Ngôi chợ làng tôi vào buổi sáng thưa thớt bóng người, theo chân mẹ phía sau chỉ để chờ mẹ tôi mua cho ít bánh. Gọi là chợ chứ thật ra chỉ có vài ba bạn hàng bán cá, đâu đó có một vài người đội thúng bánh trên đầu, vài ba đứa trẻ ríu rít dõi theo. Bấy nhiêu đó cũng đủ làm một góc quê bình yên xôn xao đầy sức sống. Đến chợ, tôi luôn chắc mẩm rằng, mẹ tôi sẽ tìm đúng cái thúng khô lù đù của dì Hai- người bán khô ngon nhất vùng này.
 |
| Đĩa khô lù đù kho nước cốt dừa. |
Đó là một trong số những lần “may mắn” tôi theo chân mẹ, bởi vì hồi đó ai cũng nghèo tiền đâu mà đi chợ thường xuyên. Gần như bữa cơm nhà tôi không bao giờ có thịt, thỉnh thoảng có vài con cá tươi để ăn mừng được mùa. Khô cá lù đù như thường nhật trong nhà tôi và các món được mẹ chế biến từ con cá khô này luôn có mặt trong những bữa cơm nghèo khó. Mỗi khi ra chợ, mẹ tôi mua ngay hơn một ký lù đù về thủ sẵn, phòng khi không có thức ăn thì nướng ngay mấy con khô lù đù làm món.
Đối với loại cá khô này, nhanh nhất là mang đi nướng hoặc chiên. Khi nào có thời gian, mẹ tôi làm món kho nước cốt dừa để thiết đãi chị em tôi những ngày kham khổ. Có thể nói, trong các món ăn mà mẹ tôi chế biến, lù đù kho nước cốt dừa là món tủ, bởi nó làm cho tất cả gia đình tôi đều thích thú vô cùng. Để chuẩn bị cho việc chế biến món ăn, mẹ tôi thường nói: “Hôm nay đổi món các con nhé!” Nhanh như cắt, tôi chạy ra vườn dừa ở phía sau nhặt một trái dừa khô mang vào nhà rồi lột sạch vỏ. Chị tôi bổ dừa nạo lấy cơm dừa rồi vắt nước cốt. Kế đến, mẹ tôi mang đi rửa khô rồi tiến hành kho khô cá lù đù.
Khô lù đù kho nước cốt dừa có mùi beo béo, thơm thơm hành lá, hạt tiêu hấp dẫn vô cùng. Món ăn này chính là món “cày ải” của gia đình tôi năm tháng khó khăn. Nhớ lắm bữa cơm nghèo với đĩa cá khô kho đặt ở giữa bàn, đĩa rau muống luộc, bên những câu chuyện vui hay những diễn biến thường nhật. Nồi cơm cạn đáy bên những câu chuyện râm ran, nụ cười hiền hậu của mẹ chan hòa bao dung cho tất cả các con mình.
Những hôm có mẹ ở nhà, anh em tôi được thi nhau đưa cơm bên món khô kho khoái khẩu của mẹ. Có hôm mẹ đi làm đồng xa, một con khô lù đù nướng mặn mòi cũng coi như xong một bữa. Tôi còn có một “độc chiêu” là ăn khô nướng kết hợp với cơm trắng chan nước cơm. Rồi có những hôm đi học về đói bụng cơm không kịp nấu, bới tô cơm nguội nướng vội con khô lù đù ngồi bệt xuống ngay gốc cột mà ăn đến no căng bụng mới thôi.
Giữa thời buổi kinh tế thị trường phát triển như vũ bão, con người ngập ngụa trong thịt cá tươi ngon, một đĩa khô lù đù kho nướt cốt dừa làm cho người ta có cảm giác thèm ăn vì lạ miệng. Đối với anh em tôi, món khô kho ấy dù dung dị nhưng nó là một phần của ký ức tuổi thơ trong những năm tháng sinh sống xa quê. Có một buổi chiều mưa, tôi phóng xe ra chợ mua vội vài ba con khô cá lù đù mang về nướng trên lửa đỏ rồi tìm lại ký ức ngày nào bên món ăn đơn giản năm xưa. Nỗi nhớ quê hương lại dâng lên canh cánh, tôi cảm thấy khóe mắt cay cay vì đang nhớ đến mẹ cùng nụ cười hiền hậu bên bữa cơm dung dị năm nào.