Cuộc đời vào sinh ra tử của Nữ tướng huyền thoại Nguyễn Thị Định

Thuyền trưởng đầu tiên chỉ huy tàu “không số”

Nữ tướng Nguyễn Thị Định sinh ngày 15/3/1920 tại xã Lương Hòa, H.Giồng Trôm, Bến Tre. Bà tham gia hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi và chỉ 2 năm sau đã vinh dự được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương.

Khi con được 3 ngày tuổi, chồng cô Ba Định, tên gọi khác của bà Nguyễn Thị Định bị bắt. Người vợ trẻ có ẵm con đi thăm chồng được một lần, đến lượt bà bị bắt giam lúc con trai chưa đầy 7 tháng, bị biệt giam rồi bị đày lên Bà Rá.

3 năm bị giam cầm khổ ải lại nhận tin chồng mất, bà Nguyễn Thị Định nén đau thương coi nhà tù là trường học, “lên Bà Rá, tôi như được dự lớp huấn luyện Mác-xít chính quy, ở đó có bao anh chị đã dạy tôi, ở đó có những giáo sư đỏ”. Sau khi ra tù, bà về lại Bến Tre tiếp tục hoạt động và tham gia cướp chính quyền 1945.

Tháng 3/1946, bà cùng một số đồng đội làm cuộc hành trình bằng ghe bầu vượt biển ra Bắc báo cáo tình hình chiến trường và xin vũ khí từ Bắc vào Nam. 

Chính bà Nguyễn Thị Định là thuyền trưởng đầu tiên chỉ huy tàu “không số” chở 12 tấn vũ khí từ miền Bắc cập bến A101 (xã Thạnh Phong, H.Thạnh Phú, Bến Tre) để chi viện cho chiến trường miền Nam, tạo tiền đề cho sự hình thành đường Hồ Chí Minh trên biển trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước sau này.

Linh hồn của Đồng khởi Bến Tre

Về lại Bến Tre, năm 1947, bà Nguyễn Thị Định được bầu vào Tỉnh ủy. Năm 1951, thời điểm gian khó nhất của tỉnh, bà được tăng cường về lãnh đạo huyện Mỏ Cày, có thời điểm phải rời địa bàn sang đứng chân trên đất Trà Vinh, Vĩnh Long.

Hiệp định Genève được ký kết năm 1954, bà Nguyễn Thị Định được cử ở lại miền Nam hoạt động bí mật, trong điều kiện cực kỳ khó khăn, gian khổ, biết bao lần vào sinh ra tử, nhờ sự yêu thương đùm bọc của nhân dân bà mới được an toàn.

Chính bà Nguyễn Thị Định là người gọi cuộc nổi dậy khởi nghĩa tại Bến Tre bằng khái niệm “Đồng khởi” đầu tiên và là người trực tiếp chỉ đạo cuộc “Đồng khởi” đợt I, nổ ra ngày 17/1/1960.

Từ phong trào Đồng khởi đã khai sinh “Đội quân tóc dài” với thủ lĩnh là bà Nguyễn Thị Định gắn liền phương thức đánh địch bằng “Ba mũi giáp công”: Chính trị kết hợp với vũ trang và binh vận.

Cách đánh địch sáng tạo tuyệt vời của chiến tranh nhân dân, đã nhanh chóng lan ra toàn miền Nam, làm thất bại hết chiến lược chiến tranh này đến chiến lược chiến tranh khác của Mỹ - ngụy, đến sụp đổ hoàn toàn vào ngày  30/4/1975.

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh (lúc đang giữ cương vị Bí thư Trung ương Cục miền Nam) từng nói: “Một người phụ nữ đã chỉ huy thắng lợi cuộc Đồng khởi ở Bến Tre thì người đó rất xứng đáng được làm tướng và ở trong Bộ Tư lệnh đánh Mỹ”.

Cũng chính Đại tướng Nguyễn Chí Thanh mời bà sang gặp Bộ Tư lệnh miền Nam, giao nhiệm vụ: “Bác Hồ và Bộ Chính trị quyết định rút chị lên làm Phó Tư lệnh Quân giải phóng miền Nam Việt Nam. Ngoài công tác chung, Bộ Tư lệnh phân công chị theo dõi chỉ đạo phong trào chiến tranh du kích, đấu tranh chính trị”.

Bà giữ cương vị này từ năm 1965- 1974, chính thức được phong quân hàm Thiếu tướng. Từ năm 1965 - 1975, bà đã có nhiều đóng góp xứng đáng vào thắng lợi chung của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà.

Sự có mặt của bà trong Bộ Chỉ huy Miền Nam đã góp phần làm cho cái nhìn của lãnh đạo, chỉ huy toàn diện, thấu đáo hơn trong lãnh đạo cuộc chiến tranh nhân dân. Mùa xuân 1975, trong 5 cánh quân rầm rập tiến về giải phóng Sài Gòn, có nữ tướng Nguyễn Thị Định trong vai trò Phó Tổng tư lệnh quân giải phóng.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, bà Nguyễn Thị Định giữ nhiều chức vụ quan trọng của Đảng và Nhà nước như: Ủy viên Trung ương Đảng khóa IV, V, VI; Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa VI, VII, VIII; Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam. Từ năm 1987 - 1992, bà giữ chức Phó chủ tịch Hội đồng Nhà nước.

Đất nước thống nhất, thanh bình, nhưng đời riêng bà chịu những hy sinh mất mát hết sức lớn lao với hai nỗi đau tột cùng: lần thứ nhất, chồng bà hy sinh và lần thứ hai con trai duy nhất đang học ở miền Bắc, bị bệnh qua đời giữa lúc cao trào Đồng khởi đang diễn ra rầm rộ tại quê hương Bến Tre.

Các ghi chép để lại cho thấy, tháng 9/1960, trong chuyến công tác, tranh thủ thời khắc yên tĩnh hiếm hoi, bà Nguyễn Thị Định viết thư cho con trai.

Bà không khỏi xốn xang khi 6 năm xa cách bà chỉ một lần nhận được thư con. Vừa gửi xong lá thư, trở về Cơ quan Tỉnh ủy thì nhận được bức điện “Con chị Ba, bị bệnh mất ngày 4/5/1960”. Bà bàng hoàng, sửng sốt. Bà cố không để mình ngất xỉu trước mặt đồng chí nhưng trái tim như có bàn tay ai bóp nghẹt. Với bà, đứa con duy nhất là tình yêu, là tất cả niềm hy vọng. Nhưng bà lau nước mắt, nén lại nỗi đau, tiếp tục bước vào cuộc chiến đấu quyết liệt...

Ngày 26/8/1992, trái tim của vị nữ tướng huyền thoại Nguyễn Thị Định ngừng đập. Bà được Nhà nước tặng thưởng 2 Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công hạng Nhất và nhiều huân chương cao quý khác. Ngày 30/8/1995, bà được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Sinh thời, nhà sử học Trần Văn Giàu trong lời đề tựa tập sách “Nhớ chị Ba Định” đã viết: “…Những người như chị là sống làm tướng, chết thành thần”.

Để tưởng nhớ, tri ân Nữ tướng tài ba của quê hương, tháng 12/2000, Khu lưu niệm Nữ tướng Nguyễn Thị Định (tổng diện tích gần 15 ngàn mét vuông) tại xã Lương Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre đã hoạt động từ tháng 12/2003.