Đã đến lúc chúng ta phải mạnh dạn bỏ điểm sàn

Theo kế hoạch đến năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ chính thức bỏ quy định về ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào, bỏ quy định về điểm sàn xét tuyển đồng nghĩa với việc trao quyền tự chủ tuyển sinh cho các trường đại học, còn các thí sinh, họ có quyền đăng ký bất kỳ trường nào, ngành nào với mức điểm thi không giới hạn.

Năm vừa rồi, trong dự thảo tuyển sinh vào các trường Đại học, Cao đẳng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra chủ trương trên và nhận được hai luồng ý kiến trái chiều, một bên phản đối; một bên đồng tình từ dư luận xã hội, trong đó có các nhà quản lý giáo dục bậc Đại học.

Bên phản đối chỉ rõ những hậu quả tiêu cực khôn lường khi bỏ điểm sàn đại học:

Thứ nhất: các trường đại học xếp hạng dưới, khó tuyển sinh ở những năm trước sẽ được “thả cửa” tuyển sinh trong năm học tới. Kéo theo đó, chất lượng nguồn nhân lực sẽ bị giảm sút đáng kể.

Thứ hai: việc học đại học sẽ mất đi ít nhiều những giá trị của nó. Thực tiễn cho thấy, thời gian gần đây, chất lượng đào tạo của các cử nhân tốt nghiệp Đại học ở nước ta rất thấp. Trình độ, tay nghề của người sở hữu tấm bằng không tương ứng với kết quả được ghi trên tấm bằng đó.

Vì vậy, việc các cử nhân ra trường không có việc làm, không làm được việc đang ở mức báo động đỏ. Nếu tiếp tục thả nổi cánh cửa xét tuyển đầu vào như sắp tới, e rằng chất lượng nguồn nhân lực của đại học đào tạo ra sẽ còn xuống thấp hơn nữa.

Thứ ba: các trường đại học bị phân hóa rõ rệt. Nghĩa là, thí sinh sẽ được chọn các trường đại học lớn, chất lượng. Ở vị trí các trường, việc càng nhiều thí sinh sẽ giúp cho nguồn tài chính thêm dồi dào mà không chịu bất cứ quy định trói buộc nào.

Thứ tư: hầu như các trường cao đẳng, trung cấp sẽ “hết cửa” tuyển sinh vì thí sinh quá dễ dàng để vào được trường đại học nên sẽ không mặn mà tới các trường phía sau.

Cuối cùng: việc bỏ quy định điểm sàn sẽ đi ngược lại với mục tiêu định hướng nguồn nhân lực của xã hội. Khi thí sinh đồng loạt có nhu cầu của một ngành, nghề nào đó thì các trường sẽ mở ra để đáp ứng nhu cầu. Điều này sẽ dẫn tới việc thừa, thiếu nguồn nhân lực cục bộ ở các ngành nghề, ảnh hưởng đáng kể tới các mục tiêu phát triển.

Những người đồng tình, ủng hộ lại đưa ra ý kiến, phân tích, minh chứng cũng rất xác đáng:

Hai năm nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã cho phép các trường có thể tuyển sinh riêng bằng cách xét học bạ trung học phổ thông, nhưng các trường cũng không tuyển được nhiều thí sinh theo phương thức này.

Năm 2016, Bộ Giáo dục và Đào tạo có quy định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào, song có hơn 100.000 thí sinh trên ngưỡng này không nộp đăng ký xét tuyển, nhiều trường tuyển sinh không đủ chỉ tiêu.

Điều này cho thấy thí sinh ngày nay đã có sự tính toán, lựa chọn trường, không cố gắng vào đại học bằng mọi giá. Vì thế, không phải các trường cứ hạ điểm chuẩn là có thể tuyển đủ chỉ tiêu. Trái lại, việc hạ thấp điểm chuẩn làm cho uy tín của trường bị ảnh hưởng, càng khiến cho thí sinh “quay lưng”.

Mặt khác, khi được trao quyền chủ động, nhiều trường đại học sẽ được tự do đưa ra những chiến lược, kế hoạch để tuyển sinh sao cho phù hợp với đặc thù ngành, nghề mà ngôi trường đó đào tạo.

Điều đó hoàn toàn có lợi cho những sinh viên tương lai và cho chính danh tiếng ngôi trường đó. Bởi, kết quả thi đại học không phải yếu tố duy nhất để đánh giá năng lực của thí sinh cũng như để “đo” xem thí sinh đó liệu có “triển vọng” để theo đuổi ngành nghề mình đã chọn hay không.

Người học đã tốt nghiệp trung học phổ thông là có đủ điều kiện để vào đại học nhưng để được vào thì phải do chính trường đó quy định riêng.

Bởi, mục tiêu của các trường là tuyển đủ chỉ tiêu nhưng vẫn phải đảm bảo chất lượng đầu vào. Theo đó, trường có chất lượng cao sẽ có tiêu chuẩn xét tuyển cao hơn.

Hơn nữa, có thể ở nước ta, chuyện mở cửa đầu vào, siết chặt đầu ra là “mới” nhưng với các nước phát triển trên thế giới, đó lại là định hướng giáo dục đã được áp dụng từ rất lâu.

Là tác giả của bài viết, tôi hoàn toàn đồng tình với chủ trương bỏ điểm sàn Đại học của Bộ Giáo dục và Đào tạo từ năm 2018.

Đây là hướng đi mới ở nước ta, phù hợp với nhiều mô hình đại học trên thế giới, giúp các trường Đại học thoải mái với cơ chế tự chủ theo Luật giáo dục đại học, còn người học có quyền quyết định, lựa chọn bậc học, ngành học của mình.

Đã đến lúc, chúng ta cần xem các trường Đại học như “thị trường” bình đẳng, tự chủ phát triển, cạnh tranh công bằng. Trường nào đào tạo kém, không đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động thì tự khắc “thua cuộc”, “đóng cửa”.

Các trường Đại học tự cân nhắc khi đặt điều kiện đầu vào của trường cho phù hợp để đảm bảo chất lượng nhằm xây dựng uy tín của trường.

Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần đặt ra các yêu cầu nghiêm ngặt đối với các trường Đại học về việc công khai điều kiện đảm bảo chất lượng, báo cáo tình hình sinh viên tốt nghiệp tìm được việc làm, công khai chuẩn đầu ra theo khung trình độ quốc gia, đồng thời, triển khai mạnh mẽ kế hoạch kiểm định chất lượng.

Việc kiểm soát chất lượng đào tạo, do đó, không chỉ tập trung ở đầu vào mà được thực hiện trong suốt quá trình đào tạo cho đến khi sinh viên tốt nghiệp ra trường.

Khi bỏ điểm sàn Đại học, chắc chắn trong thời gian đầu (4 - 5 năm) sẽ không tránh khỏi tình trạng ngổn ngang, lộn xộn, vàng - thau lẫn lộn, số cử nhân thất nghiệp nhiều…đó là cái giá phải trả cho việc thay đổi đó.

Nhưng, đây cũng là động lực tạo nên “cuộc cách mạng” làm đổi thay, lột xác về chất lượng đối với các trường Đại học, nhất là các trường yếu kém hay co ro, giậm chân tại chỗ, không chịu làm mới mình.