Chấn chỉnh hoạt động cho vay nặng lãi, xử lý "công ty ma”

Tại buổi tọa đàm “Tái khởi động nền kinh tế - Cơ hội cho tài chính tiêu dùng” diễn ra tại Hà Nội sáng 21/5, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, dịch bệnh COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt kinh tế - xã hội Việt Nam. Mô hình phục hồi kinh tế hiện nay đều là củng cố thị trường trong nước trước, sau đó mới vươn ra thị trường nước ngoài; đồng thời phụ thuộc vào xu hướng tiêu dùng mới của người dân, doanh nghiệp và Chính phủ.

“Để làm được điều đó, kích cầu thị trường nội địa thông qua thúc đẩy tiêu dùng chính là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần được ưu tiên trong giai đoạn khởi động lại nền kinh tế hiện nay. Có nhiều biện pháp để kích cầu tiêu dùng, trong đó có phát triển tài chính tiêu dùng”, - Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng, lĩnh vực tài chính tiêu dùng, tuy chỉ là một phần nhỏ trong hoạt động tín dụng của cả nền kinh tế nhưng có ý nghĩa vô cùng đặc biệt trong việc đảm bảo an sinh xã hội, giúp người dân vượt qua khó khăn tài chính tạm thời, và thúc đẩy tiêu dùng xã hội, thông qua đó thúc đẩy sản xuất và đóng góp một cách trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Đặc biệt, lĩnh vực cho vay tiêu dùng từ chỗ chỉ có ngân hàng thực hiện, giờ đây đã có sự tham gia mạnh mẽ của các công ty tài chính tiêu dùng.

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, tiềm năng tăng trưởng của thị trường tài chính tiêu dùng vẫn còn rất lớn, bởi tỷ lệ cho vay tiêu dùng trên tổng dư nợ ở Việt Nam mới đạt khoảng 11,4%.

“Nền kinh tế khởi động trở lại sau thời gian giãn cách xã hội là một cơ hội phục hồi tốt cho các doanh nghiệp, trong đó có cho ngành tài chính tiêu dùng lấy lại được tốc độ tăng trưởng cao như đã từng đạt được. Chiều ngược lại, sự phát triển của lĩnh vực tài chính tiêu dùng nói chung và các công ty tài chính tiêu dùng nói riêng lại giúp nền kinh tế có thêm được nguồn vốn tín dụng hữu hiệu, giúp mở rộng tiêu dùng, thúc đẩy sản xuất phát triển”, Thứ trưởng Phương nhấn mạnh.

Phân tích về thị trường tài chính tiêu dùng hiện nay, ông Nguyễn Tú Anh, Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Kinh tế Trung ương nhận định, một trong những lợi thế lớn nhất của cho vay tiêu dùng đó là quy mô khách hàng lớn, giá trị các khoản vay nhỏ do đó rủi ro của một nhóm khách hàng có thể được bù đắp bởi rủi ro của các nhóm khách hàng khác. Tuy nhiên, rủi ro từ dịch COVID-19 có tác động đồng loạt lên tất cả các nhóm khách hàng, ảnh hưởng đến nhu cầu cho vay tiêu dùng.

Bên cạnh đó, có trường hợp những người đi vay tiêu dùng có khả năng trả nợ nhưng nhân dịp có lý do tác động của dịch COVID-19 tìm cách giãn nợ, hoãn nợ… Điều này làm cho tác động của dịch COVID-19 đối với các doanh nghiệp cho vay tiêu dùng sẽ lớn hơn.

“Các giải pháp từ phía Ngân hàng Nhà nước cho phép các tổ chức cho vay tiêu dùng duy trì được khách hàng và hỗ trợ khách hàng vượt qua giai đoạn khó khăn; đồng thời, các tài chính tiêu dùng cũng có thể tiếp cận nguồn vốn giá rẻ của Ngân hàng Nhà nước để giảm chi phí vốn huy động trong thời kỳ dịch bệnh. Những hỗ trợ này của Ngân hàng Nhà nước là nỗ lực rất lớn từ phía cơ quan quản lý Nhà nước nhưng do tác động của dịch bệnh là rất lớn, do đó các tổ chức cho vay tiêu dùng phải sẵn sàng với các kịch bản xấu để đảm bảo tồn tại trong giai đoạn dịch và từng bước phục hồi khi dịch được kiểm soát cả trong nước và ngoài nước”, ông Tú Anh nhận định.

Ông Phạm Xuân Hòe, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng, Nhân hàng Nhà nước nhìn nhận, bối cảnh hiện nay là thời điểm cần “thắp sáng” để kích cầu nội địa. Ước tính, cho vay tiêu dùng không chính thức chiếm khoảng 15-20% tổng dư nợ nền kinh tế (1,16-1,55 triệu tỷ đồng). Cho vay tiêu dùng qua ngân hàng và công ty tài chính tiêu dùng đạt khoảng 1 triệu tỷ đồng cuối năm 2019, bằng 11,4% tổng dư nợ, ngoài ra các kênh khác chưa có thống kê chính thức.

Theo thông lệ, dư nợ cho vay tiêu dùng chính thức vào khoảng 40% tổng dư nợ tín dụng nền kinh tế, do đó dư địa sẽ còn khá lớn khoảng 1,5- 2 triệu tỷ đồng, chưa kể hằng năm tổng dư nợ cho vay nền kinh tế tăng thêm khoảng 14% thì cho vay tiêu dùng cũng sẽ tăng theo.

Đưa ra 7 nhóm giải pháp để kích cầu tài chính tiêu dùng, ông Hòe cho rằng, cần khẩn trương chi hỗ trợ 62.000 tỷ đồng cứu trợ người mất việc, nghèo khó duy trì cuộc sống; giải ngân gói 16.000 tỷ đồng lãi suất 0% đối với doanh nghiệp để trả lương.

Thứ hai là kích cầu tạo việc làm có thu nhập từ gói đầu tư công 700.000 tỷ đồng; Thứ ba là cho vay tiêu dùng với món nhỏ, lãi suất hợp lý, thời gian trả nợ cần kéo dài hơn so trước kia; Thứ tư là giáo dục tài chính cá nhân cho người lao động; Thứ năm là công bố điểm tín dụng cá nhân cho bản thân họ; tích hợp các yếu tố tính điểm chuẩn để gia tăng trách nhiệm người vay không vay bằng mọi giá. Thứ sáu, cần chấn chỉnh hoạt động cho vay cầm đồ. Cuối cùng, cần xử lý tội cho vay nặng lãi, bắt buộc gỡ các App cho vay bất hợp pháp, truy tìm xử lý loại “công ty ma” này.