Channel 4 - mạng lưới truyền hình miễn phí của Anh - mới đây đã lấy năm mẫu đồ chơi trẻ em đang được chào bán trên trang Amazon đi kiểm nghiệm và phát hiện ba mẫu có lượng hóa chất cực kỳ cao. Hơn 30% cá ngựa đỏ và hải cẩu xanh từ bộ đồ chơi tắm chứa phthalate gấp 300 lần giới hạn cho phép. Một con vịt màu vàng có 30% phthalate và một con bạch tuộc đỏ chứa hơn 50% phthalate, vượt 500 lần giới hạn.
Đáng nói, các món đồ chơi kể trên đều được mô tả trên Amazon là không độc hại. Giáo sư Laurence Harwood - Giám đốc phân tích hóa học tại Đại học Reading (Anh) - cho biết: “Trẻ em khi chơi với những đồ chơi này thường cho chúng vào miệng, nên có thể nhiễm chất phthalate”. Phthalate hòa tan trong chất béo ở các mô của cơ thể và cơ thể cũng có thể hấp thụ nó qua da. EU phân loại phthalate là chất độc hại trong sinh sản, trẻ em ngậm đồ chơi có nguy cơ nhiễm phthalate cao hơn so với tiếp xúc với da.
Theo báo cáo của TOXICs-Free, một tổ chức phi chính phủ, sau khi kiểm tra 100 gian hàng bán đồ chơi trên ba trang thương mại điện tử lớn của Trung Quốc, họ cũng phát hiện có rất nhiều mẫu vịt cao su và các sản phẩm khác chứa quá mức hàm lượng PAE (phthalic acid esters) - một hóa chất gây hại cho hệ sinh sản.
TOXICs-Free gửi 12 món đồ chơi tới một cơ quan xét nghiệm và phát hiện 9 món chứa lượng PAE quá mức. Thậm chí, một mẫu có kèm giấy chứng nhận bắt buộc vẫn có hàm lượng PAE gấp 365 lần mức cho phép của nhà chức trách Trung Quốc. PAE dễ bị giải phóng khi đồ chơi tiếp xúc với nước nóng hoặc dầu gội, sau đó xâm nhập vào cơ thể con người thông qua đường hô hấp, tiêu hóa và da. Hóa chất này đóng vai trò tương tự nội tiết tố nữ, có thể làm giảm chất lượng tinh trùng, dẫn đến vô sinh ở nam giới.
 |
| Rất nhiều sản phẩm đồ chơi Trung Quốc bị phát hiện chứa chất độc hại đối với trẻ nhỏ |
Mới nhất, Cơ quan Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Thái Lan khi kiểm tra ngẫu nhiên 51 loại đồ chơi trẻ em và các sản phẩm nhựa PVC từ các trung tâm mua sắm lớn của các thành phố, cũng phát hiện ít nhất 18 mẫu đồ chơi chứa phthalate vượt tiêu chuẩn.
Tại Việt Nam, website của Bệnh viện Nhi Đồng TP.HCM và Cục Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa cũng đưa ra các cảnh báo về hàng loạt đồ chơi trẻ em chứa chất độc hại, tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ đối với sức khỏe trẻ khi sử dụng, như hạt nhựa nở, bom thối gây nổ, vịt cao su, đồ chơi phát sáng, thú nhún… do chứa chất gây vô sinh.
Những cảnh báo đang bị xem nhẹ
Sau khi tiếp nhận phản ánh, phía Amazon đã gỡ những sản phẩm nguy hại khỏi trang thương mại điện tử toàn cầu này. Mỹ, châu Âu, Singapore lập tức ban hành lệnh cấm triệt để các loại đồ chơi trên.
Trong khi đó, tại Việt Nam, các sản phẩm tương tự vẫn bày bán tràn lan trên thị trường. Trang Lazada chào bán hàng chục mẫu đồ chơi trẻ em bằng nhựa, trong đó có đủ loại vịt con màu vàng bóp kêu cho bé chơi khi tắm và nhiều bộ đồ chơi tắm cho bé bằng nhựa không rõ chất lượng, như bộ đồ chơi gồm 13 con vật với giá khá rẻ, túi vịt 20 con giá chỉ 49.000 đồng. Sản phẩm được giới thiệu làm từ chất liệu nhựa vinyl, hình ảnh toàn chữ Trung Quốc.
Những sản phẩm trôi nổi này đang được bày bán tràn ngập trong nhiều cửa hàng đồ chơi. Chẳng hạn, các cửa hàng bao quanh Trường tiểu học Bình Giã (Q.Tân Bình, TP.HCM) bày bán hạt nở, cây thông Noel, trứng nở thành vịt keo thổi, hầu hết là hàng Trung Quốc với giá rất rẻ. Các loại đồ chơi này rất thu hút trẻ nhỏ do chúng có tính năng đặc biệt: hạt nở khi ngâm trong nước sẽ to ra như viên bi, khi tưới dung dịch lên tấm bìa cắt hình cây thông, sau một giờ, cây thông sẽ “mọc” tuyết trắng xóa có hạt li ti, quả trứng khi ngâm vào nước sẽ nứt vỏ, nở ra thành hình con vịt mềm dẻo như cao su…
Tại một cửa hàng đồ chơi trên đường Trần Bình bên hông chợ Bình Tây, Q.6, TP.HCM, người bán giới thiệu các món đồ chơi trẻ em là hàng Thái Lan nhưng trên bao bì lại có dòng chữ “made in China”. Trên sản phẩm không có nhãn phụ, thông tin của nhà nhập khẩu, phân phối, đồng nghĩa với việc sản phẩm không được chứng nhận hợp quy, công bố hợp quy và gắn tem có dấu hợp quy (CR) như quy định.
 |
| sản phẩm quảng đầy tiếng Thái nhưng lại có dòng chữ “Made in China”. |
Phthalates là tên gọi của một họ gồm nhiều chất hóa học được thêm vào trong quá trình sản xuất, gia công các sản phẩm nhựa, đặc biệt là nhựa PVC, sơn, nhằm làm thay đổi tính chất cơ bản của vật liệu (có thể làm nhựa cứng hơn, dẻo hơn, trong suốt hơn hoặc làm sơn cứng hơn tùy loại phthalate được thêm vào). Do phthalates không tạo bất kỳ liên kết hóa học nào với nhựa nên các chất này rất dễ thoát ra ngoài sản phẩm nhựa chứa chúng để đi vào môi trường và cơ thể người, động vật, đặc biệt là khi sản phẩm nhựa bị lão hóa do thời gian sử dụng lâu hoặc do sự tác động của các yếu tố môi trường (nhiệt độ, ánh sáng…).
Phthalates đặc biệt nguy hiểm với trẻ em và phụ nữ có thai do có thể làm tăng các nguy cơ ung thư vú, gây rối loạn nội tiết, rối loạn sinh sản, rối loạn chuyển hóa, có thể gây sẩy thai, quái thai, sinh non, sinh non nhẹ cân, gây rối loạn hoóc-môn giới tính (làm trẻ em dậy thì sớm). Chính vì vậy, các chất hóa dẻo họ phthalates bị cấm sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Nhật Bản…
Tiến sĩ Huỳnh Khánh Duy (Khoa Kỹ thuật hóa học, Trường đại học Bách khoa TP.HCM)