Sáng 1/1, tại Ngọ môn - Đại nội Huế đã diễn ra hoạt động tái hiện nghi lễ "Ban sóc" triều Nguyễn (lễ phát lịch), do Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế thực hiện, nhân dịp năm mới 2021 và Tết Tân Sửu sắp tới.
 |
| Nghi thức nhận lịch tại lễ Ban sóc. |
Theo Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, Ban sóc là lễ phát lịch ngày xưa của triều Nguyễn, được tổ chức định kỳ vào cuối năm âm lịch.
 |
| Hô xướng truyền lệnh vua. |
Người Việt xưa lấy kinh tế nông nghiệp làm trọng, nên quyển lịch đối với đời sống con người có ý nghĩa rất đặc biệt. Xem lịch để theo dõi thời gian, thời tiết mà làm nông vụ. Xem lịch để biết được sự thay đổi tiết trời mà ứng phó, phòng tránh thiên tai.
Theo sử sách, lễ Ban sóc được tổ chức quy mô vào đầu triều Minh Mạng. Hằng năm, sau khi nha Khâm Thiên giám soạn lịch xong, triều đình tổ chức lễ Ban sóc dưới sự điều hành của hai viên ở bộ Lễ và Khâm Thiên giám.
Lịch được tiến vào Hoàng cung để cho Hoàng gia dùng, lịch được phát cho các quan ở Kinh thành, ở các địa phương và phân phát lại trong dân chúng sử dụng.
Lễ Ban sóc trước đây vốn được tổ chức ở sân điện Thái Hòa. Tuy nhiên, bắt đầu vào năm Tân Sửu 1841, lần đầu tiên, lễ Ban sóc được hoàng đế Minh Mạng chỉ dụ thực hiện ở Ngọ môn, vì việc ban lịch không chỉ dành cho triều đình sử dụng mà được ban ra đến tận thần dân và để khác với các nghi tiết đại triều nghi khác được tổ chức ở điện Thái Hòa.
Trong sách Khâm Định Đại Nam hội điển sự lệ có chép, vua Minh Mạng định rằng: “Lễ Ban Sóc có khác với ba tiết lớn. Nay đổi định: từ nay về sau làm lễ Ban sóc ở trước cửa Ngọ môn”.
Sau 180 năm, năm nay cũng đúng vào năm Tân Sửu, lễ Ban sóc ngày ấy đã được Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế tái hiện qua hình thức sân khấu hóa, với những trình thức, nghi tiết thuở xưa.
Tái hiện hình ảnh nghi tiết “Ban sóc” thời nhà Nguyễn: