Trong cuộc chiến tranh phi nghĩa ở Việt Nam, quân đội Mỹ đã sử dụng một lượng chất độc hóa học lớn nhất trong các cuộc chiến tranh của loài người, hơn 80 triệu lít chất diệt cỏ, trong đó có 43 triệu lít chất độc da cam đã được người Mỹ phun, rải xuống miền Nam Việt nam.
Cho đến nay, chiến tranh đã lùi xa hàng thập kỷ nhưng chất độc da cam dionxin vẫn còn để lại những hậu quả hết sức nặng nề, nỗi đau vẫn còn dai dẳng, hiện hữu mà chưa biết khi nào mới có thể khắc phục. Những nạn nhân của chất độc da cam là minh chứng cho chúng ta thấy được sự tàn khốc của chiến tranh.
Ngày 10/8/1961 là ngày mở đầu cuộc chiến tranh hóa học của người Mỹ ở miền Nam Việt Nam. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, chỉ cần 85gram dioxin hoà vào hệ thống cấp nước có thể giết chết 08 triệu dân của một thành phố. Vậy mà, trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam, người Mỹ đã dùng gần 400kg chất độc dioxin phun, rải xuống miền Nam Việt Nam. Chất độc này đã bị nghiêm cấm sử dụng tại Mỹ. Luật pháp quốc tế cũng nghiêm cấm sử dụng chât độc này trong chiến tranh. Theo ước tính, Việt Nam có khoảng 4,8 triệu người tiếp xúc, trong đó có hơn 3 triệu người nhiễm loại chất hóa học chết người này. Chất độc da cam dioxin cũng chính là nguyên nhân của hơn 400 nghìn người chết và tàn tật, gần 500 nghìn trẻ em dị tật và khoảng 01 triệu nạn nhân bị tàn phế.
Chiến tranh qua đi, người lính trở về từ chiến trường, họ ước mong có được một gia đình hạnh phúc, một cuộc sống giản dị giữa đời thường. Thế nhưng, chất độc da cam dioxin đã cướp đi của họ thiên chức của người làm cha, làm mẹ, khi có gia đình thì những đứa con sinh ra phải mang trong mình những thương tật, dị dạng, mất khả năng lao động, mất khả năng kiểm soát bản thân. Chất độc chết người này cũng đã khiến cho nhiều người đau đớn, day dứt về thể xác và tinh thần. Họ chưa một ngày được hưởng hạnh phúc trọng vẹn, đúng nghĩa. Nhiều gia đình có đến bảy, tám nạn nhân. Nhiều gia đình cả ba thế hệ đều nhiễm chất độc này. Những đứa trẻ sinh ra trong đau đớn và suốt đời phải sống cuộc sống thực vật. Họ gần như trong cơn tuyệt vọng, bó mặc cho số phận.
Thật không thể nào cầm được nước mắt khi nhìn những đứa trẻ kêu gào, đau đớn, lay lắt chống chọi với bệnh tật. Nhiều cựu binh Mỹ khi được tận mắt chứng kiến những đứa trẻ sinh ra với hình hài dị dạng cũng không khỏi rùng mình, ghê rợn vì chính bàn tay của mình năm xưa đã gieo rắc tội ác, phun, rải chất độc giết người hàng loạt này xuống những cánh rừng, làng mạc trên đất nước Việt Nam.
Trong Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ năm 1776 có đoạn “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Thế nhưng quyền sống là quyền cao nhất của con người thì lại bị chính quân đội của họ cướp đi trên đất nước Việt Nam. Hàng trăm, hàng nghìn trẻ em vô tội bị tước mất quyền sống ngay trong cơ thể người mẹ, hoặc khi sinh ra cũng không được sống một cuộc sống trọn vẹn, nhiều trẻ em lớn lên bị bệnh lý về tâm thần, không làm chủ được bản thân phải cách ly khỏi cộng đồng.
Để giúp các gia đình bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam dioxin, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật, huy động nguồn lực, ưu tiên các chế độ chính sách và đầu tư kinh phí phù hợp để hỗ trợ, chăm sóc, chữa trị cho các nạn nhân da cam, đồng thời tăng cường vận động các quốc gia, các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ...để có thêm nguồn lực hỗ trợ khắc phục hậu quả chất độc da cam và giúp đỡ các nạn nhân.
Với tấm lòng tri ân và đồng cảm sâu sắc, các đơn vị quân đội cũng đã có nhiều việc làm thiết thực để giúp đỡ họ có cuộc sống tốt hơn. Trước hết đó là các phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” thực hiện các chính sách an sinh xã hội, thăm hỏi, tặng quà, sổ tiết kiệm, đỡ đầu, cấp học bổng cho con em trong gia đình bị nhiễm da cam; hỗ trợ Trung tâm Trung tâm nuôi dưỡng thương binh, bệnh binh; Trung tâm điều dưỡng người có công với cách mạng; Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam về thiết bị, vật tư y tế và số tiền hàng chục tỷ đồng. Cùng với đó Quân đội cũng tích cực triển khai các biện pháp trong hợp tác quốc tế để khắc phục xử lý chất độc dioxin tại sân bay quốc tế Đà Nẵng; chôn lấp, cô lập đất, trầm tích nhiễm dioxin tại sân bay Phù Cát; xử lý chất độc hóa học dioxin tại khu vực sân bay Biên Hòa; triển khai các biện pháp bảo vệ sức khỏe bộ đội đóng quân gần các khu vực nhiễm chất độc dioxin trong chiến tranh….
Chiến tranh đã qua đi, nhưng nỗi đau về thể xác và tinh thần vẫn chưa khi nào nguôi ngoai với những người nhiễm phải chất độc quái ác này. Với họ, thương tích của chiến tranh vẫn đang hằng ngày, hằng giờ hiện hữu. Chứng kiến cuộc sống của họ, chúng ta thêm một lần suy ngẫm về quá khứ, để thấy được sức tàn phá, hủy diệt ghê gớm của chiến tranh, cho chúng ta thêm trân trọng về giá trị to lớn của hòa bình, độc lập, tự do mà chúng ta đang thừa hưởng. Đó cũng là lời nhắc nhở chúng ta không quên về một thời kỳ đau thương nhưng vô cùng hào hùng và oanh liệt của dân tộc. Đó là một cuộc chiến tranh chính nghĩa của dân tộc Việt Nam mà không thế lực nào có thể xuyên tạc.
Thương tích của chiến tranh, nỗi đau của những nạn nhân da cam dioxin chưa bao giờ chấm dứt, tòa án công lý và lương tri con người cần phải được thực thi để hàn gắn vết thương chiến tranh đang hiện hữu trên từng con người, từng số phận.