Khai thác vượt phép hàng triệu tấn khoáng sản
Kiểm toán Nhà nước vừa công bố kết quả kiểm toán chuyên đề quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản giai đoạn 2017 - 2021 tại Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem).
Theo đó, Kiểm toán Nhà nước đã chỉ ra một số tồn tại, hạn chế tại các đơn vị thuộc Vicem.
Trong đó, về việc tuân thủ các quy định pháp luật trong thăm dò, khai thác khoáng sản, Công ty cổ phần Xi măng Hoàng Mai (Vicem Hoàng Mai) tổ chức thăm dò khoáng sản khi chưa được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép, chưa tuân thủ quy định Luật Khoáng sản năm 2010.
Kiểm toán Nhà nước cũng phát hiện nhiều đơn vị thuộc Vicem khai thác vượt công suất được phép khai thác theo Giấy phép khai thác khoáng sản. Cụ thể, năm 2019, Vicem Bỉm Sơn đã khai thác vượt công suất 376.611 tấn tại mỏ đá sét Cổ Đam, tương ứng vượt tới 94,15%. Tại mỏ đá vôi Yên Duyên, Công ty này cũng khai thác vượt công suất cho phép 498,805 tấn (vượt 13,8%).
Tương tự, Vicem Bút Sơn cũng bị khai thác vượt công suất cho phép rất lớn. Năm 2019 đơn vị này khai thác vượt công suất tại mỏ sét Ba Sao khoảng 215.380 tấn, tương ứng vượt tới 83,11%; năm 2020 khai thác vượt công suất 43.350 tấn, (tương ứng vượt 16,73%)
Đối với Vicem Hoàng Mai, tại mỏ đá vôi Hoàng Mai B (tỉnh Nghệ An), năm 2019, đơn vị này đã khai thác vượt công suất 212.208 tấn (vượt 11,8%) , năm 2020 khai thác vượt 82.860 tấn (vượt 4,6%), năm 2021 vượt 153.740 tấn (8,5%).
Vicem Hải Phòng năm 2021 cũng đã khai thác vượt công suất cấp phép 84.572 tấn (vượt 6%) tại mỏ đá Tràng Kênh; Vicem Tam Điệp vượt công suất khoảng 111.188 tấn tại mỏ đá vôi Hang Nước (tỉnh Ninh Bình)…
Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra nhiều vi phạm khác của các đơn vị thuộc Vicem như: Vicem Bút Sơn, có hiện tượng khai thác ngoài diện tích đất Công ty đã thuê tại mỏ đá Hồng Sơn, song không báo cáo;
Vicem Hải Phòng sản lượng, công suất được cấp phép khai thác vượt nhu cầu sử dụng lên đến khoảng 1 triệu tấn đá vôi mỗi năm (sản lượng cấp phép 2,8 triệu tấn; nhu cầu sử dụng chỉ 1,8 triệu tấn).
Các công ty con của Vicem có nhiều vi phạm trong hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản
Cũng theo Kiểm toán Nhà nước, các công ty con của Vicem đã thu được hàng trăm ngàn tấn đá vôi kém chất lượng, xen kẹp, đá lẫn sét trong quá trình khai thác đá vôi. Các đơn vị đã báo cáo cơ quan quản lý nhà nước để được cho phép sử dụng và thực hiện nghĩa vụ tài chính có liên quan nhưng đến nay chưa được xử lý dứt điểm, do đó hàng chục nghìn tỷ đồng vẫn chưa được nộp vào ngân sách.
Chẳng hạn như năm 2016 Vicem Hoàng Mai đã thu gom bổ sung gần 260.000 tấn đá dolomit, năm 2017 thu hồi 90.019 tấn đá dolomit trong quá trình khai thác đá vôi nhưng chưa được cơ quan thẩm quyền cấp phép, chưa nộp tiền cấp quyền khai thác. Vicem Hoàng Mai đã bị Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam xử phạt vi phạm hành chính và phải thực hiện nộp thêm tiền cấp quyền khai thác khoáng sản theo quy định…
Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra nhiều đơn vị thuộc Vicem chưa lắp đặt trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản nguyên khai ra khỏi khu vực khai thác; chưa lắp đặt camera giám sát kho chứa khoáng sản…
Yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm
Với hàng loạt vi phạm trong khai thác tài nguyên khoáng sản của các công ty thành viên trực thuộc Vicem, Kiểm toán Nhà nước đề nghị Vicem chỉ đạo các đơn vị thành viên, người đại diện vốn tại các đơn vị được kiểm toán chấn chỉnh, khắc phục tình trạng khai thác khoáng sản vượt công suất được phép khai thác, việc thực hiện thăm dò trước khi được cấp phép.
Về xử lý tài chính, theo kết luận của Kiểm toán Nhà nước, các đơn vị thuộc Vicem sẽ phải nộp thêm vào ngân sách nhà nước gần 6,9 tỷ đồng tiền thuế, trong đó gồm khoảng 2,46 tỷ đồng thuế tài nguyên, 4,43 tỉ đồng phí bảo vệ môi trường.
Kiểm toán Nhà nước cũng đề nghị Tổng công ty Xi măng Việt Nam chỉ đạo các đơn vị thành viên, người đại diện vốn tại các đơn vị được kiểm toán thực hiện chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên.
Đặc biệt, kết luận kiểm toán yêu cầu xem xét, kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm các tập thể, cá nhân liên quan đến những tồn tại được nêu trong báo cáo kiểm toán.
Trong đó, chú trọng xử lý việc Vicem Hoàng Mai tổ chức thăm dò khi chưa được Bộ Tài nguyên và môi trường cấp phép; Vicem Bỉm Sơn sử dụng đất nhưng chưa ký hợp đồng thuê đất với Nhà nước; khai thác khoáng sản vượt công suất cấp phép tại Vicem Bỉm Sơn, Vicem Hoàng Mai, Vicem Bút Sơn, Vicem Tam Điệp, Vicem Hải Phòng.