Tiết lộ về chương trình thao túng não bộ của CIA

Ngày 14/3/1953, sau nhiều lần thảo luận, giám đốc CIA lúc ấy là Allen Dulles đã chỉ thị cho nhà hóa học Sidney Gottlieb thành lập một nhóm nghiên cứu với mục đích phát triển những loại thuốc kiểm soát tâm trí, có thể khiến tù nhân tự khai ra những bí mật mà người ấy muốn giấu, nhất là với những điệp viên làm việc cho Liên Xô và một số nước Đông Âu cũng như Trung Quốc, CHDCND Triều Tiên. Nhóm nghiên cứu ấy được gọi là MK-Ultra.

Đến cuối năm 1953, bằng cách phối hợp với đơn vị Tình báo khoa học của CIA và Phòng thí nghiệm chiến tranh sinh học của quân đội Mỹ, Sidney Gotlieb cho ra đời 2 tiểu dự án là Bluebird và Antichoke, trực thuộc MK-Ultra. Trách nhiệm của Bluebird bao gồm việc thử nghiệm các loại thuốc hướng thần như LSD, Meamphetamine cùng một số chất ma túy như cocain, heroin và cần sa để làm suy yếu tâm trí, dẫn đến việc tù nhân phải khai báo những gì điều tra viên muốn biết. Còn với Antichoke, bộ phận này áp dụng những vụ nổ nhỏ với tần số hạ âm nhằm tạo ra sự khủng hoảng tâm lý của tù nhân, đồng thời phối hợp các phương pháp sốc điện, thôi miên, cô lập triệt tiêu cảm giác…, cũng với mục đích buộc tù nhân phải nói ra sự thật. Phạm vi hoạt động của MK- Ultra rất rộng, thực hiện dưới vỏ bọc nghiên cứu tại hơn 80 tổ chức ngoài quân đội, bao gồm các trường cao đẳng, đại học, bệnh viện, nhà tù và công ty dược phẩm. Bằng cách sử dụng các cơ quan bình phong, nhiều nhà khoa học đã tham gia MK-Ultra nhưng không hề biết mình đang làm việc cho CIA.

Thoạt đầu, MK-Ultra chọn cựu binh Mỹ và Canada làm vật thí nghiệm. Tất cả những người này đều được giải thích rằng họ đang tham gia một chương trình "chống lại sự xâm nhập của điệp viên Liên Xô". Bằng cách cho họ sử dụng thuốc hướng thần LSD-25 và lúc họ trở nên hưng phấn ở giai đoạn đầu sau khi uống thuốc, các điều tra viên MK-Ultra khéo léo gợi ý để họ kể lại những kỷ niệm đáng nhớ lúc tham gia Thế chiến II và chiến tranh Triều Tiên. Tiếp theo, MK-Ultra kiểm tra lời kể của họ qua hồ sơ cá nhân và qua những người từng chiến đấu với họ. Khi tất cả đã khớp, với sự trợ giúp của một số hóa chất khác, MK-Ultra tiến thêm một bước bằng cách khai thác những chuyện thầm kín của họ. Kết quả có người thú nhận trong chiến tranh Triều Tiên họ đã nhiều lần cưỡng bức phụ nữ bản xứ, có người kể vanh vách về chuyện họ đã ngoại tình ra sao và có người còn khai rằng họ từng âm mưu cướp ngân hàng! Ken Kesey, y tá làm việc tại Bệnh viện Cựu chiến binh Menlo, tình nguyện tham gia dự án MK-Ultra kể lại: "Mỗi đêm trong phiên trực của tôi, theo chỉ đạo của Sidney Gottlieb, tôi cho một số bệnh nhân mắc các bệnh không liên quan đến thần kinh như đau dạ dày, viêm khớp…, uống các loại thuốc LSD, Psylocybin, Mescalin, AMT, DMT rồi khai thác họ với những câu hỏi do MK-Ultra chỉ định. Tất cả mọi chuyện họ nói đều được thu vào băng ghi âm rồi chuyển lại cho MK-Ultra".

Trường hợp tử vong đầu tiên liên quan đến việc thử nghiệm là Frank Olson, nhà nghiên cứu vũ khí sinh học của quân đội Mỹ. Tháng 11/1953, nghĩa là 8 tháng sau khi dự án MK-Ultra ra đời, Olson đã nhảy từ tầng 13 xuống đất trong cơn loạn thần sau khi được cho sử dụng LSD. Cuộc điều tra nội bộ của CIA kết luận rằng 20 phút sau khi uống thuốc, Olson đã gặp phải "những tác dụng ngoài ý muốn" nhưng gia đình Olson cho rằng ông bị giết bởi lẽ vài ngày trước khi chết, Olson tự ý từ bỏ chức vụ Quyền trưởng phòng Hoạt động đặc biệt với lý do "một cuộc khủng hoảng đạo đức nghiêm trọng liên quan đến nghiên cứu vũ khí sinh học của tôi". Khi hài cốt của Olson được khai quật vào năm 1994, các nhà giám định pháp y cho biết xương sọ ông bị vỡ do bị đánh bằng vật cứng rồi mới bị ném xuống đất. Họ kết luận đây là vụ giết người.

Ngoài những loại thuốc kể trên, MK-Ultra cũng đã thử nghiệm Quinuclidinyl Benzilate, là một chất gây ảo giác có tên mã là BZ và từ năm 1953 đến 1964, đã có 149 đợt thuốc được sử dụng trên người. Whitey Bulger, một trong những tù nhân tình nguyện tham gia cuộc thử nghiệm cho biết: "Tôi nghĩ mình sắp phát điên. Tôi đã ở tù vì phạm tội nhưng họ còn phạm tội lớn hơn tôi". Đến cuối đời, khi nhận ra sự thật về những gì đã xảy đến với mình, Bulger nói với bạn bè rằng ông sẽ tìm những người cầm đầu chương trình thử nghiệm và giết hết.

Nhưng không chỉ tiến hành ở Mỹ, MK-Ultra dưới sự chỉ đạo của nhà hóa học Sidney Gottlieb còn vươn tay sang Cộng hòa Liên bang Đức. Bằng cách thuê mướn các bác sĩ, các nhà khoa học đã từng thực hiện những thí nghiệm sinh học trên cơ thể người ở những trại tập trung Đức Quốc xã trong Thế chiến II, MK-Ultra cho phép họ sử dụng chất hướng thần Mescalin nhằm đánh giá tác dụng của nó trong việc kiểm soát tâm trí. Chưa hết, một số bác sĩ Đức Quốc xã còn được mời đến căn cứ Fort Detrick, bang Maryland, là trung tâm điều hành dự án MK-Ultra để thuyết trình cho các sĩ quan CIA về thời gian bao lâu thì người ta chết khi hít phải khí độc Sarin.

Tại châu Á, MK-Ultra cũng thành lập những trung tâm giam giữ bí mật, đặc biệt là ở Nhật Bản và Philippines, thời điểm ấy nằm dưới sự kiểm soát của quân đội Mỹ. Bằng việc bắt giữ những người tình nghi ủng hộ chế độ xã hội chủ nghĩa rồi ném vào phòng giam, những người này biến thành vật thí nghiệm không chỉ với các loại thuốc hướng thần mà còn với những kỹ thuật khác như sốc điện, nhiệt độ cực đoan (quá nóng hoặc quá lạnh), cách ly nhận thức thời gian rồi liên tục truy vấn họ bằng hàng loạt các câu hỏi dồn dập về nhiều chủ đề nhằm đánh giá sự phản kháng của họ. Các tài liệu của MK-Ultra được giải mật về sau cho thấy biện pháp thôi miên cũng đã được áp dụng với mục đích "kiểm tra nói dối", "tăng khả năng nhớ các tài liệu đã từng đọc", "tăng khả năng sắp xếp các chuỗi sự kiện phức tạp thành một hệ thống mạch lạc và hoàn chỉnh" mà điển hình trong số này là Donald Ewen Cameron, bác sĩ tâm thần Anh quốc, người đã tạo ra khái niệm "lái xe bằng tâm linh sau thôi miên". Từ 1957 đến 1964, Cameron đã được MK-Ultra trả lương mỗi năm 69.000 USD (tương đương gần 700.000 USD hiện tại) nhưng theo lời Cameron, ông không biết số tiền này đến từ CIA.

Tháng 3/1975, công chúng Mỹ lần đầu tiên biết về dự án MK-Ultra khi Quốc hội Mỹ và Ủy ban Rockefeller trực thuộc Tổng thống Gerald Ford công bố những hoạt động bí mật của CIA nhưng trước đó - năm 1973 - lúc Ủy ban Rockefeller bắt đầu tiến hành điều tra thì Giám đốc CIA Richard Helms ra lệnh tiêu hủy tất cả các tài liệu có liên quan đến lĩnh vực kiểm soát tâm lý do MK-Ultra thực hiện. Vì thế, Quốc hội Mỹ và Ủy ban Rockefeller chỉ có thể dựa trên lời khai đã tuyên thệ của những người trực tiếp tham gia dự án cùng những hồ sơ còn sót lại. Các chứng cứ càng trở nên rõ ràng hơn khi năm 1977, dựa trên Đạo luật tự do thông tin, các nhà điều tra đã phát hiện 20.000 tài liệu liên quan đến MK-Ultra, lưu trong bộ nhớ máy tính của dự án, dẫn đến những phiên điều trần của Thượng viện Mỹ. Đến tháng 7-2001, những hồ sơ cuối cùng của MK-Ultra cũng được giải mật, giúp người dân Mỹ có cái nhìn rõ ràng hơn về những chuyện khủng khiếp đã bị che giấu trong nhiều năm. Hệ quả là những lá đơn kiện đòi bồi thường ngày càng được các nạn nhân hoặc gia đình nạn nhân gửi đến.

Gia đình Olson chẳng hạn, họ đã nhận được 750.000 USD từ chính phủ Mỹ với lời xin lỗi chính thức từ Tổng thống Gerald Ford và Giám đốc CIA William Colby mặc dù lời xin lỗi chỉ giới hạn ở vấn đề sử dụng chất hướng thần LSD. Đến ngày 28/11/2012, gia đình Olson tiếp tục kiện Chính phủ liên bang Mỹ về cái chết oan uổng của Frank Olson nhưng vụ kiện đã bị bác bỏ hồi tháng 7/2013 do có sự thỏa thuận giữa gia đình Olson và chính phủ.

Một vụ kiện khác, năm 1990, Wayne Ritchie, cựu sĩ quan cấp tướng trong quân đội Mỹ sau khi nghe về sự tồn tại của dự án MK-Ultra, đã cáo buộc CIA bỏ LSD vào thức ăn, đồ uống của ông tại một bữa tiệc Giáng sinh năm 1957, dẫn đến việc ông cố gắng thực hiện một vụ gây rối tại quán bar rồi bị bắt. Mãi đến năm 2001, những người điều hành dự án MK-Ultra mới thừa nhận rằng thời điểm đó, họ đã bí mật sử dụng LSD với nhiều đối tượng mà không có sự đồng ý của họ nhằm khảo sát hành vi của họ dưới tác động của thuốc hướng thần. Tuy nhiên năm 2005, đơn kiện của Wayne Ritchie bị thẩm phán Hall Patel bác bỏ với lý do "Ritchie không thể chứng minh ông ấy là một trong những nạn nhân của MK-Ultra bởi không có bất kỳ một xét nghiệm nào do Ritchie yêu cầu vào lúc xảy ra vụ gây rối để xem trong máu của ông ấy có chất LSD hay không".

Với những nạn nhân khác, một số được bí mật bồi thường nhưng một số lại chẳng nhận được gì bởi khi ký đơn tình nguyện, họ đã cam kết "không đòi hỏi bất cứ một quyền lợi nào trước, trong và sau khi tham gia dự án". Theo luật sư McCoy, bảo vệ cho những người này thì hầu hết họ đều phạm tội hình sự, tình nguyện tham gia để được giảm án hoặc tha tù trước thời hạn.

Cuối cùng là nhà hóa học Sidney Gottlieb, sự nghiệp của ông ta kết thúc vào năm 1973 khi Richard Helms, lúc đó là giám đốc CIA bị Tổng thống Richard Nixon cách chức. Cả hai là những người duy nhất tại CIA hiểu biết một cách tường tận về dự án MK-Ultra cùng những gì họ đã làm. Vì vậy trước khi rời khỏi chiếc ghế quyền lực, họ đã đồng ý rằng nên tiêu hủy tất cả mọi hồ sơ về MK-Ultra. Đích thân Gottlieb lái xe đến trung tâm lưu trữ của CIA rồi ra lệnh cho nhân viên đốt các hộp tài liệu nhưng Gottlieb lại quên rằng một phần trong số những tài liệu này đã được số hóa, và lưu trữ trong máy tính của CIA. Nhờ vậy, công chúng Mỹ mới biết chỉ riêng loại thuốc hướng thần LSD, MK-Ultra đã mua 100 triệu liều từ hãng dược phẩm Sandoz, Thụy Sĩ để tiến hành thử nghiệm trên 26.000 người và có trường hợp, một tình nguyện viên ở bang Kentucky đã được cho dùng LSD trong 174 ngày!

Tháng 12/2021, thêm một góc tối của MK-Ultra lại xuất hiện trước ánh sáng. Per Wennick, nhà làm phim tài liệu người Đan Mạch phát hiện 36 hộp hồ sơ MK-Ultra được cất giữ tại một trung tâm tâm thần ở ngoại ô Copenhagen, thủ đô Đan Mạch, trong đó thể hiện Zarnoff Mednick, chuyên gia tâm lý Mỹ đã hợp tác với giáo sư Fini Schulsinger người Đan Mạch, nghiên cứu những diễn tiến tâm lý của trẻ mồ côi Đan Mạch bằng nhiều hình thức khắc nghiệt để "xóa sạch quá khứ". Khi dự án MK-Ultra bị Quốc hội và tổng thống Mỹ tuyên bố hủy bỏ, nghiên cứu của giáo sư Fini Schulsinger trở thành… bí mật quốc gia!