản 0,3% thì số thuế người dân phải nộp từ 18.000-2,376 triệu đồng/hộ/năm. Với mức thuế suất 0,4%, số thuế phải nộp từ 24.000-3,168 triệu đồng/hộ/năm.

Với giá đất thấp nhất tại bảng giá đất do UBND các tỉnh ban hành; mức thuế suất thuế tài sản dự kiến là 0,3% thì số thuế người dân phải nộp từ 1 triệu đến 97,2 triệu đồng/hộ/năm. Với mức thuế suất 0,4%, số thuế phải nộp lên đến 1,344-129,6 triệu đồng/hộ/năm. Người dân ở Hà Nội và TP HCM sẽ phải nộp thuế cao nhất nước.

Cũng trong báo cáo đánh giá tác động của chính sách thuế tài sản, Bộ Tài chính cho rằng các trường hợp phải nộp thuế tài sản cao đều là những thửa đất ở vị trí đặc biệt, đất mặt phố, có giá đất cao và đa số người có quyền sử dụng đất ngoài thu nhập từ tiền lương, tiền công còn có thu nhập cao từ việc cho thuê nhà đất, kinh doanh. Do đó, nếu so sánh trên tổng thu nhập thì số thuế tài sản phải nộp không lớn. Đối với trường hợp sở hữu giá trị tài sản lớn nhưng thu nhập chỉ có tiền lương, tiền công ở mức thấp, chưa có nguồn để trả thuế, dự thảo luật có quy định cho phép chậm nộp tiền thuế cho đến khi chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản.

Đồng ý với chủ trương thu thuế tài sản nhưng TS Phạm Sỹ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam - cho rằng Bộ Tài chính đề ra mức thuế suất quá cao, không hợp lý với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam. Theo ông Liêm, thuế tài sản tác động tới mọi tầng lớp trong xã hội, mức thuế suất 0,3-0,4% chỉ nên áp dụng đối với biểu thuế cao nhất, không nên cào bằng đối với tất cả các đối tượng nộp thuế.

Theo Bộ Tài chính, nhà nước hiện có các khoản thu liên quan đến tài sản gồm tiền sử dụng đất; tiền thuê đất; tiền bán nhà thuộc sở hữu nhà nước; lệ phí trước bạ; thuế sử dụng đất nông nghiệp; thuế sử dụng đất phi nông nghiệp; thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân. Trong đó, số thu cao nhất là tiền sử dụng đất năm 2017 đạt 79.000 tỉ đồng, bằng 6,55% tổng thu ngân sách nhà nước; tiền thuê đất đạt 15.000 tỉ đồng, bằng 1,29% tổng thu ngân sách nhà nước. Số thu từ thuế tài sản sẽ đem lại từ 20.000-31.000 tỉ đồng cho ngân sách, tùy từng phương án đề xuất.

"Bộ Tài chính bị thâm hụt thuế nhập khẩu do tác động của việc thực thi các hiệp định thương mại song phương và giá dầu giảm sút nên tìm mọi cách tăng nguồn thu từ nền kinh tế nội địa và từ người dân. Đây là vấn đề về mặt kinh tế học còn tranh cãi" - chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh bình luận trước việc Bộ Tài chính đề xuất xây dựng một luật thuế mới. Theo ông Doanh, nhiều nước có luật thuế tài sản nhưng đánh thuế lũy tiến với các mức thuế suất khác nhau; giao cho chính quyền địa phương quyết định để bảo đảm phù hợp nhất đối với từng đô thị, không tác động mạnh đến đời sống người dân. Thuế tài sản chủ yếu áp dụng với các thành phố, ở nông thôn chỉ áp dụng đối với những ngôi nhà rất lớn và những người sở hữu 2-3 nhà, đất nhằm hạn chế đầu cơ.