Từ 2012, Thanh tra Chính phủ từng kết luận về những sai phạm trong quản lý đất đai, gây thất thoát ngân sách hàng chục tỉ đồng. Thanh tra cũng buộc Đà Nẵng phải khắc phục, thu hồi 3.400 tỉ đồng cho ngân sách. Trong những dự án sai phạm lần đó, có ít nhất 5 dự án bất động sản có liên quan đến ông Phan Văn Anh Vũ - tức Vũ nhôm. Tuy nhiên, đến nay Đà Nẵng vẫn chưa khắc phục, thu hồi được số tiền thất thoát nói trên. Cái khó lớn nhất là phần lớn các dự án đều đã bị mua bán, chuyển đổi, sang nhượng qua nhiều nhà đầu tư khác nhau.
Điều quan trọng là những nhà đầu tư thứ cấp, những người mua bán, nhận sang nhượng các bất động sản này không vi phạm pháp luật. Thậm chí, họ có đầy đủ các thủ tục pháp lý. Cái sai nằm ở chỗ những cán bộ, quan chức đã tiếp tay cho Vũ nhôm làm sai lệch hồ sơ, hợp thức hóa giấy tờ cho các dự án trước khi họ mua bán...
Lần này, tuy Cơ quan điều tra Bộ Công an chỉ mới “sờ” đến 21 cơ sở nhà, đất công sản và 7 dự án liên quan đến Vũ nhôm, đã kết luận là gây thất thoát đến hơn 20.000 tỉ đồng (tính giá đất từ thời điểm khởi tố vụ án). Trong khi đó, riêng tại TP.Đà Nẵng, các dự án có dấu hiệu vi phạm pháp luật đất đai tương tự (28 dự án, bất động sản đã bị điều tra nói trên) của Vũ nhôm là không dưới con số 65 cơ sở khác. Chưa thể đo đếm hết những thất thoát của ngân sách từ những dự án bán rẻ cho Vũ nhôm, nhưng một điều chắc chắn là việc kê biên, thu hồi, bán để bù đắp cho ngân sách là điều hết sức khó khăn nếu không muốn nói là không thể thu hồi được nhiều.
“Cột” dân vào các dự án nghìn tỉ
2 trong số 28 dự án, nhà, đất công sản của Vũ nhôm bị điều tra, vừa có kết luận nổi bật ở Đà Nẵng là dự án khu đô thị cao cấp Phú Gia Compound và Khu đô thị Đa Phước.
Cả 2 dự án bất động sản này hiện nay đang “mắc kẹt” vì chưa đủ đầy tính pháp lý, có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự và thuộc diện thanh tra, điều tra, vì vậy việc hoàn thiện xây dựng đã nhiều lần bị hoãn. Đáng nói là hàng vạn người dân, khách hàng đã chôn cả nghìn tỉ đồng vào đây, “sa lầy” cùng chính quyền và các bị can.
Dự án Phú Gia Compound có diện tích 20.093m2 tại phường Tam Thuận, quận Thanh Khê, là khu nhà phố thương mại và nhà phố vườn khép kín, gồm 3 dãy nhà với 137 căn. Từ 2007, chính quyền Đà Nẵng đã giao khu đất này cho 1 doanh nghiệp với giá chỉ 100 tỉ đồng. Năm 2009, Cty TNHH Phú Gia Compound của ông Vũ nhôm đã mua lại khu đất này, mục đích sử dụng đất là đất thương mại dịch vụ.
Đầu năm 2017, dù chưa nộp tiền cho nhà nước để chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất thương mại dịch vụ sang đất ở, nhưng chủ đầu tư đã xây 137 căn nhà. Ngay lúc đó nhiều người đã bỏ ra cả chục tỉ đồng để được sở hữu một căn nhà theo hình thức góp vốn. Như vậy, với 370 căn nhà được bán với giá 10 tỉ đồng/căn (chỉ tính ở thời khởi điểm), thì dự án này đã có thể thu 3.700 tỉ đồng. Trong khi ngân sách TP.Đà Nẵng chỉ thu có 100 tỉ đồng? Thất thoát này tính kiểu gì khi giá cả tăng theo cấp số nhân, theo thời gian? Thu hồi kiểu gì khi việc sang tay đã qua nhiều tầng nấc và người dân thì vô tội?
Tương tự, dự án Khu đô thị Quốc tế Đa Phước tại phường Thuận Phước và phường Thanh Bình, quận Hải Châu giai đoạn 1 cũng có quy mô xây dựng 243 nhà ở thương mại, 848 nhà phố, 249 căn biệt thự song lập và 12 biệt thự biển - đơn lập. Tổng diện tích thực hiện dự án: 1.759.995m2 (trong đó diện tích mặt nước là 62.291m2). Tổng vốn đầu tư: 4.465 tỉ đồng.
Ở kết luận Thanh tra Chính phủ 2012 đã cho rằng, Đà Nẵng giao cho Cty ông Vũ nhôm khu đất 29ha (tại dự án này) chỉ với đơn giá 300.000 đồng/m2, thấp hơn 570 tỉ đồng so với bảng giá đất do UBND TP.Đà Nẵng ban hành tại thời điểm đó. Dự án dù vướng nhiều thủ tục pháp lý, bị cho là vi phạm hàng loạt các quy định pháp luật về đất đai, môi trường, tuy vậy trên thực tế vẫn được triển khai sang lấp, xây dựng, chuyển nhượng rầm rộ.
Ở thời điểm 2017, 2018, khi vụ án liên quan đến vi phạm đất đai của Vũ nhôm và 21 quan chức Đà Nẵng đã khởi tố thì việc mua bán ở dự án the Sunrise Bay (một hợp phần của Khu đô thị Đa Phước) vẫn diễn ra. Mỗi căn nhà tại dự án the Sunrise Bay Đà Nẵng hiện tại có giá vài chục tỉ đồng, chưa kể các khách hàng “sang tay”... Thế nhưng, sau gần 3 năm, dự án vẫn giẫm chân tại chỗ vì bị điều tra và hàng nghìn tỉ đồng đang bị chôn tại đây với những tờ giấy đặt cọc mong manh về pháp lý.
Ở cả 2 dự án the Sunrise, Phú Gia Compound người dân đã mất tiền tỉ nhưng vẫn phải ở chui, hoặc bị chôn vốn. Trong khi đó chính quyền hiện tại của Đà Nẵng cũng chỉ biết ra “cảnh báo” người dân không nên mua bán, sang nhượng tại các dự án này vì chưa đủ tính pháp lý và đang quá trình bị điều tra. Vì vậy, viễn cảnh thu hồi các bất động sản liên quan đến Vũ nhôm tại Đà Nẵng quả là mịt mờ.