Lên Tây Bắc mùa xuân xem vỗ mông tỏ tình độc đáo

Ngày mùa xuân đến, trong không khí rộn ràng, theo phong tục các cô gái, chàng trai người Mông ở huyện vùng cao núi đá Mèo Vạc, Hà Giang sẽ tìm một bãi đất trống, gặp nhau vừa chơi vừa tặng cho nhau những lời chúc may mắn và đưa mắt tìm kiếm đối tượng của riêng mình. Người con trai sẽ dùng ánh mắt của mình để “phát tín hiệu”, nếu ưng thuận, cô gái sẽ đưa mắt liếc lại. Cả hai sẽ cùng “tán nhau” qua bằng ánh mắt suốt cả buổi chơi.

Khi men rượu đã say, men tình đã ngấm, sơn nữ rời khỏi đám bạn đi ra một chỗ vắng và liếc mắt nhìn người đàn ông mà mình đã ưng như mời gọi. Chỉ chờ có thế, chàng trai nhanh chóng tiếp cận, vỗ mông cô gái và trao lời ong bướm, thiếu nữ thẹn thùng vỗ lại vào mông chàng trai rồi e lệ đáp lời đường mật…Trước sự chứng kiến của nhiều người xung quanh, đôi trai gái nắm nay nhau lên núi tìm chỗ tâm sự, trao gửi những lời yêu thương, hứa hẹn mặn nồng.

Thông thường, việc vỗ mông chọn bạn đời chỉ diễn ra vào những ngày đầu xuân năm mới. Theo phong tục, đôi nam nữ phải vỗ mông nhau đủ 9 lần mới hợp lệ và lời tỏ tỉnh mới chính thức được công nhận, chỉ chờ người mai mối là có thể tổ chức cưới hỏi, chính thức thành vợ thành chồng.

Người dân tộc Ba Na ở các tỉnh Kon Tum, Gia Lai khá thông thoáng trong hôn nhân, trai gái lớn lên tự do tìm bạn đời cho mình, cha mẹ không áp đặt, ép buộc... Các chàng trai 18 -19 tuổi khi đã có người thầm thương trộm nhớ, họ tự trổ tài bện một chiếc gùi cho thật sắc sảo, sáng tạo hoa văn mang nét riêng biệt và có thẩm mỹ cao. Gùi làm xong nhờ bạn bè đem tặng cho người thương và kiên nhẫn chờ đợi.

Nếu như chỉ trong một tuần chiếc gùi đã bị trả lại cho chính chủ làm ra nó, có hai sự cố xảy ra: Một là, cũng có thể nàng đã thề non hẹn biển với một ý trung quân trước đó; hai là hãy thử nhìn lại mình kể cả về tư cách lẫn ngoại hình, hoặc cũng có thể vật tỏ tình chưa hoàn thiện do quá vụng về.

Sau khi xem xét lại, chàng trai sẽ thử tỏ tình bằng cách khác như gửi tiếp các vật khác như trái bầu đựng nước, chuỗi cườm đeo cổ, đeo tay... Nếu lần thứ hai cũng bị trả lại coi như trong con mắt của nàng không có chút nào hình bóng chàng. Sau một mùa trăng (một tháng) vật tỏ tình nàng vẫn giữ, có thể coi đó là tín hiệu cô gái đã ưng thuận.

Theo truyện dân gian dân tộc Thái để lại, vào những đêm trăng sáng, các chàng trai, cô gái Thái tuổi 16-20 thường giao lưu văn nghệ, hát giao duyên. Cô gái hát điệp khúc 1, chàng trai kiêm luôn thổi sáo và hát đệm lời cho người con gái. Những bài hát giao duyên rất tình tứ đều thể hiện tình yêu đôi lứa.

Người con trai vừa thổi sáo vừa hát: “Anh đi qua bao nhiêu con suối, quả đồi, nhiều ngày đường mới gặp được em/Nếu em thương anh thì anh sẽ đưa bố mẹ đến hỏi cưới em!”. Người con gái đối đáp lại: “Bố mẹ em rất khó tính, đòi hỏi anh phải có nhiều lễ vật. Liệu anh có thực hiện được không?”. Cứ như thế, người con trai phải nghĩ ra cách đối đáp được yêu cầu của người con gái đến khi nào người con gái chịu thua mới thôi.

Ngủ thăm là một tục lệ lâu đời của các dân tộc thiểu số ở vùng cao Tây Bắc như Thái, Dao, Mường, Mông... Tuy nhiên, ngày nay, tập tục ngủ thăm này đã bị mai một và nhiều nơi không còn tồn tại. Nhưng với người dân tộc Mường ở bản Mọc, xã Đồng Nghê (Hòa Bình), tục cạy cửa ngủ thăm vẫn còn được lưu giữ.

Các chàng trai đến tuổi trưởng thành đều nắm rõ nhà nào trong bản có con gái lớn, đến tuổi cập kê. Các thiếu nữ ở độ tuổi trăng tròn cũng thường đốt nến, mắc màn vào mỗi đêm, chờ đợi chàng trai đến ngủ thăm. Thường khi đèn sáng, là nhà cô gái chưa có ai vào ngủ thăm, lúc này chàng trai sẽ biết được tín hiệu, cạy cửa chui vào nhà.

Nếu cô gái ưng thuận sẽ tự tay vặn nhỏ đèn, để các chàng trai khác biết đã có người “ngủ thăm”. Tuy nhiên, hai người chỉ được trò chuyện, tâm sự ở tư thế chung chăn, chung gối mà không được chạm vào người nhau. Sau vài đêm ngủ thăm tìm hiểu, nếu cô gái đồng ý, chàng trai sẽ mang bạc trắng, lợn béo sang nhà cô gái thưa chuyện.