Vi phạm tố tụng vụ án Hồ Duy Hải: Các cơ quan tố tụng có bị xử lý?

Cập nhật lúc: 19:00 09/05/2020

TIN LIÊN QUAN

Hội đồng thẩm phán bác kháng nghị, cơ hội sống tử tù Hồ Duy Hải vẫn còn?

Tại sao Tòa Tối cao bác kháng nghị của Viện Tối cao trong vụ án Hồ Duy Hải?

(Kiến Thức) - Hội đồng thẩm phán đề nghị Cơ quan điều tra Công an tỉnh Long An tiến hành kiểm điểm làm rõ việc các cơ quan tiến hành tố tụng có nhiều vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng vụ án Hồ Duy Hải.

Tử tù được viết đơn ân giảm mấy lần?

Ngay khi Hội đồng Thẩm phán do Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình làm chủ tọa quyết định không chấp nhận quyết định kháng nghị của Viện trưởng Viện KSND tối cao, tuyên y án tử hình bị cáo Hồ Duy Hải, nhiều ý kiến cho rằng, cơ hội sống của Hồ Duy Hải vẫn còn khi bị án này gửi đơn xin ân giảm đến Chủ tịch nước mà được chấp nhận thì án tử hình sẽ chuyển thành án tù chung thân.

Trước đây Hồ Duy Hải đã từng gửi đơn đến Chủ tịch nước xin được ân giảm nhưng đã bị bác đơn. Dư luận đặt câu hỏi, tử tù được viết đơn xin ân giảm mấy lần và Hồ Duy Hải từng bị bác đơn xin ân giảm nay có thể gửi tiếp được không?

Vi pham to tung vu an Ho Duy Hai: Cac co quan to tung co bi xu ly?

Hội đồng Thẩm phán do Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình làm chủ tọa quyết định không chấp nhận quyết định kháng nghị của Viện trưởng Viện KSND tối cao, tuyên y án tử hình bị cáo Hồ Duy Hải.

Trao đổi với PV Kiến Thức, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, pháp luật quy định khi người bị kết án tử hình bị bác đơn ân giảm của chủ tịch nước thì sẽ thi hành án tử hình. Pháp luật không quy định là người bị thi hành án tử hình có quyền xin ân giảm lần thứ hai.

Thủ tục giám đốc đốc thẩm là xem lại bản án đã có hiệu lực pháp luật chứ không phải là cột mốc xét xử. Bản án đã có hiệu lực pháp luật trước đó và đã được Chủ tịch nước xem xét và không chấp nhận đơn xin ân xá nên có thể sẽ không tiếp tục xem xét đơn của Hồ Duy Hải theo thủ tục này.

Luật sư Cường cho rằng, về lý thuyết thì quyết định Giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán vẫn có thể bị xem xét lại theo thủ tục đặc biệt quy định tại Điều 404 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015.

Cụ thể như sau: Khi có căn cứ xác định quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện tình tiết quan trọng mới có thể làm thay đổi cơ bản nội dung quyết định mà Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao không biết được khi ra quyết định đó, nếu Ủy ban thường vụ Quốc hội yêu cầu, Ủy ban tư pháp của Quốc hội, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao kiến nghị, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối phải mở phiên họp để xem xét lại quyết định đó.

Trường hợp Ủy ban thường vụ Quốc hội yêu cầu thì Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có trách nhiệm báo cáo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Trường hợp Ủy ban tư pháp của Quốc hội, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao kiến nghị thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao mở phiên họp xem xét kiến nghị đó.

Trường hợp Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đề nghị thì báo cáo Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao mở phiên họp xem xét đề nghị đó.

Ngoài ra nếu có tài liệu chứng cứ mới thì bị án và luật sư vẫn có thể đề nghị xem xét kháng nghị theo thủ tục tái thẩm. Tuy nhiên cơ hội sống với Hồ Duy Hải đến nay sẽ ngày càng khép lại.

Tái thẩm là xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhưng bị kháng nghị vì có tình tiết mới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án, quyết định mà Tòa án không biết được khi ra bản án, quyết định đó. Căn cứ và thủ tục tái thẩm được Điều 398 Bộ luật tố tụng hình sự quy định Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục tái thẩm khi có một trong các căn cứ:

Có căn cứ chứng minh lời khai của người làm chứng, kết luận giám định, kết luận định giá tài sản, lời dịch của người phiên dịch, bản dịch thuật có những điểm quan trọng không đúng sự thật;

Có tình tiết mà Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Hội thẩm do không biết được mà kết luận không đúng làm cho bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật không đúng sự thật khách quan của vụ án;

Vật chứng, biên bản về hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, biên bản hoạt động tố tụng khác hoặc những chứng cứ, tài liệu, đồ vật khác trong vụ án bị giả mạo hoặc không đúng sự thật;

Những tình tiết khác làm cho bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật không đúng sự thật khách quan của vụ án.

Như vậy, nếu trước khi thi hành án tử hình đối với Hồ Duy Hải mà vụ án này xuất hiện tình tiết mới làm thay đổi bản chất vụ án (ví dụ như trường hợp tìm ra hung thủ thực sự như vụ án Nguyễn Thanh Chấn), Chánh án Tòa án nhân dân tối cao hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao sẽ kháng nghị các bản án đã có hiệu lực pháp luật theo thủ tục Tái thẩm.

Khi đó Hội đồng Thẩm phán tòa án nhân dân tối cao sẽ lại mở phiên họp để xem xét nội dung kháng nghị này. Nếu Hội đồng Thẩm phán chấp nhận kháng nghị, Hồ Duy Hải có cơ hội được minh oan nếu thực sự Hồ Duy Hải bị oan.

Trường hợp, từ nay đến thời điểm thi hành án tử hình mà không ai đề nghị xem xét lại bản án giám đốc thẩm, không xuất hiện tình tiết mới làm thay đổi bản chất vụ án thì vụ án này sẽ dừng lại ở đây, Hồ Duy Hải sẽ phải chịu thi hành án tử hình.

Vi pham to tung vu an Ho Duy Hai: Cac co quan to tung co bi xu ly?-Hinh-2

Luật sư Đặng Văn Cường.

Vi phạm tố tụng trong quá trình điều tra, xử thế nào?

Trong kháng nghị của Viện KSND tối cao cho rằng, các cơ quan tiến hành tố tụng có nhiều vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng như việc khám nghiệm hiện trường nhưng không thu giữ vật chứng của vụ án. Cái thớt, chiếc ghế là vật chứng quan trọng và là vật mang dấu vết của tội phạm. Khám nghiệm hiện trường đã ghi nhận, chụp ảnh, nhưng không thu giữ để truy nguyên là thiếu sót, vi phạm nghiêm trọng tố tụng. Không giám định để xác định thời điểm chết của nạn nhân. Không trưng cầu giám định ngay dấu vết máu thu được khi khám nghiệm hiện trường mà để 4 tháng sau mới kết luận “mẫu dấu vết ghi thu ở ngoài cửa nhà sau và trong nhà vệ sinh Bưu điện Cầu Voi là máu người, không xác định được nhóm máu do đã bị phân hủy”…

Hội đồng thẩm phán cho rằng, những kiến nghị trên của Viện KSND tối cao là đúng, nhưng những sai sót này không làm thay đổi bản chất vụ án. Đề nghị Cơ quan điều tra Công an tỉnh Long An tiến hành kiểm điểm làm rõ việc này.

Luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, quá trình xem xét lại hai bản án theo thủ tục giám đốc thẩm thì Viện kiểm sát và Hội đồng thẩm phán đều thừa nhận là có nhiều sai sót trong quá trình tố tụng, thậm chí vi phạm thủ tục tố tụng của cơ quan điều tra về việc thu thập chứng cứ và lưu trữ hồ sơ vụ án.

Bởi vậy vấn đề này, cơ quan điều tra ở địa phương này sẽ phải xem xét trách nhiệm đối với điều tra viên, Viện kiểm sát cũng sẽ phải xem xét trách nhiệm đối với với kiểm sát viên trực tiếp giải quyết vụ án này trong giai đoạn điều tra.

“Những sai phạm về nghiệp vụ thì cần phải rút kinh nghiệm. Những sai phạm làm ảnh hưởng đến uy tín của ngành, gây bức xúc trong dư luận, có thể xem xét kỷ luật theo quy định để tránh trường hợp những vụ việc tương tự có thể xảy ra gây khiếu kiện kéo dài, bức xúc trong dư luận” – luật sư Cường cho hay.

Trong vụ án này, có lẽ chỉ có Hồ Duy Hải là người biết rõ nhất mình có thực hiện hành vi giết người, cướp tài sản hay không.

Viện KSND tối cao kháng nghị có đúng pháp luật?

Trước khi ra phán quyết cuối cùng, 17 thành viên Hội đồng Thẩm phán đã biểu quyết 4 vấn đề. Đáng chú ý, 17/17 thành viên đều cho rằng, Quyết định số 639/QĐ-CTN ngày 17/5/2012 của Chủ tịch nước bác đơn xin ân giảm án tử hình của Hồ Duy Hải đang có hiệu lực, Quyết định kháng nghị số 15/QĐ-VKSNDTC-V7 của VKSND tối cao là “Không đúng pháp luật”.

Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho rằng, về thẩm quyền đề nghị Giám đốc thẩm, điều 373 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định: "Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao có quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân cấp cao; bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án khác khi xét thấy cần thiết, trừ quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao".

Vi pham to tung vu an Ho Duy Hai: Cac co quan to tung co bi xu ly?-Hinh-3

Luật sư Diệp Năng Bình.

Do đó, luật chỉ quy định khi xét thấy cần thiết. Như vậy, luật không quy định về thời gian hay khi đã có quyết định bác ân xá của Chủ tịch nước thì Viện KSND tối cao không còn quyền kháng nghị. Từ đó, cho thấy việc 17/17 người biểu quyết cho rằng quyết định kháng nghị của Viện KSND tối cao là không đúng quy định của pháp luật.

“Việc tòa án mở phiên tòa Giám đốc thẩm là tuân theo trình tự, thủ tục do luật Tố tụng hình sự trên cơ sở có kháng nghị của viện. Nói thế việc mở phiên tòa này là thừa, tốn tiền của nhân dân và công sức của nhiều người. Nếu tòa thừa nhận như vậy thì hiệu lực của phiên tòa, của quyết định Giám đốc thẩm cũng không có hiệu lực pháp luật” – luật sư Diệp Năng Bình cho hay.

>>> Mời độc giả xem video Vụ Hồ Duy Hải: Hội đồng thẩm phán biểu quyết bác kháng nghị

Nguồn: VTC Now.

Tâm Đức