Huyền thoại Đá Hồng Ngọc xây Lăng Bác

Cụ Chủ lưu giữ viên đá Hồng Ngọc như bảo vật của mình.

Theo sự giới thiệu của ông Lục Công Đính, Chủ tịch UBND xã Điền Hạ, chúng tôi gặp cụ Trương Phúc Chủ, người được phân công chỉ đạo công trường khai thác đá năm xưa. Cụ Chủ năm nay đã hơn 85 tuổi nhưng rất khoẻ, cụ vẫn nhớ như in những kỷ niệm khi khai thác đá. Mở đầu câu chuyện, cụ Chủ giải thích cho chúng tôi về lý do Bộ Chính trị quyết định chọn đá ở bản Duồng chứ không phải đá nơi khác làm cờ đặt trong Lăng Chủ tịch.

“Các chuyên gia địa chất nói rằng, họ đi khắp nơi, tìm kiếm và phân tích hàng trăm loại đá quý. Nhưng khi nhờ chuyên gia Nga thẩm định thì họ đều lắc đầu, vì không đạt tiêu chí đề ra. Sau này, khi phân tích chất đá ở bản Duồng họ đồng ý. Đá đỏ nhiều nơi có, nhưng đây là đá trầm tích, chứa nhiều silic. Có tính chất riêng biệt đáp ứng nhiều tiêu chí như: Độ bền, không rạn nứt nhiều và không bị ăn mòn bởi nước. Kể cả axit cũng không thể ăn mòn. Đá đỏ này nằm trong lớp đá dày, lắng đọng từ trầm tích biển cánh đây 400 triệu năm”, cụ Chủ kể.

Cụ Chủ khi đó đương chức là Trưởng phòng Giáo dục huyện Bá Thước, là người có uy tín đối với dân chúng trong vùng. Vì thế, cụ được lãnh đạo huyện Bá Thước phân công trực tiếp chỉ đạo người dân khai thác đá.

Theo cụ Chủ: “Cuối năm 1973, đầu năm 1974 chính quyền địa phương đã huy động hàng nghìn người dân tham gia khai thác đá. Tất cả các xã trong huyện đều góp công, góp sức. Vào buổi sáng, hàng nghìn người dân từ các xã trong huyện kéo về bản Duồng để khai thác đá. Họ đến từ nhiều bản làng khác nhau, nhưng đều rất nhiệt tình khi tham gia công việc. Chúng tôi phân chia từng nhóm để đào đá. Và trong từng nhóm, phân chia nhiệm vụ mỗi người. Khi đó ngọn đồi Chợ Phét của bản Duồng như một đại công trường”.

Việc khai thác đá Hồng Ngọc quả thực hết sức gian nan, tất cả các công đoạn đều thực hiện bằng thủ công. Cụ Chủ sợ, nếu dùng xà beng hay dùng kim khí đào dễ gây đá bị sứt mẻ. Vì thế, cụ yêu cầu người dân phải dùng gậy tre, hay cây gỗ xẻ ra để đào. Đá đào được đến đâu, tổ chức vận chuyển đến đó.

Cụ Chủ tổ chức vận chuyển đá bằng cách chặt thân cây làm đòn gánh, đặt đá lên vai cho mọi người gánh xuống chân đồi. Cách vận chuyển này là phương án tối ưu nhất, giúp cho đá được giữ nguyên vẹn.

Cụ Chủ cho hay, việc khai thác đá cam go nhất vào thời điểm cuối. Khi đó, gần đến hạn phải hoàn thành số lượng đá để đưa về Thủ đô, nhưng lượng đá vẫn chưa đủ. Cụ đốc thúc mọi người thay phiên nhau làm suốt ngày đêm.

Ông Đính đặt viên đá Hồng Ngọc ở vị trí trang trọng tại phòng làm việc.