Cô gái bỏ “bom” 150 mâm cỗ cưới: Phạm tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản?

Trao đổi với báo chí mới đây về vụ việc một cô gái đặt 150 mâm cỗ cưới của một nhà hàng tại tỉnh Điện Biên rồi "bặt vô âm tín", đại tá Tráng A Tủa – Giám đốc Công an tỉnh Điện Biên cho biết, cô gái được xác định là Cà Thị Út (SN 1996, ở xã Pá Khoang, TP Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên). Bản chất, mục đích là lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Dư luận đặt câu hỏi, hành vi của Cà Thị Út như trên có dấu hiệu tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản hay không?

Trao đổi với PV Kiến Thức, luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, nếu hành vi của Út chỉ dừng lại ở việc đặt cỗ cưới nhưng không đến ăn hoặc không trả đủ tiền thì đây là quan hệ dân sự. Thiệt hại của hành vi bội ước, không ăn, không thanh toán 150 mâm cỗ không thể xử lý hình sự. Tuy nhiên thủ đoạn đặt cỗ để chiếm đoạt những tài sản khác trước đó của Út thì có dấu hiệu tội phạm.

Trong quá trình điều tra, cơ quan điều tra đã làm rõ nguyên nhân của sự việc là đối tượng này muốn chiếm đoạt tài sản khác mà đã giao dịch với nạn nhân trước đó. Cụ thể, Út đã khai nhận, do thường xuyên qua lại nhà hàng Tâm Phúc ăn nhậu nên quen biết anh Vũ Thế Long (chủ nhà hàng). Để “đánh bóng” tên tuổi, Út khoe là đang công tác tại một cơ quan nhà nước trên địa bàn.

Thấy anh Long tin tưởng nên nảy sinh ý định chiếm đoạt tài sản, khoảng tháng 8/2020, Út có đặt anh Long làm 7 mâm cơm (trị giá 7 triệu đồng) để tiếp khách cơ quan và yêu cầu ship đến địa chỉ do Út cung cấp và nợ chưa trả tiền.

Khi anh Vũ Thế Long gọi điện đòi số nợ 7 triệu đồng, do không có tiền trả và thấy anh Long không nghi ngờ gì nên Út nói dối là sau này sẽ tổ chức đám cưới tại nhà hàng của anh rồi trả một thể. Ngày 22/9/2020, Út gọi điện thoại cho anh Long yêu cầu cung cấp 156 kg gà sống, 40 kg giò, 180 hộp mía (trị giá gần 23 triệu đồng) để tổ chức báo hỷ tại nhà gái và đặt anh dựng phông, rạp và 150 mâm cỗ cưới tại nhà hàng của anh vào ngày 30/9/2020.

Theo hợp đồng “miệng”, từ ngày 24 - 26/9, anh Long đã chuyển đủ số thực phẩm 156kg gà, 40kg giò, 180 hộp mía cho Út và ngày 30/9/2020 cũng đã chuẩn bị đầy đủ 150 mâm cỗ cưới theo yêu cầu. Tuy nhiên đến trưa ngày 30/9 do không liên lạc được với Út nên anh Long đã trình báo sự việc với cơ quan chức năng.

Từ lời khai trên, luật sư Cường cho rằng, ngoài số mâm cỗ mà đối tượng này đã đặt của nhà hàng thì giữa đối tượng và nhà hàng còn có các giao dịch khác liên quan đến tài sản, đối tượng đang nợ tiền, tài sản và nhận thực phẩm của nhà hàng nhưng không có ý định trả lại, để có được những thực phẩm đó, đối tượng đã sử dụng những thủ đoạn gian dối về công việc, về khả năng thanh toán dẫn đến việc chủ nhà hàng cả tin nên đã giao thực phẩm cho đối tượng này, đối tượng này không có ý định trả lại số tiền mua thực phẩm.

Bởi vậy, việc đặt cỗ nhưng không đến ăn không cấu thành một tội độc lập tuy nhiên đây cũng là một thủ đoạn gian dối thể hiện mục đích chiếm đoạt những thực phẩm mà đối tượng này đã nhận trước đó. Bởi vậy, cơ quan điều tra sẽ làm rõ ý thức chủ quan của đối tượng này. Trong trường hợp có căn cứ cho thấy đối tượng đã dùng thủ đoạn gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản, đã nhận tài sản của nạn nhân thì đây là hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo l.uật sư Cường, nếu àm rõ hành vi gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản, cơ quan điều tra sẽ khởi tố vụ án, khởi tố bị can và có thể tạm giam đối tượng này về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại điều 174 bộ luật hình sự năm 2015. Số tiền 150 mâm cỗ không phải là tài sản mà đối tượng chiếm đoạt tuy nhiên đó là tài sản gây thiệt hại nên đối tượng này phải bồi thường còn những thực phẩm mà đối tượng này đã nhận được từ những thủ đoạn gian dối thì có thể xác định đó là tài sản bị chiếm đoạt làm cơ sở xác định khung, khoản hình phạt theo quy định tại điều 174 bộ luật hình sự năm 2015

Cơ quan điều tra sẽ xác định rõ số tài sản mà đối tượng này chiếm đoạt là bao nhiêu để làm căn cứ áp dụng hình phạt theo điều 174 bộ luật hình sự năm 2015 về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Trường hợp trong quá trình xác minh tin báo mà thấy đối tượng có dấu hiệu bị tâm thần, cơ quan điều tra phải trưng cầu giám định tâm thần để xác định mức độ, khả năng nhận thức trước, trong và sau thời điểm thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.

Trong trường hợp có căn cứ cho thấy đối tượng này chỉ bị hạn chế khả năng nhận thức nhưng hành vi cấu thành tội phạm vẫn xử lý theo quy định của pháp luật nhưng sẽ cân nhắc khi lượng hình.

Còn trường hợp có căn cứ cho thấy đối tượng mắc bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức điều khiển hành vi trước và trong thời điểm thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản thì đối tượng này Sẽ không bị xử lý hình sự nhưng bị bắt buộc chữa bệnh. Có trường hợp khi thực hiện hành vi thì nhận thức được hành vi của mình nhưng sau khi thực hiện hành vi thì mắc bệnh tâm thần dẫn đến mất khả năng nhận thức thì sẽ bắt buộc chữa bệnh, sau khi chữa khỏi bệnh thì tiếp tục xử lý hình sự.

Luật sư Nguyễn Anh Thơm, Trưởng Văn phòng Luật sư Nguyễn Anh, Đoàn luật sư Thành phố Hà Nội cho rằng, căn cứ vào lời khai của đối tượng, chủ nhà hàng và báo chí đưa tin thấy đối tượng đã có hành vi gian dối ngay từ ban đầu với anh Vũ Thế Long là chủ nhà hàng Tâm Phúc là mình đang công tác tại một cơ quan nhà nước trên địa bàn và gian dối trong việc mình làm đám cưới để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.

Đối tượng đã thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản của anh Long 2 lần, lần 1 vào khoảng tháng 8/2020, đối tượng đặt anh Long làm 7 mâm cơm (trị giá 7 triệu đồng). Anh Long đã chuyển giao đầy đủ cho đối tượng đến địa chỉ cung cấp.

Lần 2, ngày 22/9/2020, Út gọi điện thoại cho anh Long yêu cầu cung cấp 156kg gà sống, 40kg giò, 180 hộp mía (trị giá gần 23 triệu đồng) để tổ chức báo hỷ tại nhà gái gái và đặt anh dựng phông, rạp và 150 mâm cỗ cưới tại nhà hàng của anh. Anh Long đã chuyển đủ số thực phẩm 156kg gà, 40kg giò, 180 hộp mía cho Út và ngày 30/9 cũng đã chuẩn bị đầy đủ 150 mâm cỗ cưới theo yêu cầu.

Xét hành vi của đối tượng đã có hành vi gian dối để chiếm đoạt tài sản của anh Vũ Thế Long đã cấu thành tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật hình sự.

Luật sư Thơm phân tích, tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản có cấu thành vật chất. Tội phạm hoàn thành được xác định từ lúc đối tượng phạm tội đã chiếm đoạt được tài sản sau khi đã dùng thủ đoạn gian dối để làm cho người chủ sở hữu tài sản hoặc người quản lý tài sản bị mắc lừa giao tài sản cho đối tượng phạm tội.

Trong vụ việc này, thực tế là đối tượng đã chiếm đoạt được của chủ nhà hàng 7 mâm cơm (trị giá 7 triệu đồng) và 156kg gà, 40kg giò, 180 hộp mía. Do đó, đối tượng sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản tương ứng với giá trị tài sản được quy đổi bằng tiền làm căn cứ xử lý theo định khung theo quy định tại Điều 174 Bộ luật hình sự.

Đối với hành vi đặt 150 mâm cỗ cưới, cần làm rõ động cơ, mục đích của đối tượng khi đặt. Nếu có động cơ mục đích chiếm đoạt thì tại sao không chiếm đoạt mà bỏ lại cho Nhà hàng. Ngoài ra cần xem xét các động cơ khác như tư thù, mâu thuẫn kinh doanh hoặc có ai xúi giục chơi xấu nhà hàng. Nếu không có động cơ chiếm đoạt hoặc mâu thuẫn thì cần xem xét tâm thần của đối tượng. Quá trình điều tra, xét thấy đối tượng có biểu hiện bất thường tâm lý thì có thể trưng cầu khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của đối tượng có bị bệnh tâm thần hay không để đánh giá.

Theo quan điểm của Luật sư Thơm, đối với hành vi đối tượng đặt 150 mâm cỗ cưới và các trang thiết bị thuê phục vụ đám cưới chưa thỏa mãn dấu hiệu phạm tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Thực tế, đối tượng cũng chưa chiếm đoạt số cỗ và số cỗ này vẫn còn nguyên tại nhà hàng.

Trường hợp đối tượng đặt 150 mâm cỗ chưa lấy, khó có thể quy kết là trường hợp chuẩn bị phạm tội hoặc phạm tội chưa đạt theo quy định tại các Điều 14, 15 Bộ luật hình sự. Bởi lẽ, Điều 14 Chuẩn bị phạm tội không quy định trong trường hợp phạm tội Lừa đảo chiếm đảo chiếm đoạt tài sản. Đối với Điều 15 Phạm tội chưa đạt là trường hợp cố ý thực hiện tội phạm nhưng không thực hiện được đến cùng vì những nguyên nhân ngoài ý muốn của người phạm tội.

Như vậy, từ những thông tin ban đầu, trước tiên đối tượng đã có dấu hiệu phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của anh Vũ thế Long là chủ nhà hàng Tâm Phúc là có căn cứ, đúng quy định của pháp luật. Tài sản chiếm đoạt bao gồm 7 mâm cơm (trị giá 7 triệu đồng) và 156kg gà, 40kg giò, 180 hộp mía. Đối với 150 mâm cỗ đối tượng đặt không lấy sẽ tiếp tục được Cơ quan điều tra làm rõ động cơ, mục đích để xử lý. Nếu không đủ căn cứ xử lý hình sự sẽ được giải quyết dân sự theo quy định của pháp luật.