Quỹ bình ổn giá xăng dầu đang dư hơn 7400 tỷ đồng

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc vừa thay mặt Chính phủ báo cáo Quốc hội tình hình thực hiện kế hoạch tài chính năm 2023 và dự kiến kế hoạch tài chính năm 2024 của các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách do trung ương quản lý.

Báo cáo cho thấy, đến cuối tháng 9/2023, cả nước có 22 quỹ Tài chính nhà nước (TCNN) do các bộ, cơ quan trung ương thành lập hoặc được giao quản lý. Có 20 quỹ đã đi vào hoạt động. Trong đó, 9 quỹ trong nhóm trên có quy mô vốn, nguồn thu và nhiệm vụ chi lớn, gồm: Quỹ bảo hiểm xã hội; Quỹ bảo hiểm thất nghiệp; Quỹ bảo hiểm y tế; Quỹ tích lũy trả nợ; Quỹ dịch vụ viễn thông công ích; Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá; Quỹ bảo vệ và phát triển rừng Việt Nam; Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa; Quỹ vaccine phòng Covid-19. Các quỹ còn lại quy mô nhỏ, phạm vi hoạt động hẹp.

Bộ Tài chính cho biết, thời gian qua, các bộ, cơ quan trung ương cũng đã chủ động rà soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các quỹ thuộc phạm vi quản lý; xây dựng lộ trình cơ cấu lại, sáp nhập, dừng hoạt động, hoặc giải thể đối với các quỹ hoạt động không hiệu quả, không đúng mục tiêu đề ra.

Quỹ vaccine phòng chống Covid-19 là 1trong 3 quỹ tài chính nhà nước do trung ương quản lý mới thành lập. Quỹ này ra mắt tối ngày 5/6/2021 theo quyết định của Chính phủ, khi dịch Covid-19 bùng phát.

Quỹ huy động được nguồn lực rất lớn trong thời gian ngắn, đáp ứng nhu cầu cấp bách về nguồn lực mua vaccine phòng chống dịch, đẩy nhanh tiến độ tiêm chủng, sớm đạt miễn dịch trong cộng đồng. Chỉ sau 1 tháng đi vào hoạt động, Quỹ vaccine phòng COVID-19 đã huy động được 7.963,9 tỷ đồng lũy kế đến ngày 30/9/2023, Quỹ đã huy động được 10.841,6 tỷ đồng (bao gồm lãi tiền gửi ngân hàng 202,6 tỷ đồng).

Đối với Quỹ vaccine phòng chống Covid-19, Bộ Tài chính chỉ có chức năng quản lý tài chính, còn quyết định sử dụng khi nào và mỗi lần bao nhiêu thì các cơ quan liên quan sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ để quyết định. Trên cơ sở đó Bộ Tài chính sẽ xuất tiền từ Quỹ để thực hiện mua vaccine. Bên cạnh đó, số thu của Quỹ cũng sẽ được ghi nhận và sẽ được công khai minh bạch trên các website của Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước. Trong trường hợp cần thiết thì sẽ có thanh tra, kiểm toán theo quy định.

Quỹ được thành lập với sứ mệnh huy động tổng hợp nguồn lực đóng góp xã hội để chia sẻ với ngân sách nhà nước nhằm phục vụ cho hoạt động mua, nhập khẩu vaccine, nghiên cứu, sản xuất vaccine trong nước và sử dụng vaccine phòng Covid-19 cho người dân trên nguyên tắc đảm bảo sự tự nguyện đóng góp, hoạt động công khai, minh bạch và đúng quy định của pháp luật và thuận lợi nhất cho việc đóng góp. Theo quy định, quỹ được dùng vốn nhàn rỗi gửi tại các ngân hàng thương mại, nhằm bảo toàn, phát triển vốn.

Theo Chính phủ, Quỹ bình ổn giá xăng dầu, được thành lập, quản lý, sử dụng theo quy định tại Luật Giá, và Nghị định số 177 của Chính phủ.

Do đây là quỹ tài chính đặc thù, được thành lập và giao các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu trực tiếp quản lý khi doanh nghiệp được Bộ Công Thương cấp giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu, toàn bộ nguồn trích lập Quỹ chỉ sử dụng để tham gia điều tiết, hỗ trợ bình ổn giá xăng dầu theo quy định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền;

Quỹ không có tổ chức bộ máy, không có điều lệ hoạt động và không có cơ chế tài chính riêng; Quỹ không phải lập, báo cáo kế hoạch thu, chi, quyết toán tài chính Quỹ hằng năm theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước như đối với các quỹ TCNN khác. Số dư của Quỹ biến động phụ thuộc vào diễn biến thị trường và quyết định trích, sử dụng Quỹ để bình ổn giá xăng dầu trong nước của Bộ Công thương.

Hiện nay có 35 doanh nghiệp được giao quản lý quỹ. Số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu tại thời điểm ngày 30/6/2023 là hơn 7.400 tỷ đồng.

Thông tin về tình hình thực hiện kế hoạch tài chính năm 2023 của các quỹ, Chính phủ cho biết, tổng số dư đầu năm 2023 của các quỹ khoảng 1.326,1 nghìn tỷ đồng. Trong số này, 3 quỹ do Bảo hiểm xã hội Việt Nam quản lý chiếm 90,5% tổng số dư các Quỹ (gồm Quỹ bảo hiểm xã hội chiếm khoảng 81,2%; Quỹ bảo hiểm thất nghiệp chiếm 4,5%; Quỹ bảo hiểm y tế chiếm 4,8%).

Ngoài ra, Quỹ tích lũy trả nợ chiếm 8%; các quỹ còn lại chiếm tỷ trọng nhỏ dưới 2%, như: Quỹ dịch vụ viễn thông công ích chiếm 0,54%, Quỹ quốc gia về việc làm chiếm 0,34%, Quỹ vaccine phòng Covid-19 chiếm 0,23%, Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá chiếm 0,13%...

Đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch tài chính năm 2023, theo Chính phủ, tổng số thu của các quỹ ước là 548,4 nghìn tỷ đồng, giảm 0,27% (-1,5 nghìn tỷ đồng) so kế hoạch. Trong đó, kinh phí NSNN cấp và hỗ trợ cho các quỹ là 48,4 nghìn tỷ đồng, gồm: Quỹ bảo hiểm xã hội 47,8 nghìn tỷ đồng, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia 252,5 tỷ đồng, Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia 100 tỷ đồng, Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch 201,3 tỷ đồng. Tổng chi các quỹ ước 448,6 nghìn tỷ đồng, tăng 0,7% (3,2 nghìn tỷ đồng) so kế hoạch. Chênh lệch thu - chi các quỹ năm 2023 ước 99,8 nghìn tỷ đồng.

Chính phủ dự kiến, số dư các quỹ đến cuối năm 2023 khoảng 1.425,9 nghìn tỷ đồng, tăng 7,5% (99,8 nghìn tỷ đồng) so cuối năm 2022, trong đó số dư của 03 quỹ do Bảo hiểm xã hội Việt Nam quản lý chiếm 91,1% tổng số dư các quỹ.

Kế hoạch năm 2024, Chính phủ dự kiến, tổng thu của các quỹ khoảng 585,3 nghìn tỷ đồng, tăng 6,7% (36,9 nghìn tỷ đồng) so với ước thực hiện năm 2023. Trong đó, nhu cầu cấp và hỗ trợ từ NSNN khoảng 48,9 nghìn tỷ đồng (chủ yếu là để chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH đối với người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH trước ngày 01/01/1995 cho Quỹ bảo hiểm xã hội dự kiến khoảng 48 nghìn tỷ đồng; bổ sung vốn điều lệ cho Quỹ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa 250 tỷ đồng, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia 300 tỷ đồng, Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia 132,7 tỷ đồng, Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch 130,8 tỷ đồng).

Tổng chi của các quỹ trong năm 2024 dự kiến khoảng 503,6 nghìn tỷ đồng, tăng 12,3% (55 nghìn tỷ đồng) so ước thực hiện năm 2023. Chênh lệch thu - chi các quỹ dự kiến khoảng 81,7 nghìn tỷ đồng.

Theo tính toán dự kiến của Chính phủ, số dư các quỹ đến cuối năm 2024 khoảng 1.504,4 nghìn tỷ đồng, tăng 5,5% (khoảng 78,5 nghìn tỷ đồng) so cuối năm 2023.

Bộ Tài chính đang tổng hợp, rà soát bố trí trong phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2024 trình Chính phủ trình Quốc hội quyết định đề xuất cấp và hỗ trợ từ NSNN cho các quỹ, bảo đảm đúng chính sách, chế độ và phù hợp khả năng cân đối của ngân sách trung ương năm 2024.