Tin đồn về việc xáo tam phân có thể chữa bệnh gan, ưng thư nhanh chóng lan truyền khiến loại cây này gây "sốt" ở Khánh Hòa và nhiều tỉnh thành khác. Theo ông Hàng Văn Hướng - Phó chủ tịch UBND xã Ninh Vân, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa - hiện tại ở xã có hơn 10 hộ chuyên mua bán, ươm giống loại cây này. Giá mỗi cây giống đã tăng gấp 5 lần so với 3 tháng trước đây, tăng lên 7.000 đồng rồi đến 15.000 đồng/cây. Những cây cao từ 20-30 cm được mua với giá 200 - 300.000 đồng/cây nhưng nhiều hộ không có để bán.
Những người dân từ các tỉnh thành khác như Bình Dương, Bến Tre, TP.HCM... cũng đổ xô về xã Ninh Vân để mua cây giống, có lúc mua cả nghìn cây. Thấy lợi, nhiều hộ dân trong xã còn đầu tư cả vài chục triệu đồng để mua cây về trồng. Nhiều người còn nhập cây xáo tam phân trưởng thành từ Campuchia về để bán với giá từ 1,5 - 2 triệu đồng/kg. Tuy nhiên, thời gian để có một cây xáo tam phân trưởng thành phải mất 7 - 10 năm, nếu chỉ sử dụng lá, cành cũng mất khoảng 5 năm.
 |
| Bó 100 cây giống xáo tam phân vào thời điểm cuối năm 2012 tại Khánh Hòa được bán với giá 2 triệu đồng. Ảnh: Dân Việt. |
Trước thực trạng mua bán xáo tam phân sôi nổi như hiện nay ở xã Ninh Vân, UBND tỉnh Khánh Hòa đã có văn bản yêu cầu Sở Y tế phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cùng Hội Đông Y, UBND thị xã Ninh Hòa, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng khảo sát, khoanh vùng để quản lý, bảo tồn và phát triển cây xáo tam phân nhằm bảo vệ đa dạng sinh học vùng.
"Thần dược" xáo tam phân gây "sốt" trong khoảng thời gian hơn 1 năm trở lại đây. Không chỉ ở Khánh Hòa, ở nhiều tỉnh thành khác khi nghe tin đồn về xáo tam phân đã săn lùng loại cây này. Ở tỉnh Ninh Thuận, sau khi những thông tin về xáo tam phân ở Khánh Hòa lan rộng, nhiều người ở Ninh Thuận cũng bắt đầu một cuộc tìm kiếm, đào bới khắp các cánh rừng để tìm xáo tam phân bán cho thương lái.
Xáo tam phân được người Chăm ở Ninh Thuận gọi là cây cần xạ, người dân địa phương gọi là cây quýt dây, được dùng để trị bệnh gan, bệnh phổi từ lâu. Loại cây này mọc trong vùng rừng Ninh Thuận, trước đây thường được bán với giá khoảng chục nghìn đồng một kg. Nhưng khi người dân săn lùng xáo tam phân thì giá của nó được đẩy lên đến không ngờ. Vào thời điểm cuối năm 2012, 1 kg xáo tam phân tươi được thương lái ở Ninh Thuận bán với giá 320.000 đồng, còn cây và rễ khô được chặt khúc có giá đến 700.000 đồng/kg.
Một số tiểu thương cũng lợi dụng "cơn sốt" này để buôn bán xáo tam phân dỏm. Tại Khánh Hòa đã xuất hiện "thần dược" giả, là những thân gỗ của một số cây khác, được băm nhỏ, phơi khô, trộn lẫn với xáo tam phân bán cho người có nhu cầu.
"Cơn sốt" xáo tam phân có thể khiến những cánh rừng của Ninh Thuận xơ xác vì cuộc đào bới, tìm kiếm của người dân. Đây cũng là thực trạng đáng lo ngại trước tình trạng có thể bị tận diệt của loại cây này.