Sau khi Báo Tri thức và Cuộc sống phân tích nghịch lý về hiệu quả tiết kiệm trong hoạt động đấu thầu của CTCP Xây dựng Công trình Giao thông Thái Sơn (Công ty Thái Sơn) qua bài viết “Ông lớn” nghìn tỷ và dấu hỏi về hiệu quả kinh tế, để đạt được thành tích trúng 77 gói thầu với tổng giá trị hơn 4.200 tỷ đồng, dữ liệu cho thấy nhà thầu này đã xây dựng và vận hành hiệu quả trong một "hệ sinh thái" gồm các chủ đầu tư và đối tác liên danh có mối quan hệ bền chặt.

Phân tích mô hình hoạt động của một nhà thầu lớn không thể không xem xét đến các mối quan hệ trên thị trường. Trong hoạt động đấu thầu, việc hình thành các mối quan hệ quen thuộc là điều không hiếm gặp. Tuy nhiên, khi sự quen thuộc này đi kèm với những tỷ lệ trúng thầu tuyệt đối, nó đặt ra những câu hỏi về tính cạnh tranh và sự công bằng của môi trường đấu thầu.

Những “sân nhà” với tỷ lệ thắng 100%

Thống kê lịch sử đấu thầu của Công ty Thái Sơn cho thấy một mô hình rõ nét: tỷ lệ thành công của họ đặc biệt cao, thậm chí là tuyệt đối, khi tham gia các gói thầu do một số đơn vị nhất định mời thầu.

Nổi bật và đáng chú ý nhất là mối quan hệ với Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng - Thương mại Bửu Thành. Dữ liệu ghi nhận, Công ty Thái Sơn đã tham gia 7 gói thầu do đơn vị tư vấn này làm bên mời thầu và đã trúng cả 7 gói. Tỷ lệ thành công đạt mức tuyệt đối 100%. Tổng giá trị trúng thầu từ các gói do Bửu Thành mời thầu lên đến hơn 300 tỷ đồng.

Một trong những gói thầu gần đây là gói Xây dựng (Mã TBMT: IB2500006740) do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực huyện Nhà Bè làm chủ đầu tư, Bửu Thành làm bên mời thầu. Công ty Thái Sơn đã trúng thầu với giá 47.574.842.660 đồng (Quyết định phê duyệt ngày 27/02/2025).

Tương tự, Công ty Thái Sơn cũng thể hiện sự "có duyên" đặc biệt và hiệu quả tuyệt đối với một số đơn vị khác:

• Ban Quản lý dự án và phát triển quỹ đất quận Ninh Kiều (Cần Thơ cũ): Trúng 3/3 gói đã tham gia (tỷ lệ 100%). Tổng giá trị trúng thầu hơn 67,7 tỷ đồng. Hai trong số ba gói này đã được đề cập ở kỳ 1, được phê duyệt trong cùng ngày 13/08/2025.
• Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Khánh Sơn (Khánh Hòa cũ): Trúng 3/3 gói đã tham gia (tỷ lệ 100%). Tổng giá trị trúng thầu hơn 94,2 tỷ đồng.
• Ban quản lý dự án 6: Trúng 3/3 gói đã tham gia (tỷ lệ 100%).

Ngoài ra, Công ty TNHH Tư vấn Xây dựng Nhật Minh Tiến cũng là một bên mời thầu quen thuộc, nơi Thái Sơn trúng 4/5 gói đã tham gia (tỷ lệ 80%), với tổng giá trị hơn 115 tỷ đồng.

Việc tập trung tham gia và trúng thầu tại một số đơn vị nhất định cho thấy chiến lược tiếp cận thị trường có trọng tâm của Công ty Thái Sơn. Địa bàn hoạt động ưa thích của nhà thầu này cũng khá tập trung. Trong 150 gói đã tham gia, có đến 29 gói tại TP. Hồ Chí Minh (trúng 16) và 18 gói tại Đồng Nai (trúng 4).

Những “đối tác vàng” trong chiến lược liên danh

Trong tổng giá trị trúng thầu hơn 4.200 tỷ đồng, phần lớn đến từ các gói thầu mà Thái Sơn tham gia với tư cách thành viên liên danh (hơn 3.670 tỷ đồng). Điều này cho thấy liên danh là một chiến lược quan trọng của doanh nghiệp này để tiếp cận các dự án quy mô lớn. Dữ liệu cũng chỉ ra sự kết hợp ăn ý và lặp lại với một số đối tác nhất định, hình thành nên các cặp "đối tác vàng".

Đối tác liên danh thường xuyên nhất là Công ty Cổ phần Xây dựng Đông Nam Bộ. Hai doanh nghiệp này đã liên danh cùng nhau trong 6 gói thầu và giành chiến thắng 4 lần. Mối quan hệ này đặc biệt thú vị khi Đông Nam Bộ cũng là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Thái Sơn (sẽ được phân tích kỹ hơn ở kỳ 3).

Một đối tác khác mang lại hiệu quả tuyệt đối là Công ty TNHH Một thành viên Dịch vụ Công ích huyện Nhà Bè. Liên danh giữa Thái Sơn và đơn vị này đã tham gia 4 gói thầu và trúng cả 4, đạt tỷ lệ thắng 100%.

Ngoài ra, còn có thể kể đến Công ty TNHH Xây dựng Đại Huy Hoàng. Doanh nghiệp này đã liên danh cùng Thái Sơn trong 2 gói thầu lớn tại Cần Thơ vào năm 2025 (đã đề cập ở bài viết “Ông lớn” nghìn tỷ và dấu hỏi về hiệu quả kinh tế) và đều giành chiến thắng, mang về tổng giá trị hợp đồng hơn 52,5 tỷ đồng.

Bình luận về hiện tượng “sân nhà” và “quân quen”

Bình luận về hiện tượng nhà thầu quen thuộc tại một số chủ đầu tư, chuyên gia đấu thầu Đỗ Phạm Giang nhận định: “Việc một nhà thầu có tỷ lệ trúng thầu cao ở một chủ đầu tư hoặc bên mời thầu quen thuộc là hiện tượng có thể xảy ra trên thị trường. Nó có thể xuất phát từ việc nhà thầu đã chứng tỏ được năng lực, uy tín qua các dự án trước đó, hoặc họ hiểu rõ yêu cầu đặc thù của chủ đầu tư.”

Tuy nhiên, ông Giang cũng cảnh báo: “Khi tỷ lệ này đạt mức tuyệt đối 100% trên nhiều gói thầu liên tiếp, nó có thể làm dấy lên những nghi ngại về tính cạnh tranh thực chất của các cuộc thầu. Vấn đề đặt ra là liệu môi trường đấu thầu tại các đơn vị này có thực sự bình đẳng cho tất cả các nhà thầu hay không. Các chủ đầu tư cần xem xét kỹ lưỡng hồ sơ mời thầu ở những đơn vị này để đảm bảo các tiêu chí đưa ra là khách quan, không bị ‘đo ni đóng giày’, vô tình hay cố ý hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác.”

Về chiến lược liên danh, Luật sư Nguyễn Thị Hương (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho biết: “Liên danh là một hình thức hợp tác hợp pháp, được Luật Đấu thầu quy định rõ ràng, nhằm cho phép các nhà thầu kết hợp năng lực, kinh nghiệm để đáp ứng yêu cầu của các gói thầu lớn, phức tạp. Việc các nhà thầu thường xuyên liên danh với nhau không vi phạm quy định pháp luật.”

Luật sư Hương phân tích thêm: “Vấn đề không nằm ở việc liên danh, mà là ở việc liệu các liên danh này được hình thành để tạo ra sự cạnh tranh thực sự, bổ sung năng lực cho nhau, hay chỉ là hình thức để tối ưu hóa khả năng trúng thầu thông qua các thỏa thuận ngầm, dẫn đến hiện tượng ‘quân xanh, quân đỏ’ hoặc phân chia thị trường. Điều này thuộc về trách nhiệm giám sát của chủ đầu tư trong quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu và trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc đảm bảo môi trường cạnh tranh lành mạnh.”

Rõ ràng, Công ty Thái Sơn đã xây dựng và vận hành rất hiệu quả một "hệ sinh thái" gồm các chủ đầu tư và đối tác quen thuộc, tạo nền tảng vững chắc cho thành công của họ trên thị trường đấu thầu. Tuy nhiên, bức tranh hoạt động của nhà thầu này không chỉ có những chiến thắng.

Báo Tri thức và Cuộc sống tiếp tục thông tin tới bạn đọc về vụ việc này.

Kỳ 3: Khi 'người khổng lồ' đối mặt với cạnh tranh