Lê Hồng Lâm (sinh năm 1977) là nhà báo, nhà phê bình điện ảnh có tiếng tại Việt Nam. Anh là tác giả của loạt đầu sách nghiên cứu điện ảnh như Cánh chim trong gió, Sự lưỡng nan của tình thế làm người, 101 bộ phim Việt Nam hay nhất, Người tình không chân dung...
Lê Hồng Lâm có những chia sẻ thẳng thắn, khách quan và toàn diện về bức tranh điện ảnh Việt trong năm 2023 cũng như dự đoán về bức tranh điện ảnh nước nhà trong năm 2024.
Nhà báo, nhà phê bình điện ảnh Lê Hồng Lâm
Anh đánh giá bức tranh điện ảnh Việt Nam năm 2023 có gì tươi sáng so với các năm gần đây?
Về mặt thị trường tôi đánh giá điện ảnh Việt Nam năm 2023 tốt hơn hẳn, có bước đột phá.
Nếu như 2 năm trước là 2 năm lao dốc do Covid và hậu Covid thì ở năm 2023, điện ảnh Việt bùng phát về doanh thu. Mặc dù số lượng phim của năm 2023 khá ảm đạm, chỉ có khoảng gần 30 phim ra rạp.
Trong 10 bộ phim ăn khách nhất tại Việt Nam trong năm qua cũng có tới 6 bộ phim Việt.
Ở trên thế giới, hầu hết các nền điện ảnh năm qua đều khủng hoảng, doanh thu thấp hơn so với các cột mốc trước đây. Lý do thứ nhất là điện ảnh của họ đã bão hòa, lý do thứ 2 là điện ảnh phải cạnh tranh với các thể loại trực tuyến khác.
Việc doanh thu tăng ở thị trường điện ảnh Việt trong năm qua tôi nghĩ đó hoàn toàn là tín hiệu tích cực. Nó cho thấy thị trường Việt Nam chưa được khai thác hết và đang tiếp tục được mở rộng.
Tôi đoán thị trường điện ảnh Việt sẽ còn tăng, cán mốc một nghìn tỷ đồng doanh thu cho bộ phim ăn khách nhất và sẽ có nhiều bộ phim Việt được khán giả đón nhận hơn nữa.
Mặc dù nhiều khán giả còn định kiến với phim Việt nhưng con số doanh thu có thể chứng minh khán giả vẫn lựa chọn phim Việt để xem. Có thể khán giả không hài lòng nhưng họ có một sự kết nối, họ vẫn âm thầm ủng hộ và chờ đợi điện ảnh Việt có những tác phẩm tốt.
Ngoài ra, năm qua còn có những nhà làm phim độc lập vẫn âm thầm trong bóng tối, vẫn đang tìm kiếm những cơ hội để khẳng định tên tuổi và họ đàng hoàng bước ra bên ngoài tham gia những liên hoan phim quốc tế hàng đầu. 2 trường hợp tôi thất rất đẹp là phim Bên trong có vỏ kén vàng của Phạm Thiên Ân và Những đứa trẻ trong sương của Hà Lệ Diễm.
Đó không phải là chuyện đơn giản, phải mất nhiều năm điện ảnh Việt mới có một lần như vậy. Kể từ Mùi đu đu đủ xanh của anh Trần Anh Hùng thì điện ảnh Việt mới được một lần nữa bước vào sân chơi điện ảnh hàng đầu thế giới và đạt được giải thưởng danh giá.
Thế nên, cả phim thương mại lẫn phim nghệ thuật trong năm qua tôi cho rằng đều có tín hiệu tích cực.
Phim Nhà bà Nữ đạt doanh thu kỷ lục với gần 500 tỷ đồng trong năm 2023
Vậy còn gam màu tối còn tồn tại ở bức tranh điện ảnh Việt năm qua là gì?
Bên cạnh những bộ phim thành công thì năm qua cũng có những bộ phim thất bại thảm hại, doanh thu chỉ đạt trên dưới 2 tỉ đồng.
Qua đấy có thể thấy khán giả có sự lựa chọn rất khắc nghiệt, nếu phim không đúng đề tài, không đúng thể loại họ quan tâm, không có chất liệu đủ hấp dẫn thì họ buông ngay.
Có những bộ phim còn hơi ngây ngô, vụng về, tính điện ảnh chưa cao, tôi nghĩ đạo diễn cần phải học rất nhiều để hoàn thiện.
Nhưng quan trọng là thị trường đã mở ra, tạo rất nhiều cơ hội cho những nhà làm phim tài năng bước vào. Chúng ta không thể chỉ vì một số bộ phim dở mà chỉ trích điện ảnh Việt dở. Trên thực tế thì ở đâu trên thế giới cũng có những bộ phim dở.
Với góc nhìn toàn cảnh, lạc quan, tôi cho rằng đây là thời điểm tốt để nền điện ảnh Việt được cất cánh. Không phải lúc nào cũng có cơ hội đủ cả về thị trường, về khán giả, về các nhà làm phim tài năng như lúc này.
Từ những bộ phim Việt trong năm 2023, theo anh tiêu chí để làm nên một bộ phim Việt thành công là gì?
Tôi nghĩ tiêu chí đầu tiên là bộ phim phải có chất liệu gần gũi với đời sống, người xem phải thấy được xã hội, vấn đề của người Việt trong bộ phim.
Ví dụ như phim Nhà bà Nữ khai thác chất liệu gần gũi về đời sống đô thị. Hay một bộ phim nữa là Quỷ cẩu, dù nửa sau phim này có cách kể chuyện vụn nhưng nó gieo vào khán giả câu chuyện rất Việt Nam.
Một bộ phim chọn được chất liệu gần gũi với đời sống Việt Nam, được kể một cách đi vào lòng người, giúp người xem tìm được được bản thân của mình trong đó thì tôi nghĩ phim sẽ thành công.
Còn những bộ phim 'trớt quớt', 'vô thưởng vô phạt' không chạm đến ai, không kết nối được với ai thì thất bại là điều hiển nhiên.
Một bộ phim khiến tôi tiếc nhất về mặt doanh thu trong năm qua là Người mặt trời của anh Timothy Linh Bùi. Đây là một nhà làm phim tên tuổi và cũng đã khẳng định tài năng qua một số bộ phim trước đó. Tuy nhiên với Người mặt trời anh ấy chọn đề tài quá xa rời là đề tài về ma cà rồng.
Dù đạo diễn rất tâm huyết, đổ rất nhiều công sức, chất xám, tiền bạc, có cả tên tuổi Chi Pu tạo hiệu ứng sau thành công của chương trình Tỷ tỷ đạp gió rẽ sóng tại Trung Quốc nhưng cũng không cứu được bộ phim.
Tôi nghĩ những nhà làm phim dù tài năng cũng phải thận trọng, nếu họ không hiểu thị trường thì có thể gặp những thất bại cay đắng như vậy.
Phim Người mặt trời
Anh dự đoán thế nào về thị trường điện ảnh Việt trong năm 2024?
Tôi đã xem phim Mai của Trấn Thành vào dịp Tết này. Tôi thấy Trấn Thành là một người không ngừng hoàn thiện bản thân và có đam mê, nỗ lực rất lớn với điện ảnh.
Khi xem Mai tôi thấy Trấn Thành không chỉ đầu tư, hoàn thiện về mặt ngôn ngữ điện ảnh mà còn về mặt xây dựng câu chuyện. Tôi đánh giá Mai là bộ phim tốt nhất của Trấn Thành cho đến nay.
Còn các phim Tết khác tôi chưa xem nên chưa thể đánh giá.
Về các dự án khác trong năm 2024 đang triển khai hay đang trong giai đoạn hậu kỳ thì tôi nghĩ điện ảnh Việt trong năm nay cũng sẽ có sự bùng nổ.
Đi tham dự quốc tế có Cu li không bao giờ khóc - phim dài đầu tay của đạo diễn Phạm Ngọc Lân và một số phim của một số đạo diễn khác nữa. Kết quả thế nào thì chúng ta cùng chờ xem.
Ngoài ra tôi nghĩ bộ phim Ngày xưa có một chuyện tình của đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh chuyển thể từ truyện của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh sẽ có thể là một bộ phim hit.
Tất nhiên nó còn phụ thuộc vào tài năng chuyển thể của đạo diễn nhưng tôi nghĩ đó là một dự án đáng kỳ vọng. Vì khi đọc sách tôi thấy có nhiều chất liệu điện ảnh hấp dẫn khán giả, nó chứa đựng đời sống Việt.
Phim Mai với 2 diễn viên chính là Tuấn Trần và Phương Anh Đào
Một số diễn viên mà anh cho rằng sẽ tiếp tục có những đột phá?
Về diễn viên nữ tôi thấy có Kaity Nguyễn. Ngay từ khi xuất hiện với phim đầu tay Em chưa 18 tôi thấy cô ấy diễn xuất sinh động. Dù những bộ phim của Kaity Nguyễn có phim tốt và phim chưa tốt nhưng tôi nghĩ đó là một tài năng không thể phủ nhận. Kaity Nguyễn có một sức hấp dẫn trên màn ảnh rất lớn qua diễn xuất và cảm xúc mà cô ấy thể hiện bằng đôi mắt.
Ngoài ra tôi ghi nhận thêm diễn xuất của Phương Anh Đào. Đây là nữ diễn viên rất chịu khó thử sức mình ở nhiều thể loại khác nhau, từ dòng phim nghệ thuât đến dòng phim giải trí trong những năm qua.
Ở phim Mai, Phương Anh Đào thực sự tỏa sáng, có một vai diễn ngay chính bản thân tôi ra khỏi rạp thấy thương nhân vật. Điều này rất hiếm đối với điện ảnh giải trí Việt Nam trong những năm qua khi chúng ta xem phim mà có thể đồng cảm với nhân vật.
Về diễn viên nam tôi ấn tượng với Tuấn Trần. Tuấn Trần sở hữu một gương mặt rất sáng và có những biểu cảm rất sinh động, rất linh hoạt để có thể đóng được nhiều dạng vai khác nhau.
Đó là 3 gương mặt tôi ấn tượng và dự đoán họ sẽ còn tiếp tục có những bước đột phá trong tương lai.
Cảm ơn anh về những chia sẻ!