Hải Dương: Nhiều sai phạm tại dự án Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu

Dự án Chợ dân sinh và trung tâm thương mại An Lưu có diện tích 23.993,2 m2 tại vị trí khu đất bám mặt đường Nguyễn Trãi đến sông Kinh Thầy (phường An Lưu, thị xã Kinh Môn, Hải Dương). Dự án có quy mô xây dựng gồm 1 khu chợ trung tâm 3.887,52 m2, 4 tòa nhà thương mại cao 4-5 tầng với tổng diện tích 8.526,98 m2 , còn lại là công trình phụ trợ, giao thông, cây xanh.

Ghi nhận của PV Tri thức và Cuộc sống ngày 13/10, tại vị trí triển khai dự án chợ dân sinh và trung tâm thương mại An Lưu hiện đã xây dựng các công trình như cổng chào, đường giao thông nội bộ, khu chợ dân sinh hơn 3800m2 và 3 tòa nhà thương mại với các căn hộ liền kề, một tòa nhà khác hiện đã triển khai thi công xong phần móng.

Tại khu vực giáp sông Kinh Thầy, vị trí theo quy hoạch là đường giao thông, chủ đầu tư đã tự làm bờ kè, san nền, xây dựng hàng loạt hàng quán tiếp giáp sát mép sông. Ngoài ra trong khu vực dự án còn có trung tâm tiệc cưới và quán bia dựng bằng khung thép.

Tìm hiểu hồ sơ cho thấy, ngày 23/10/2019, Ban Thường vụ Huyện ủy Kinh Môn có Thông báo 1053-TB/HU nhất trí chủ trương dự án xây dựng Trung tâm thương mại, diện tích khoảng 2,71 ha do Công ty TNHH Đức Dương đề xuất. Tuy nhiên, thời điểm đó, do chưa phù hợp quy hoạch nên Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hải Dương có Thông báo số 2427 về ý kiến liên ngành không nhất trí với hồ sơ đề xuất dự án.

Sau đó, UBND thị xã Kinh Môn thực hiện các điều chỉnh quy hoạch, Công ty TNHH Đức Dương lập lại hồ sơ dự án. Trên cơ sở báo cáo thẩm định của Sở Kế hoạch và Đầu tư, UBND tỉnh Hải Dương có công văn 2382/UBND-VP ngày 28/6/2021 thông báo việc lựa chọn nhà đầu tư thực hiện Dự án Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu bằng hình thức đấu giá quyền sử dụng đất.

Tuy nhiên, trước đó, ngày 24/11/2020, UBND thị xã Kinh Môn đã có Quyết định số 2048 chỉ định Công ty TNHH Đức Dương là đơn vị tổ chức lập dự án đầu tư xây dựng Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu. Ngày 24/12/2020, UBND thị xã Kinh Môn lại ban hành Quyết định số 1154 quyết định chủ trương đầu tư dự án Chợ An Lưu do Công ty TNHH Đức Dương là chủ đầu tư, diện tích 3.631 m2 (tách ra từ quy hoạch Dự án Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu). Đến ngày 13/8/2021, UBND thị xã Kinh Môn đã có Quyết định số 433/QĐ-UBND thu hồi quyết định 1154.

Sau khi có công văn số 2382 của UBND tỉnh Hải Dương, UBND thị xã Kinh Môn đã trình HĐND thị xã có Nghị quyết thông qua và ngày 01/8/2021 đã có Văn bản số 508 giao Ban Quản lý đầu tư xây dựng thị xã làm chủ đầu tư dự án Lập Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1:500 và giải phóng mặt bằng để thực hiện dự án Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu.

Ban Quản lý đầu tư xây dựng thị xã đã chủ trì lập Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1:500 nhưng chưa lập dự án (hoặc chủ trương dự án) để trình phê duyệt làm căn cứ giải phóng mặt bằng.

Đáng chú ý, ngày 3/12/2021, UBND thị xã Kinh Môn có Quyết định số 762 thành lập Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giải phóng mặt bằng thực hiện Dự án Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu. Do trên đất có cả tổ chức và hộ gia đình, cá nhân nên việc thu hồi đất thuộc thẩm quyền của UBND thị xã Kinh Môn.

UBND thị xã Kinh Môn đã ban hành các quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ với tổng số tiền hơn 10,4 tỷ đồng đối với 21.472 m2 đất do UBND phường An Lưu và 4 tổ chức đang quản lý (HTX An Thành, HTX Thành Công, DNTN Kỳ Phúc, Công ty CP Burwitz) và hơn 3,76 tỷ đồng đối với 2.521,2 m2 đất do 14 hộ dân quản lý. Tuy nhiên, toàn bộ số tiền bồi thường, hỗ trợ nêu trên do Công ty TNHH Đức Dương chi trả, không sử dụng ngân sách nhà nước. Công ty TNHH Đức Dương mới đây có văn bản số 15 ngày 5/9/2023 cam kết việc chi trả trên là tự nguyện, cam kết không yêu cầu UBND thị xã Kinh Môn hay bất cứ cơ quan nào phải hoàn trả số tiền này.

Theo Sở TN&MT Hải Dương, bước đầu xác định, quá trình triển khai Dự án Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu đến nay đang có các tồn tại, vi phạm. Cụ thể, UBND thị xã Kinh Môn chưa thu hồi quyết định số 2048/QĐ-UBND ngày 24/11/2020 chỉ định Công ty TNHH Đức Dương là đơn vị tổ chức lập dự án đầu tư xây dựng Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu.

UBND thị xã Kinh Môn triển khai các việc thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ giải phóng mặt bằng trong khi chưa có dự án đầu tư (hoặc chủ trương dự án đầu tư) được phê duyệt. Kinh phí giải phóng mặt bằng không do ngân sách nhà nước, mà do Công ty TNHH Đức Dương chi trả.

Đáng chú ý, UBND thị xã Kinh Môn để việc xây dựng công trình diễn ra trong khi chưa có dự án đầu tư được phê duyệt, chưa lựa chọn được chủ đầu tư.

Hiện trên khu đất đã có các công trình xây dựng như cổng chào, đường giao thông nội bộ, chợ dân sinh và 3/4 tòa nhà thương mại và phần móng ¼ tòa nhà còn lại. UBND thị xã Kinh Môn đã xác định một phần các công trình này do Công ty Cổ phần Burwitz xây dựng nên đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 41/QĐ-XPHC ngày 07/3/2022 và hiện UBND thị xã Kinh Môn đang tiếp tục xác định chủ thể xây dựng của các công trình còn lại.

Theo Sở TN&MT Hải Dương, nguyên nhân các vi phạm trên là do UBND thị xã Kinh Môn có dấu hiệu lúng túng hoặc chủ quan, đơn giản trong chỉ đạo thực hiện trình tự các bước, các công việc nhằm có dự án được phê duyệt, thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ khi thu hồi đất để tạo mặt bằng sạch phục vụ công tác đấu giá quyền sử dụng đất; chưa kiên quyết trong phát hiện, xử lý vi phạm về xây dựng.

Nguyên nhân khác là do Công ty TNHH Đức Dương chưa hiểu đúng pháp luật, nóng vội trong triển khai dự án, có tâm lý chủ quan, cho rằng Công ty là chủ dự án theo Quyết định số 2048/QĐ-UBND ngày 24/11/2020, số 1154/QĐ-UBND ngày 24/12/2020 của UBND thị xã Kinh Môn nên đã nhanh chóng, tích cực thực hiện các công việc để sớm có mặt bằng thi công dự án.

Theo đúng quy định của pháp luật, UBND thị xã Kinh Môn phải thu hồi các quyết định thu hồi đất, phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ (do các quyết định này được ban hành khi chưa có dự án đầu tư hoặc chủ trương dự án đầu tư được phê duyệt, chưa được bố trí ngân sách nhà nước để chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ), xử lý, tháo dỡ các công trình xây dựng vi phạm.

Đồng thời, UBND thị xã Kinh Môn phải đề xuất dự án đầu tư công có hạng mục giải phóng mặt bằng và hạng mục đầu tư xây dựng, tiền chi trả bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất lấy từ ngân sách nhà nước. Sau khi dự án đầu tư công được duyệt, UBND thị xã Kinh Môn tổ chức thực hiện, có mặt bằng sạch và tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất thuê.

Sở TN&MT Hải Dương cho rằng, nếu thực hiện như trên sẽ cứng nhắc, kéo dài, gây mất ổn định địa phương, gây lãng phí xã hội.

Do vậy, Sở này cùng liên ngành đề xuất UBND thị xã Kinh Môn ban hành quyết định thu hồi quyết định số 2048/QĐ-UBND ngày 24/11/2020 chỉ định Công ty TNHH Đức Dương là đơn vị tổ chức lập dự án đầu tư xây dựng Chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu.

UBND thị xã Kinh Môn hoàn chỉnh thủ tục, ban hành quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ của hộ gia đình, cá nhân. Xác định toàn bộ diện tích đất 23.993,2 m2 là đất đã giải phóng xong mặt bằng, đủ điều kiện để tổ chức đấu giá quyền sử dụng đất thuê. Đơn vị tổ chức đấu giá là UBND thị xã Kinh Môn (đơn vị đang quản lý đất theo quy định). UBND thị xã Kinh Môn có trách nhiệm rà soát, giải quyết trách nhiệm đối với các tồn tại, vi phạm theo quy định.

Về tài sản trên đất và đấu giá quyền sử dụng đất thuê, Sở TN&MT cho rằng, nguyên tắc chung, điều kiện đấu giá quyền sử dụng đất thuê để đầu tư xây dựng mới chợ dân sinh và Trung tâm thương mại An Lưu là phải có đất sạch (trên mặt bằng không có công trình hoặc có thì công trình thuộc diện phá dỡ).

Nhưng hiện nay trên khu đất đã có các công trình xây dựng theo quy hoạch chi tiết được duyệt với giá trị đầu tư ước tính khá lớn: cổng chào, đường giao thông nội bộ, chợ dân sinh, 03/04 tòa nhà thương mại, phần móng 1/4 tòa nhà còn lại. Về nguyên tắc phải xử lý vi phạm, phá dỡ công trình vi phạm, tuy nhiên, để tránh lãng phí xã hội, đề xuất có thể xem xét: UBND thị xã Kinh Môn có trách nhiệm rà soát, giải quyết đối với vi phạm về xây dựng theo quy định.

UBND tỉnh Hải Dương chỉ đạo kiểm tra, kiểm định, đánh giá sự phù hợp của các công trình đã xây dựng với quy hoạch, quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành; công trình nào không phù hợp thì yêu cầu phá dỡ, trả lại mặt bằng; công trình nào phù hợp thì tính giá trị tại thời điểm kiểm định và xem xét việc cho phép tồn tại. Yêu cầu đơn vị đã đầu tư xây dựng phải có văn bản cam kết tháo dỡ công trình.

Trường hợp xử lý vi phạm xây dựng nhưng có công trình được phép tồn tại, cho phép trong phương án đấu giá phải nêu rõ các công trình, giá trị các công trình được tồn tại, đơn vị trúng đấu giá có trách nhiệm thống nhất khoản giá trị hỗ trợ một phần cho chủ đã đầu tư xây dựng, đồng thời phải nộp phần chênh lệch giữa giá trị kiểm định với giá trị hỗ trợ vào ngân sách nhà nước; sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính thì đơn vị trúng đấu giá được ghi nhận tài sản gắn liền với đất trong GCNQSD đất. Do trên đất vẫn còn tài sản nên có thể xem xét phương án đầu thầu thực hiện Dự án.