Cây chút chít còn có tên gọi khác là dương đề, lưỡi bò, thuộc họ rau răm. Đây là một loại cây cỏ có kích thước nhỏ, chiều cao từ 40-120cm. Cây này mọc hoang dại ở những nơi đất ẩm như ven sông, ven suối, ao hồ, ven đường. Chúng phát triển mạnh vào mùa mưa, khoảng từ tháng 8 đến tháng 10.
Người dân địa phương cho biết tên gọi của rau này xuất phát từ việc trẻ con thường cọ 2 lá cây vào nhau, phát ra tiếng kêu "chút chít" nên nó mới có tên chút chít.
Cây rau chút chít mọc dại, có vị chua thanh hấp dẫn
Ở nước ta, rau chút chít có nhiều ở các tỉnh Tây Nguyên, Đông Nam Bộ như Đắk Lắk, Đắk Nông, Bình Phước, Tây Ninh… Từ xưa, bà con ở các miền quê đã sử dụng rau chút chít như một loại rau ăn, hoặc nghiền nhuyễn để sử dụng trong các món súp.
Những người từng ăn chút chít cho biết cây này mọc dại nhưng hương vị rất ngon và lạ miệng. Lá của chúng có vị chua nhẹ, có thể ăn sống cùng các xà lách và các loại rau mùi, tía tô... để tăng thêm hương vị. Rau này còn luộc chấm mắm nêm, mắm cá, hoặc nhúng lẩu đều hấp dẫn.
"Rau chút chít hợp nấu với tôm, thịt, hay cua đồng, tép đồng. Ngày trước ở mép ao nhà mình có rất nhiều chút chít, chúng mọc thành từng chùm. Mỗi khi trời mưa, từng đám chút chít ngoi lên xanh tốt, mình thường hái về để ăn sống, hoặc luộc chấm nước mắm cá đồng. Bây giờ ở quê chút chít không còn nhiều, chỉ thỉnh thoảng mới thấy một đám", bạn Oanh (ở Tây Ninh) chia sẻ.
Không chỉ lạ miệng, rau dại này còn được sử dụng để chữa bệnh
Từ loại rau dân dã ở các miền quê, mấy năm gần đây chút chít thành đặc sản nổi tiếng ở thành phố. Trên chợ mạng hay các sàn thương mại điện tử, rau chút chít được bán với giá lên tới 120.000 đồng/kg. Vì đây là rau sạch và lạ miệng nên nhiều người tìm mua về thưởng thức. Thế nhưng, số lượng rau này không nhiều vì chúng mọc trong tự nhiên chứ chưa ai mở rộng mô hình trồng.
Ngoài bán rau tươi, nhiều địa chỉ còn bán rau chút chít khô, hạt và rễ. Hạt rau chút chít già có thể giã ra, ngâm nước nóng 4-5 lần rồi vo sạch để nấu cháo, làm bánh hoặc ép lấy dầu. Phần rễ cây chút chít lâu năm cũng có thể dùng để ngâm rượu.
Trong Đông y, cây chút chit có tác dụng chữa các bệnh sau:
Chữa táo bón
Lấy rễ cây chút chít khoảng 4g, cam thảo 4g. Tất cả rửa sạch đổ 3 bát con nước sắc còn 1 bát, chia 2 lần uống trong ngày, uống lúc còn nóng. Uống liền 3 ngày.
Chữa hắc lào
Dùng rễ lưỡi bò 90g, phơi khô ngâm với 600ml rượu, mỗi ngày lắc bình 1 lần, ngâm khoảng 10 ngày, lọc lấy nước bôi vào vùng da bị hắc lào đã rửa sạch thấm khô, ngày 1 lần. Dùng liền 5 ngày.
Chữa mụn nhọt sưng đau (chưa vỡ mủ)
Rễ lưỡi bò 15g, thái mỏng, cho thêm ít dấm đắp vào mụn khoảng 1- 2 giờ, tháo bỏ thuốc ngày một lần, đắp liền 3 ngày.
Chữa mẩn ngứa do nóng
Dùng lá lưỡi bò tươi 15g, rửa sạch giã nát, sát nhè nhẹ nơi ngứa, sau khi đã rửa sạch, lau khô ngày 2 lần.
Ngoài ra, lá của cây này có thể ăn được và được dùng như một loại rau, hoặc nghiền nhuyễn trong các món súp và nước xốt.
Hạt rau chút chít già, chín giã làm gạo ngâm với nước nóng 4, 5 lần rồi vo sạch để nấu cháo chữa ghẻ, táo bón.
Lưu ý: Để sử dụng an toàn và hiệu quả, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng cây chút chít làm bài thuốc chữa bệnh.