Theo Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước miền Nam, giai đoạn 2005–2017, TP HCM ghi nhận tình trạng sụt lún trung bình gần 2cm mỗi năm, với tổng mức lún hơn 23cm.

Trong khi đó, khảo sát của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cho thấy tình trạng sụt lún đã diễn ra liên tục từ năm 1990 đến nay, với độ lún tích lũy ước tính gần 1m.

Tốc độ lún hiện nay dao động từ 2–5cm/năm. Riêng ở những khu vực tập trung công trình thương mại, tốc độ lún khoảng 7–8cm/năm. Đáng báo động, tốc độ sụt lún nền đất này cao gấp khoảng hai lần so với mực nước biển dâng (khoảng 1cm/năm), khiến nguy cơ TP HCM ngày càng “chìm dần” trở nên hiện hữu.

Phường An Lạc được xác định là khu vực lún nhanh nhất tại TP HCM, với mức ghi nhận lên đến 81cm, cao gấp ba lần so với mức trung bình của toàn thành phố.

Hậu quả của việc nền đất hạ thấp hiện rõ trên từng căn nhà, từng con hẻm. Trên các tuyến đường như 2D, 2E, Lê Cơ, nhiều hộ gia đình buộc phải chấp nhận sống chung với nhà cửa bị nứt toác, nền xi măng vỡ thành từng mảng lớn, có nơi lún sâu đến 30cm.

Anh Trần Thanh Hùng, một người dân địa phương, chia sẻ rằng mỗi đợt triều cường dâng cao, cùng với mưa lớn, khiến nhiều tuyến đường trên địa bàn phường An Lạc thường xuyên ngập sâu, gây đảo lộn cuộc sống của người dân.

“Cứ sau vài năm, khi đường phố được nâng cấp để chống ngập, nhà dân hai bên đường Lê Cơ lại bị lún thấp hơn hẳn mặt đường. Chúng tôi không còn cách nào khác, đành phải liên tục đổ thêm đất, nâng nền và vá lại tường nhà để đảm bảo an toàn và sinh hoạt, nhưng sự xuống cấp vẫn tiếp diễn”, anh Hùng chia sẻ.

Không chỉ nhà dân, các công trình kiên cố cũng chịu ảnh hưởng nghiêm trọng. Trung tâm Văn hóa – Thể thao phường An Lạc hiện đã xuống cấp nặng nề, với các cột bê tông chịu lực bị đứt gãy ngang thân, khe hở rộng đến 20cm.

Sân nền bong tróc, nứt lún, ảnh hưởng đến hoạt động văn hóa – thể thao và tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Tình trạng tương tự cũng xảy ra tại sân Trường Tiểu học An Lạc 1 và một số chung cư lân cận.

Chính quyền địa phương xác nhận sụt lún tại An Lạc là biến động địa chất mang tính quy luật của khu vực trũng thấp. Để khắc phục, các đơn vị chuyên môn đã khảo sát và lập phương án sửa chữa, gia cố nền đất tại Trung tâm Văn hóa – Thể thao. Một số tuyến đường nội bộ cũng được nâng cấp để đồng bộ cao độ với đường lớn, đồng thời cải thiện hệ thống thoát nước.

Nguy cơ rơi vào top 10 'thành phố đang chìm’ nhanh nhất thế giới

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM (Sở NN&MT), cuối năm 2019, TPHCM có hiện tượng sụt lún bề mặt đất, khu vực bị sụt lún lớn nhất đo được là 31mm. Trong đó diện tích vùng lún nhanh hơn 15mm/năm là 14.775ha, diện tích vùng lún tương đối nhanh từ 10-15mm/năm là 22.331ha, diện tích vùng lún trung bình 5-10mm/năm là 29.560ha.

Sở này đánh giá sụt lún là kết quả cộng hưởng của bốn nguyên nhân chính: Nền địa chất yếu, khai thác nước ngầm quá mức, tác động tải trọng lớn từ giao thông và đô thị hóa nhanh chóng.

Dù diễn ra từ từ, nhưng hậu quả của sụt lún, kết hợp với biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan và triều cường gia tăng, được dự báo sẽ rất nghiêm trọng.

Theo Phòng Đo đạc, Bản đồ và Viễn thám thuộc Sở TN&MT, thành phố đang đối diện với nguy cơ sụt lún và ngập lụt trên diện rộng, rơi vào nhóm thành phố có nguy cơ thứ hai trong danh sách 10 “thành phố đang chìm” (Sinking City) nhanh nhất trên thế giới.

Để giảm thiểu tình trạng sụt lún, Sở NN&MT cho biết đã triển khai các biện pháp kỹ thuật và hành chính, bao gồm: thiết lập hệ thống quan trắc công nghệ cao để theo dõi biến dạng mặt đất tại hai trạm lâu dài (Khu công nghiệp Tân Tạo và xã Bình Hưng), kết hợp với việc sử dụng kỹ thuật INSAR vi phân để phân tích ảnh vệ tinh. Đồng thời, thành phố đang thực hiện các biện pháp hạn chế khai thác nước ngầm nhằm giảm nguyên nhân gây lún nền.

Về dài hạn, Sở NN&MT đang phối hợp với JICA xây dựng dự thảo “Văn kiện dự án hỗ trợ kỹ thuật thúc đẩy các giải pháp ứng phó sụt lún nền”. Khi dự án được triển khai cùng với nhiệm vụ “Mô phỏng dự báo biến dạng mặt đất” của Sở Khoa học và Công nghệ, TPHCM sẽ đánh giá toàn diện, xác định nguyên nhân chủ yếu gây sụt lún và đề xuất giải pháp tổng thể nhằm giảm thiểu sụt lún nền.

Đồng thời, Sở NN&MT cũng đang thực hiện nhiệm vụ “Hoàn thiện hệ thống mốc độ cao hạng IV khu vực TPHCM” giai đoạn 2025–2026, phục vụ quy hoạch, phát triển kinh tế – xã hội, ứng phó biến đổi khí hậu, đảm bảo an ninh quốc phòng và đánh giá hiện tượng sụt lún nền tại thành phố.