Thượng đỉnh Mỹ-Triều, niềm hy vọng của ông Trump giữa rối ren nội bộ

Bức bối sau khi bị đánh bại trong cuộc đấu với đảng Dân chủ ở Washington D.C, Tổng thống Donald Trump hy vọng kỹ năng đàm phán của mình có thể đem lại kết quả tốt hơn ở nơi cách đó gần 13.000 km, khi ông gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên tại Việt Nam vào cuối tháng 2.

Ông Trump sẽ công du cho lần gặp thứ hai với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un để thảo luận về việc liệu Bình Nhưỡng có thể từ bỏ vũ khí hạt nhân để đổi lấy sự chấm dứt cô lập kinh tế hay không.

Những người hoài nghi coi đây là một ý tưởng ngây thơ. Tuy nhiên, ngay cả những người chỉ trích gay gắt nhất chính sách đối ngoại của Trump cũng nhận thấy khả năng tổng thống đàm phán dễ dàng hơn với nhà lãnh đạo châu Á so với Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, một chính trị gia cứng rắn và lão luyện của đảng Dân chủ.

Theo Politico, ít nhất, hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều ở Hà Nội cũng mang đến cho ông Trump cơ hội xoay chuyển tình thế chính trị đáng thất vọng trong nước.

"Rất nhiều điều tích cực đang diễn ra. Chúng tôi đang chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh. Đó sẽ là một hội nghị rất thành công", ông Trump khẳng định trong cuộc họp báo của Nhà Trắng hôm 15/2, khi ông đồng thời bày tỏ sự thất vọng vì Quốc hội từ chối việc tài trợ bức tường biên giới mà ông đòi hỏi từ lâu.

Nếu thành công, hội nghị thượng đỉnh có thể là một bước tiến hướng tới thành tựu ngoại giao lịch sử - trọng tâm trong đợt tái tranh cử năm 2020 của ông. Tuy nhiên, một thất bại khác có thể khiến ông Trump mất tín nhiệm.

Eric Edelman, cựu quan chức hàng đầu Lầu Năm Góc dưới thời Tổng thống George W. Bush, cho rằng Tổng thống Trump cần đạt được kết quả thực chất trong hội nghị thượng đỉnh thứ hai với Kim Jong Un, sau cuộc đàm phán thất bại với Quốc hội Mỹ. Nếu không, "câu thần chú 'Một mình tôi có thể sửa chữa nó' và 'Tôi là nhà đàm phán vĩ đại nhất mọi thời đại'" sẽ bắt đầu mất hiệu nghiệm.

"Đảng Dân chủ có thể sẽ nói rằng ông ấy đã chọc giận bạn bè, xích lại gần kẻ thù và không thể đàm phán cho ra lẽ", Edelman nói với Politico.

Theo ông, nếu Trump có thể đảm bảo nhượng bộ thực sự từ Kim thì tổng thống "có thể đưa ra ví dụ xác đáng cho việc các phương pháp của ông không chính thống nhưng hiệu quả".

Mặc dù thừa nhận việc đóng cửa một phần của chính phủ là thất bại đối với tổng thống, các đồng minh của Trump bác bỏ tin đồn về thái độ bất mãn của dư luận.

Họ nhấn mạnh tỷ lệ tín nhiệm của ông Trump, theo Gallup, đã tăng từ 37% trong thời gian đóng cửa lên 44% trong tuần này, chỉ kém 2 điểm so với chiến thắng của ông trong cuộc tổng tuyển cử năm 2016.

Với lập luận rằng không có thiệt hại nghiêm trọng nào để sửa chữa, các quan chức cho biết họ nhận thấy lợi ích an ninh quốc gia trong hội nghị thượng đỉnh Hà Nội.

Họ coi đây là cuộc thử nghiệm xem liệu Triều Tiên có bị thuyết phục từ bỏ chương trình hạt nhân mà nước này đã phát triển với cái giá của nhiều thập kỷ thiếu thốn và cô lập hay không.

Một đảng viên Cộng hòa thân cận với Nhà Trắng lập luận rằng tổng thống đang ở chiếu trên. Hầu hết người Mỹ không chú ý đến các chi tiết của ngoại giao hạt nhân mà có thể sẽ tập trung vào thành công của việc phá vỡ thế bế tắc.

Những người hoài nghi từ lâu đã cười cợt về khả năng Trump thuyết phục Kim từ bỏ kho vũ khí hạt nhân. Họ cho rằng nhà lãnh đạo Triều Tiên đang lợi dụng sĩ diện của ông Trump, bao gồm việc gửi cho ông những bức thư mà tổng thống Mỹ tự hào khoe với các vị khách tới Phòng Bầu dục.

Những người chỉ trích lưu ý rằng hội nghị thượng đỉnh trước đây của hai nhà lãnh đạo tại Singapore vào tháng 6/2018 là hội diễn truyền thông hơn là cuộc trao đổi ngoại giao nghiêm túc với một tuyên bố mơ hồ về các mục tiêu chung.

Vài tuần trước, sau khi Triều Tiên từ chối đề xuất bằng văn bản của Mỹ về lộ trình cho phi hạt nhân hóa "hoàn toàn, có thể kiểm chứng và không thể đảo ngược", chính quyền Trump đã giảm bớt các kỳ vọng.

Tuy nhiên, một quan chức hàng đầu về chiến lược hạt nhân thừa nhận rằng ông Trump có thể phá vỡ một trong những vấn đề quốc tế khó khăn và nguy hiểm nhất qua nhiều thế hệ theo cách gần như tình cờ.

"Đây không phải là vấn đề ngoại giao thông thường. Tuy nhiên, ông ấy cũng không phải là một tổng thống bình thường. Có lẽ bản thân ông ấy có một số ý tưởng tuyệt vời", Graham Allison, một chiến lược gia hạt nhân lâu năm tại Đại học Harvard, cho biết.

Allison cho rằng ông Trump có khá nhiều điểm tương đồng với ông Kim. Tổng thống Mỹ đang giao tiếp với nhà lãnh đạo trẻ tuổi này theo cách riêng, không phải theo kiểu lên lớp.

Những người lạc quan chỉ ra rằng Stephen Biegun, đặc phái viên về Triều Tiên của ông Trump, đang làm việc hiệu quả. Khi mới được bổ nhiệm vào tháng 8/2018, Biegun đã vất vả sắp xếp các cuộc gặp với những người đồng cấp Triều Tiên. Tuy nhiên, hiện tại, công việc của ông đang tiến triển tốt với sự tín nhiệm ngày càng tăng.

Trong bài phát biểu tại Đại học Stanford vào tháng 1, ông Biegun tuyên bố Triều Tiên đã thực hiện các bước sơ bộ để tháo dỡ hai địa điểm thử tên lửa và hạt nhân, đồng thời cam kết phá hủy các cơ sở làm giàu plutonium và uranium.

"Chúng ta đang thấy những dấu hiệu tiến triển dần dần trong lập trường của cả hai bên, đó là dấu hiệu đáng khích lệ", Joel Wit, học giả tại Trung tâm Stimson, người từng góp phần đàm phán thỏa thuận hạt nhân năm 1994 của Mỹ và Triều Tiên, nhìn nhận. Wit cho rằng hội nghị thượng đỉnh lần này sẽ có kết quả thực chất hơn nhiều so với hội nghị đầu tiên.

Các quan chức Mỹ cho biết họ kỳ vọng đạt được lộ trình phi hạt nhân hóa Triều Tiên, trong đó vạch ra một loạt bước đi mà mỗi bên có thể cam kết thực hiện để đạt được mục tiêu đó sau hội nghị thượng đỉnh ở Hà Nội.

Một số chuyên gia hy vọng ông Trump sẽ quay lưng nếu hội nghị thượng đỉnh này thất bại. "Tôi hy vọng họ sẽ bỏ đi nếu không đạt được gì lần này", David Albright, chủ tịch Viện Khoa học và An ninh Quốc tế, nhận định dựa trên kinh nghiệm của ông về chính quyền hiện tại.

Tuy nhiên, trong cuộc họp báo hôm 15/2, ông Trump dường như đang đặt kỳ vọng cao nhất cho cuộc gặp với ông Kim.

Tổng thống Trump thậm chí còn tuyên bố rằng Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã đề cử ông cho giải thưởng Nobel Hòa bình vì đánh giá cao chính sách ngoại giao hạt nhân của ông.

Dù được trao giải Nobel hay không, ông Trump dường như vẫn coi mình là nhà hòa giải.

"Tôi tin rằng ông ấy đã chuẩn bị cho cuộc chiến với Triều Tiên", ông Trump nói về người tiền nhiệm Barack Obama, người đã cùng ông thảo luận về lời đe dọa của Triều Tiên trước khi rời nhiệm sở.

"Tôi nghĩ rằng ông ấy đã sẵn sàng cho chiến tranh, thực ra ông ấy đã nói với tôi rằng ông ấy đã gần khơi mào cuộc chiến lớn với Triều Tiên. Bây giờ chúng ta đang ở đâu? Không tên lửa, không động đất, không thử hạt nhân. Chúng ta đã học hỏi được rất nhiều", ông Trump nói.