3 triệu USD Nguyễn Bắc Son nhận hối lộ chia 10 lần đưa con gái: Bà Huyền giúp bố “rửa tiền”?

Cáo trạng mới được VKSND Tối cao ban hành truy tố ông Nguyễn Bắc Son (cựu Bộ trưởng Thông tin & Truyền thông) và 13 bị can liên quan thương vụ MobiFone mua cổ phần AVG cho thấy, ông Sơn bị truy tố hai tội danh Vi phạm các quy định về quản lý đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng, quy định tại khoản 3, Điều 220 Bộ luật Hình sự và tội Nhận hối lộ, quy định tại khoản 4, Điều 354 Bộ luật Hình sự.

Theo cáo trạng, sau khi hoàn thành dự án MobiFone thanh toán 95% giá trị hợp đồng cho AVG, ông Phạm Nhật Vũ nên Vũ đã đến nhà riêng của Nguyễn Bắc Son tại số 14 ngõ 36 C1 Lý Nam Đế (phường Cửa Đông, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) đưa cho ông Son số tiền 3 triệu USD.

Sau khi nhận tiền ông Son đã mang 3 triệu USD lên phòng làm việc tại tầng 2 và xếp đầy vào 1 chiếc va li du lịch loại nhỏ màu đen nhãn hiệu Samsonite, xếp đầy 1 ba lô du lịch tối màu; số còn lại cho vào 1 chiếc va li du lịch loại to màu trắng nhãn hiệu Samsonite, sau đó cất ra ngoài ban công được quây kín bằng khung nhôm kính.

Toàn bộ số tiền 3 triệu USD, Nguyễn Bắc Son đưa cho con gái Nguyễn Thị Thu Huyền khoảng 10 lần, mỗi lần từ 300.000 USD đến 400.000 USD trong những lần Huyền từ TP HCM ra Hà Nội thăm gia đình, khi đưa tiền Son dặn không được gửi tiết kiệm, còn đầu tư vào đâu thì tùy.

Đáng chú ý, ông Nguyễn Bắc Son đã nhiều lần viết đơn xin nộp lại số tiền nhận bất hợp pháp từ ông Phạm Nhật Vũ nhưng không nhận được sự phối hợp của gia đình trong việc nộp lại số tiền nhận từ ông Phạm Nhật Vũ. Ông đã đề nghị được sử dụng số tiền hơn 591 triệu đồng trong tài khoản tiền gửi tiết kiệm đứng tên Nguyễn Bắc Son tại Vietcombank để trả lại một phần số tiền đã chiếm đoạt.

Dư luận đặt câu hỏi nếu tìm ra chứng cứ xác nhận bà Nguyễn Thị Thu Huyền con gái ông Son nhận khoản tiền trên từ bố mình thì có khép tội rửa tiền hay không?

Trao đổi với PV Kiến Thức, luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật cho biết, để xác định có cấu thành hành vi phạm tội rửa tiền trên của con gái ông Son khi nhận tiền từ bố mình, cơ quan công an cần phải điều tra xem bà Huyền có nhận số tiền đó từ ông Son hay không? có biết nguồn gốc nguồn tiền này hay không?

Luật sư Diệp Năng Bình dẫn quy định tại khoản 1 Điều 324 BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017, trong đó nêu rõ, một người phạm tội rửa tiền khi thực hiện một trong các hành vi sau đây: Tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào giao dịch tài chính, ngân hàng hoặc giao dịch khác nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có;

Sử dụng tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác thực hiện hành vi phạm tội mà có vào việc tiến hành các hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động khác;

Che giấu thông tin về nguồn gốc, bản chất thực sự, vị trí, quá trình di chuyển hoặc quyền sở hữu đối với tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có hoặc cản trở việc xác minh các thông tin đó;

Thực hiện một trong các hành vi quy định tại các điểm a, b và c khoản này đối với tiền, tài sản biết là có được từ việc chuyển dịch, chuyển nhượng, chuyển đổi tiền, tài sản do người khác thực hiện hành vi phạm tội mà có”.

Luật sư Diệp Năng Bình cho rằng, theo điều 324 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) đã bổ sung dấu hiệu “do mình phạm tội mà có” và sửa đổi dấu hiệu “biết rõ là do phạm tội mà có” thành “biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có” vào cấu thành của tội phạm.

Việc bổ sung dấu hiệu “do mình phạm tội mà có” cho thấy người thực hiện tội phạm nguồn cũng là chủ thể của tội phạm này (tức hành vi tự rửa tiền).

Như vậy, với việc sửa đổi, bổ sung dấu hiệu của hành vi khách quan quy định tại Điều 324 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), có thể xác định chủ thể của Tội rửa tiền bao hàm cả người thực hiện tội phạm nguồn (hành vi tự rửa tiền) và người không thực hiện tội phạm nguồn (là người giúp người thực hiện tội phạm nguồn che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản do phạm tội mà có).

Quy định mới này về Tội rửa tiền của BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 cho thấy bước tiến mới trong việc tiếp cận gần hơn những quy định của quốc tế về hành vi rửa tiền.

“Giả sử ông Bắc Son nhận hối lộ 3 triệu USD từ ông Vũ. Toàn bộ số tiền 3 triệu USD, Nguyễn Bắc Son đưa cho con gái Nguyễn Thị Thu Huyền khoảng 10 lần, mỗi lần từ 300.000 USD đến 400.000 USD trong những lần Huyền từ TP HCM ra Hà Nội thăm gia đình, khi đưa tiền Son dặn không được gửi tiết kiệm, còn đầu tư vào đâu thì tùy. Như vậy, cần phải điều tra xem bà Huyền có biết nguồn gốc nguồn tiền này hay không? Tuy nhiên, với một người có trình độ như bà Huyền thì thừa biết ông Son với thu nhập lương một Bộ trưởng không thể có một khoản tiền lớn như thế?”, luật sư Diệp Năng Bình cho biết.

Luật sư Đặng Văn Cường, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, cơ quan điều tra cho rằng họ đã điều tra, xác minh nhưng không đủ căn cứ để khởi tố con gái ông Son với vai trò đồng phạm hoặc về tội danh khác, chưa có chứng cứ gì chứng minh người này nhận tiền do phạm tội mà có nên không đề cập hình thức xử lý hình sự.

“Về nguyên tắc, số tiền do phạm tội mà có là vật chứng của vụ án hình sự nên phải thu hồi để sung công quỹ nhà nước hoặc trả lại cho người bị hại trong một số trường hợp. Tuy nhiên, nếu vật chứng vụ án không còn, không xác định được vật chứng vụ án, không thu giữ được thì sẽ không giải quyết được triệt để phần dân sự trong vụ án hình sự”, luật sư Đặng Văn Cường cho hay.

Luật sư Đặng Văn Cường cho rằng, những người khác (ngoài các bị can) thì họ phải có trách nhiệm nếu như bị xác định tư cách tố tụng là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan - người được hưởng lợi tài sản do phạm tội mà có, đang quản lý tài sản do phạm tội mà có, những người đó phải có trách nhiệm trả lại tài sản.

Tuy nhiên, những người đó là ai thì trách nhiệm chứng minh thuộc về cơ quan điều tra, nếu không chứng minh được người nào đó đang quản lý, nắm giữ tài sản do phạm tội mà có thì không thể đề cập xử lý được.