Đừng chủ quan với những vết loét nhỏ trên da

Tiến sĩ Hoàng Công Tình, Trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình, cho biết đơn vị này đang điều trị một bệnh nhân mắc sốt mò (Rickettsia).

Người phụ nữ này nhập viện khi bệnh đã ở giai đoạn nặng với tình trạng nhiễm trùng, nhiễm độc, rối loạn nước điện giải, suy chức năng gan, viêm phổi, sốt cao, mê sảng và nôn nhiều.

Cách thời điểm vào viện một tuần, bệnh nhân sốt cao liên tục, sưng hạch góc hàm, có vết loét ở vùng cổ bên trái. Bệnh nhân cho hay có đi nhặt củi ở vườn nhà.

Sau khi sốt và sưng hạch góc hàm, người này đến khám ở y tế cơ sở, được truyền dịch và dùng kháng sinh nhưng tình trạng bệnh không cải thiện. Bệnh nhân tiếp tục được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình.

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ Hoàng Công Tình đã phát hiện vết thương nghi do mò đốt ở vùng cổ bên trái của bệnh nhân. Vết thương không gây đau.

"Dựa vào dấu hiệu lâm sàng, yếu tố dịch tễ, đặc điểm của vết thương, chúng tôi chẩn đoán bệnh nhân bị sốt mò và điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu. Sau 2 ngày, tình trạng sốt của người phụ nữ này đã được kiểm soát, các tạng bị tổn thương có dấu hiệu hồi phục. Nếu không được chẩn đoán kịp thời, điều trị kháng sinh đặc hiệu, bệnh sẽ tiến triển nặng hơn và có nguy cơ tử vong", TS Tình nói.

Theo chuyên gia này, sốt mò là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Rickettsia orientalis (Orientia tsutsugamushi) gây nên. Bệnh nhân mắc sốt mò có tỷ lệ tử vong cao nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị đặc hiệu. Sốt mò biểu hiện đa dạng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác, không có xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán.

Sốt, đau đầu, đau mỏi khắp người, vết loét ngoài da do mò đốt (dấu hiệu đặc trưng của sốt mò), phát ban, sưng các hạch, tổn thương đa cơ quan (đặc biệt là phổi, tim, gan…) là dấu hiệu chủ yếu của bệnh. Bệnh có thể gặp rải rác trong năm nhưng chủ yếu về mùa mưa và nắng nóng.

Mầm bệnh Rickettsia orientalis có ở trên ấu trùng mò và một số loài vật gặm nhấm, thú nhỏ (chuột, chim hoặc ở chó, lợn, gà nhưng ít gặp hơn). Bệnh được truyền sang người qua vết đốt của ấu trùng mò (Leptotrombidium), không lây từ người sang người.

Theo TS Hoàng Công Tình, ấu trùng mò thường sống ở bụi cây, cỏ ẩm ướt, hang đá hoặc nơi có các loài gặm nhấm.

Thời gian ủ bệnh từ 6 đến 21 ngày (kể từ khi bị ấu trùng mò đốt). Bệnh nhân thường sốt cao liên tục, kèm theo rét run, đau đầu, đau mỏi người. Vết loét ngoài da do mò đốt lúc đầu là nốt phỏng tiến triển thành hình bầu dục trên nền sẩn đỏ.

Sau 4-5 ngày, chúng vỡ ra thành nốt kích thước 0,5-2 cm, có vảy đen. Khi bong vảy, nó sẽ để lộ nốt loét đáy nông, hồng nhạt, không có mủ, không tiết dịch, bờ viền hồng đỏ hoặc đen tùy thuộc vào giai đoạn tiến triển của bệnh. Vết loét không đau nên dễ bỏ sót.

Vết loét gặp trong khoảng 80% trường hợp bệnh, thường ở vùng da mềm như nách, bẹn, bộ phận sinh dục, ngực, cổ, bụng, vành tai hoặc một số ít tại lưng, mi mắt, rốn, mông.

Các tạng bị tổn thương thường gặp nhất là phổi với tình trạng viêm, tràn dịch màng phổi gây suy hô hấp cấp phải hỗ trợ bằng thở máy. Tiếp đến là gan với tình trạng tổn thương tế bào gan phải hỗ trợ bằng lọc máu liên tục và thay huyết tương. Bệnh nhân có thể bị tụt huyết áp, viêm cơ tim, viêm não, viêm màng não…

"Kháng sinh điều trị sốt mò thuộc thế hệ cũ, giá thành thấp nhưng rất đặc hiệu với bệnh. Sốt mò không có xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán xác định, biểu hiện của chúng cũng rất giống với các bệnh lý nhiễm khuẩn khác nên dễ nhầm và bỏ sót, đặc biệt trường hợp không tìm được vết đốt và ở giai đoạn nặng", Trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc cho hay.

Để tránh bị ấu trùng mò đốt, bác sĩ Tình khuyến cáo người dân khi đi nương rẫy, đồi núi cần mặc quần áo kín, có tẩm hóa chất chống côn trùng như benzyl benzoate.

Ngoài ra, bạn nên bôi hóa chất xua côn trùng lên các vùng da hở, tránh ngồi, nằm, phơi quần áo, đặt balô trên bãi cỏ, gần bờ bụi, gốc cây. Kiểm soát quần thể mò - chuột bằng cách tiêu diệt chúng. Hiện chúng ta chưa có vaccine phòng sốt mò.