Thí sinh ở Cao Bằng phát tán đề thi môn Ngữ Văn: “Lộ” hay “lọt” đề?

Chiều 28/6, Cục An ninh chính trị nội bộ, Bộ Công an đã thông tin về vụ phát tán đề thi môn Ngữ văn, Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023, lan truyền trên mạng xã hội.

Theo đó, khoảng 8h ngày 28/6, sau khi thí sinh bắt đầu làm bài khoảng 30 phút, trên mạng xã hội Facebook lan truyền hình ảnh chụp đề thi chính thức môn Ngữ văn, Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023. Vụ việc đã thu hút sự quan tâm chú ý của dư luận và báo chí cả nước, nhiều ý kiến bày tỏ nghi vấn về tính nghiêm minh, nghiêm túc của Kỳ thi, đặc biệt là nghi vấn lọt đề thi.

Cục An ninh chính trị nội bộ, Bộ Công an đã phối hợp chặt chẽ với Ban Chỉ đạo thi của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Công an các đơn vị, địa phương liên quan triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, truy xét, xác minh làm rõ các đối tượng liên quan.

Đến 13h30 cùng ngày, Cục An ninh chính trị nội bộ đã xác định được 1 thí sinh thuộc Hội đồng thi của tỉnh Cao Bằng có hành vi sử dụng điện thoại Iphone 11 chụp ảnh đề thi (sau khi phát đề khoảng 15 phút) và gửi cho người thân để nhờ giải bài giúp. Hình ảnh sau đó được đăng tải và bị lan truyền trên các trang mạng xã hội và báo chí.

Cục An ninh chính trị nội bộ đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ, Công an tỉnh Cao Bằng và những địa phương liên quan để xác minh, điều tra và xử lý sai phạm theo quy định của pháp luật. Đồng thời, tham mưu với Ban Chỉ đạo thi cấp Quốc gia chỉ đạo Hội đồng thi các tỉnh, thành phố khắc phục những sơ hở trong khâu coi thi; tăng cường kiểm tra, giám sát, chủ động phát hiện và phối hợp với lực lượng Công an xử lý nghiêm các trường hợp có hành vi gian lận bằng thủ đoạn sử dụng thiết bị công nghệ cao trong Kỳ thi.

Trước đó, ngay khi nắm được thông tin ảnh chụp đề thi môn Ngữ văn xuất hiện trên mạng xã hội trong thời gian làm bài thi sáng 28/6, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chuyển thông tin cho Cục An ninh chính trị nội bộ, Bộ Công an vào cuộc xác minh, nếu phát hiện trường hợp vi phạm sẽ xử lý nghiêm theo quy định.

Về nghi vấn lọt đề thi môn Toán, Ban Chỉ đạo quốc gia Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023 cho biết, đã nắm bắt thông tin và chuyển thông tin cho Cục An ninh chính trị nội bộ, Bộ Công an vào cuộc xác minh làm rõ, xử lý theo quy định. Hiện thông tin này không ảnh hưởng đến kỳ thi. Các Hội đồng thi thực hiện tốt các phương án dự phòng nên đã xử lý kịp thời các tình huống bất thường, bảo đảm tổ chức thi an toàn, nghiêm túc.

Dư luận đặt câu hỏi, sau khi đã bóc, mở túi đựng đề thi thì đề thi tuồn ra khỏi phòng thi là "lộ" hay "lọt"?

Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, khi đề thi tốt nghiệp Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2023 còn trong túi đựng đề thi có dán tem thì đó là "bí mật nhà nước" ở dạng tối mật, người làm lộ bí mật này dù cố ý hay vô ý thì cũng đều sẽ bị xử lý hình sự.

Tuy nhiên, khi đề thi đã được bóc, mở theo quy định tại điểm d, khoản 1, Điều 22, Quy chế thi THPT năm 2023 do Bộ GD&ĐT ban hành theo Thông tư 15/2020/TT- BGDĐT được sửa đổi bởi Thông tư 06/2023/TT- BGDĐT thì đề thi này không còn là tài liệu mật, không còn được bảo vệ theo Luật bảo vệ bí mật Nhà nước mà sẽ được bảo vệ, bảo đảm theo Quy chế thi.

Thông tin cho thấy, hình ảnh đề thi đăng tải trên mạng xã hội đã có chữ ký của hai giám thị nên đã qua thủ tục bóc mở đề thi, đã "công khai đề thi" với thí sinh theo đúng điểm d, khoản 1, Điều 22 Quy chế thi. Đây là hình thức "công khai" đề thi với các thí sinh nên không còn là "bí mật nhà nước" thuộc loại tối mật để bảo vệ theo Luật bảo vệ bí mật nhà nước.

Việc bảo vệ đề thi sau khi đã bóc và công khai đề cho các thí sinh làm bài sẽ được thực hiện theo Quy chế thi, người vi phạm quy chế thi sẽ bị xem xét xử lý kỷ luật, mức độ nghiêm trọng thì có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội danh khác nhau trong bộ luật hình sự chứ không phải là tội liên quan đến bí mật nhà nước.

Theo Quyết định số 531/QĐ-TTg ngày 19/5/2023 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành Danh mục bí mật nhà nước thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo thì Danh mục bí mật nhà nước trong lĩnh vực giáo dục bao gồm thuộc dạng tối mật bao gồm: "1- Đề thi chính thức, đề thi dự bị, đáp án đề thi chính thức, đáp án đề thi dự bị của các kỳ thi tốt nghiệp THPT, thi chọn học sinh giỏi quốc gia, thi chọn đội tuyển Olympic quốc tế và khu vực chưa công khai.".

Với quy định này đề thi tốt nghiệp THPT của kỳ thi quốc gia là thông tin tài liệu mật thuộc loại tối, được bảo vệ theo quy định pháp luật về Bảo vệ bí mật nhà nước. Khi đề thi chưa được công bố mà cố ý hoặc vô ý làm lộ lọt, người làm lộ đề thi sẽ bị xử lý hình sự về tội cố ý làm lộ bí mật nhà nước hoặc tội vô ý làm lộ bí mật nhà nước.

Tuy nhiên, trong tình huống này, đề thi đã được công bố, đã được công khai đối với các thí sinh, đã có chữ ký của hai giám thị nên quy định về bảo mật sẽ không còn chặt chẽ như lúc chưa được công bố.

Bởi vậy, trường hợp kết quả xác minh của cơ quan chức năng cho thấy người làm lộ lọt đề thi này ra bên ngoài là thí sinh thì thí sinh này vi phạm quy chế thi và sẽ bị xem xét xử lý kỷ luật, mức cao nhất có thể là đình chỉ thi, huỷ bỏ kết quả thi.

Còn trường hợp kết quả xác minh cho thấy người làm lộ lọt đề thi này ra bên ngoài là người có chức vụ quyền hạn (cán bộ coi thi hoặc các cán bộ khác có liên quan đến kỳ), hành vi này là làm trái công vụ gây thiệt hại đến uy tín của Nhà nước nên người vi phạm có thể bị xử lý hình sự về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ theo quy định tại Điều 356 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Trong vụ việc này nếu hành vi làm "lọt" đề thi ra bên ngoài mà không có lỗi của giám thị (giám thị không biết và không thể biết do hành vi gian lận của thí sinh quá tinh vi, sử dụng phương tiện điện tử để truyền tin...), đây chỉ là hành vi gian lận trong thi cử và thí sinh sẽ bị kỷ luật theo quy chế thi chứ không bị xử lý hình sự. Trường hợp giám thị không có lỗi về việc đề thi bị lọt (không biết và không thể biết) thì cũng không bị xử lý, có thể chỉ rút kinh nghiệm.

Trong trường hợp người có chức vụ quyền hạn cố ý làm "lọt" đề thi ra ngoài khiến kết quả thi bị ảnh hưởng thì mới có thể bị xem xét xử lý theo Điều 356 BLHS.

Theo nội dung Quy chế thi tốt nghiệp THPT ban hành kèm theo Thông tư số 15/2020/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 5 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT và sửa đổi, bổ sung theo Thông tư số 05/2021/TT-BGDĐT và 06/2023/TT-BGDĐT, thì không ai được sử dụng các thiết bị thu phát thông tin trong khu vực coi thi, chấm thi, phúc khảo của Hội đồng thi, trừ điện thoại cố định có loa ngoài, máy tính để liên hệ Hội đồng thi, Ban chỉ đạo khi cần thiết.

Trách nhiệm của Cán bộ coi thi là phải kiểm tra các vật dụng thí sinh mang vào phòng thi, tuyệt đối không để thí sinh mang vào phòng thi các tài liệu và vật dụng bị cấm theo quy định.

Quy chế cũng xác định: Thí sinh chỉ được mang vào phòng thi: Bút viết, bút chì, compa, tẩy, thước kẻ, thước tính; máy tính bỏ túi không có chức năng soạn thảo văn bản, không có thẻ nhớ; Atlat Địa lí Việt Nam đối với môn thi Địa lí...

Bởi vậy, việc thí sinh có hành vi mang thiết bị thu phát thông tin đơn cử như điện thoại di động để chụp và phát tán đề thi lên mạng xã hội đã vi phạm quy chế và sẽ bị xử lý theo Quy chế thi tốt nghiệp THPT.

Khoản 3 Điều 54 Quy chế thi quy định về xử lý thí sinh vi phạm quy chế thi như sau: “Đình chỉ thi đối với các thí sinh vi phạm một trong các lỗi sau đây: Đã bị xử lý bằng hình thức cảnh cáo một lần nhưng trong giờ thi bài thi đó vẫn tiếp tục vi phạm quy chế thi ở mức khiển trách hoặc cảnh cáo; mang vật dụng trái phép theo quy định tại Điều 14 Quy chế này vào phòng thi/phòng chờ hoặc khi di chuyển giữa phòng thi và phòng chờ; đưa đề thi ra ngoài phòng thi hoặc nhận bài giải từ ngoài vào phòng thi; viết, vẽ vào tờ giấy làm bài thi của mình những nội dung không liên quan đến bài thi..”

Đối với cán bộ coi thi là công chức, viên chức có hành vi vi phạm Quy chế thi (bị phát hiện trong kỳ thi hoặc sau kỳ thi), sẽ bị đình chỉ làm công tác thi và đề nghị cơ quan quản lý xử lý kỷ luật theo quy định. Trường hợp nếu cán bộ coi thi để cho thí sinh quay cóp và mang tài liệu, vật dụng trái phép vào phòng thi, có thể bị xử lý kỷ luật bằng hình thức cảnh cáo.

Quy chế thi nêu rõ, thí sinh không được rời khỏi phòng thi trong suốt thời gian làm bài thi trắc nghiệm. Đối với buổi thi môn tự luận, thí sinh có thể được ra khỏi phòng thi và khu vực thi sau khi hết 2/3 (hai phần ba) thời gian làm bài của buổi thi, phải nộp bài thi kèm theo đề thi, giấy nháp trước khi ra khỏi phòng thi. Nếu giám thị để thí sinh mang đề ra ngoài khi chưa kết thúc thời gian thi thì giám thị phải chịu trách nhiệm.

Bởi vậy, trong vụ việc này cơ quan an ninh sẽ làm rõ nguồn thông tin qua tài khoản đăng tải đầu tiên để xác định ai là người làm "lọt" đề thi ra ngoài, đồng thời đánh giá mức độ hậu quả thiệt hại để giải quyết theo quy định pháp luật.