Hành trình tìm điểm Aleph

Sự nghiệp văn học của Paulo Coelho bắt đầu vào năm 1987, khi ông tiến hành đi dọc Santiago (Brazil) - một trong những tuyến hành hương của thời trung đại, từ lời gợi ý của một người lạ xuất hiện trong mơ. Sau đó, ông đã viết ra bộ 3 tác phẩm vô cùng nổi tiếng là Hành hương, Nhà giả kim và Ma thuật yêu.

Nếu như Hành hương tập trung vào những thay đổi trong một cá nhân bình thường khi nhận thức được sức mạnh vũ trụ, Nhà giả kim như một câu chuyện dân gian ở những vùng đất ông đã đi qua, thì Ma thuật yêu phức tạp hơn thế, là những đúc kết từ các trải nghiệm để tìm thấy điểm Aleph - "trái cầu kỳ diệu không đầy 3 cm đường kính mà vô cùng vô tận chứa cả vũ trụ này" như J.L.Borges đã từng gọi tên. Sau này, chính Coelho cũng dùng định nghĩa này cho một tác phẩm cùng tên của bản thân mình.

Cuốn sách xoay quanh Brida, một cô gái 21 tuổi người Ireland tìm đến Magus (nghĩa là Pháp sư) vì muốn sống theo vận mệnh đã được vũ trụ sắp đặt cho mình. Trùng hợp khi cô vốn dĩ là một phù thủy ở những kiếp trước nhưng chưa "nhận thức" được trong kiếp này. Sau đó cô gặp Wicca - một người "hướng dẫn" tương tự Magus, và rồi từng bước đến gần với sứ mệnh ấy. Liệu nó có nhiều khó khăn hay sẽ buộc cô đánh đổi gì đó? Và rồi cô có biết được rằng mình là ai?

Có thể nói rằng cũng như Nhà giả kim hay Phù thủy phố Portobello, Ma thuật yêu là một tác phẩm tràn đầy khoảnh khắc tâm linh với nhiều dấu ấn của chủ nghĩa hiện thực huyền ảo. Trong đây rất nhiều khái niệm được Coelho đưa ra, cũng nhằm cho thấy sợi dây kết nối giữa ta với vũ trụ này. Ở đó, "Phép thuật là một cây cầu, giúp ta bước từ thế giới hữu hình sang thế giới vô hình và học những bài học của cả hai thế giới". Nó "sẽ chỉ hiện hữu cho kẻ dám tin và chấp nhận mình".

Không thể phủ nhận những gì đã từng xuất hiện ở Nhà giả kim rồi sẽ quay lại trong tác phẩm này. Như một kết nối giữa 3 tác phẩm thuộc bộ Hành hương, Coelho cũng đưa cậu bé Santiago vào Ma thuật yêu như một chứng nhân trên cuộc hành trình giải đáp số phận. Ở đó ông đã viết về bài học không ngừng tìm kiếm, chấp nhận rủi ro mặc cho thất bại cũng như thất vọng. Để rồi một khi mạnh mẽ bước trên con đường mình đã chọn, thì đến cuối cùng ta sẽ ca lên khúc khải hoàn.

Dễ thấy nếu Nhà giả kim chỉ như câu chuyện dân gian có nhiều ẩn ý, thì Ma thuật yêu lại phơi bày nó một cách rõ ràng. Ở đây tác giả đã cho thấy bí mật tuyệt vời của những phép màu chính là tìm thấy "người duyên" (soulmate). Đó là một nửa của điều từng tạo nên ta, và bản thân lại là một nửa nữa của thứ trước đó. Từ đó ta là vũ trụ, vận động trong nhịp của nó. Ta là bao la và là tất cả. Một khi tìm được những rung cảm chung và không bỏ cuộc, ta sẽ thấy được ân sủng đời mình, từ đó tìm thấy minh triết trong sự hòa hợp. Có thể nói rằng Ma thuật yêu là bản tổng hợp, là sự phổ quát những câu chuyện nhỏ từ nhiều tác phẩm trước đó của Coelho.

Về nghệ thuật viết, Coelho đã có một bước tiến lớn ở tác phẩm này. Từ một cuốn sách phi hư cấu như Hành hương, ông chuyển sang ngụ ngôn - dân gian ở Nhà giả kim, và đến Ma thuật yêu là một hỗn hợp của nhiều chất liệu. Ở đó có những trải nghiệm của bản thân ông, có những tình tiết dựa trên nghi lễ tâm linh với nhân vật chính độc đáo, cũng như hư cấu về một kiếp khác nơi không - thời gian đậm tính huyền hảo… với những gửi gắm thông qua hình tượng, ngôn ngữ của ký hiệu học.

Việc chọn Ireland làm bối cảnh chính tỏ ra có nhiều tác dụng. Ở đó câu chuyện về một phù thủy thời Trung cổ tương đối mới lạ. Dẫu vậy xuyên suốt cuốn sách, Coelho vẫn duy trì lối viết đối thoại truyền thống, và chỉ được gia tốc thêm khi các nhân vật tìm thấy lối ra của bản thân mình. Mạch truyện "xuyên không" về thời đàn áp tu sĩ dòng Cathar với quan niệm người tốt - người xấu không thể chuyển hóa ở thế kỷ 13, cũng như là những thực hành phép thuật của riêng phù thủy như lễ Sabbath… mang đến điểm nhấn thú vị. Thế nhưng qua đó cũng cho thấy được rất nhiều vấn đề mang tính triết học, tâm linh về sự lặp lại và cái vô hạn của vũ trụ này.

Cuốn tiểu thuyết này cũng chứa nhiều điểm đặc biệt, một trong số đó là việc làm nổi bật lên tính nữ ở nhiều khía cạnh, như cách xây dựng nhân vật (Brida, Wicca) và quá trình phát triển tâm lý của họ. Coelho cũng đã trần tình ở lời cuối sách, khi tác phẩm lần này đưa ông đến gần khía cạnh nữ tính của bản thân mình. Ở đó vẫn sẽ ẩn chứa thông điệp về sự hòa hợp giữa âm và dương, giữa ngày và đêm, không gian và thời gian, giữa đàn ông - người nắm giữ tri thức và phụ nữ - người có quyền năng chuyển hóa chúng… Từ đó làm nổi bật lên vấn đề hòa hợp, khiến cho dẫu dùng chất liệu của một nền văn hóa riêng biệt, thế nhưng dù có là ai vẫn sẽ cảm thấy được sự gần gũi bởi đã tiệm cận với các quy luật vận hành của trời đất này.

Xét cho đến cùng, Ma thuật yêu vẫn là hành trình trả lời câu hỏi rằng ta là ai vẫn thường xuất hiện trong các tác phẩm của Coelho. Thế nhưng bằng cách sử dụng rất nhiều chất liệu dân gian độc đáo và xây dựng nhân vật có xuất thân đặc biệt, tác giả đã tạo nên lớp áo mới cho chủ đề này. Qua đó, việc theo đuổi ước mơ cũng như tình yêu không hề vụ lợi đã được truyền đi, gửi gắm bài học cổ vũ tự thân và rồi mang đến một góc nhìn khác về những sự kiện xảy đến với ta, dẫu là bất hạnh hay nỗi tuyệt vọng.