 |
| Quế Phong là huyện được ghi nhận có số người dính ma túy nhiều nhất tỉnh Nghệ An. |
Ma túy hoành hành phố núi
Cách trung tâm thành phố Vinh gần 200 cây số đường rừng, Quế Phong là một huyện của miền Tây Nghệ An nằm lọt thỏm giữa thung lũng núi rừng trùng điệp. Tại đây, mỗi bản làng, mỗi xã có một vị trí tương đối đặc biệt, cách xa và như pháo đài biệt lập. Thế nên, việc tiếp cận tuyên truyền giáo dục rất gian nan. Đấy cũng chính là lý do khiến hầu hết con em dân bản dễ dính với cái gọi là “con ma trắng” (cách gọi về nạn ma túy của dân làng - PV).
“Cả bản chỉ có 258 khẩu (58 hộ dân) - bản Na Pục, xã Châu Thôn nhưng nó đã trở nên nổi tiếng bởi có tới 90% dân tại bản có dính tới ma túy. Người thì buôn bán nhỏ, kẻ dính HIV/AIDS, và cái bản đã nghèo nay lại hoang tàn hơn”, Phó chủ tịch UBND huyện Quế Phong, Trương Thị Tuyết Mai cho biết.
Theo vị Phó chủ tịch huyện trẻ tuổi Trương Thị Tuyết Mai, cái thời rộ lên nạn buôn bán ma túy, già trẻ trong làng đều dính với ma túy ấy cách đây gần 10 năm về trước. Tuy nhiên, bây giờ chính là thời kỳ khủng hoảng bởi hậu quả của con ma trắng như dân bản nói. Chết chóc, nhiễm HIV/AIDS và cả sự nghèo đói cũng từ con ma trắng mà ra…
Chị Lô Thị Vui, bản Nạ Cày, xã Tiền Phong (Quế Phong - Nghệ An) chia sẻ: “Chồng bị con ma trắng bắt đi rồi, tui không biết vì sao nó lại lây qua cả tui nữa. Tui không chơi nó mà nó cũng nhiễm vào người. Tui rất muốn có nhiều thuốc để uống hàng ngày để sống mà nuôi con”. Chị Vui bị dính AIDS từ người chồng từng nghiện ma túy nặng và nhiễm HIV/AIDS từ việc dùng chung kim tiêm của những người nghiện khác rồi lây sang cho vợ bằng đường quan hệ tình dục, mà nay người vợ vẫn chưa thể lý giải được “con ma trắng” chui vào người từ lúc nào (?).
Chưa dừng lại ở đấy, cách trung tâm huyện chừng vài chục cây số nhưng bản Mường Mứn, xã Mường Nọc là một bản nằm cô lập với thế giới bên ngoài, được bao phủ của rừng núi. Tại đây, kẻ xấu luôn lợi dụng việc giao thương sang biên giới bằng con đường tiểu ngạch và lén đưa ma túy về Việt Nam. Lợi dụng sự cả tin, ham làm giàu của con em dân bản và kẻ xấu khiến chính con em trong làng hút, chích và xúi giục buôn bán, vận chuyển cái chết trắng.
Cách Na Sành hơn 20km, bản Tạng của xã Tiền Phong cũng đang điêu đứng vì ma túy. Bản này gần khu vực biên giới, các đường dây buôn bán, vận chuyển ma túy từ Lào tập trung tại đây. Nhiều gia đình cả bố lẫn mẹ đi tù như hộ Lữ Văn Đại và Kim Thị Loan. Cặp vợ chồng này có ba con nhỏ. Có gia đình có ba người con, hai con đẻ và một con dâu phải đi tù vì buôn bán heroin. Theo tìm hiểu của chúng tôi, bản Tạng có hơn 20 người nghiện và có hơn 15 người chết vì ma túy, AIDS.
 |
| Một góc của xã Tri Lễ, Quế Phong nơi đây từng là điểm nóng về nạn buôn bán ma túy xuyên quốc gia bằng đường tiểu ngạch. Ảnh: Việt Hương. |
Ám ảnh tệ nạn
Là một trong những địa bàn trọng điểm về tệ nạn và tội phạm ma túy của tỉnh Nghệ An, từ thập kỷ 90 của thế kỷ trước, Quế Phong được coi là điểm nóng nhất của tội phạm ma túy. Những hang đá tầng tầng lớp lớp nơi rừng sâu hiểm trở của huyện Quế Phong được bọn buôn bán, vận chuyển ma túy có trang bị vũ khí chuyên dụng chọn làm sào huyệt để hoạt động. Và cũng từ đây, những trận đấu súng nảy lửa giữa những kẻ chuyên gieo rắc “cái chết trắng” cho đồng loại với lực lượng truy bắt trở nên ác liệt.
Địa hình khu vực biên giới Quế Phong lại cực kỳ phức tạp, hiểm trở với nhiều khu rừng già chằng chịt, hang khe hốc đá nhiều tầng nhiều lớp mà cơ quan chức năng khó quản lý hết được... “Hiện nay ở địa bàn toàn huyện còn có 1.320 người nhiễm HIV/AIDS, gần 250 người chết do AIDS và khoảng 30 người đang đi tù vì tội buôn bán ma túy”, Phó chủ tịch huyện Quế Phong, chị Trương Thị Tuyết Mai cung cấp.
Tính đến cuối tháng 9/2015, trên địa bàn tỉnh Nghệ An có 438/480 xã, phường, thị trấn có người nhiễm HIV/AIDS. 21/21 huyện, thành, thị xã có đối tượng liên quan đến ma túy, HIV/AIDS với 8.000 người nhiễm. Con số đứng đầu rơi vào các huyện Quế Phong, Tương Dương, Quỳ Châu, TP Vinh…
Để hiểu vì sao địa bàn này lại chính là tâm điểm tập trung của nạn buôn bán ma túy và người nghiện ma túy tăng cấp số nhân? Lý do ở bên kia biên giới Việt - Lào, các cụm bản Phà Đánh, Phăn Thoong, Nậm Bống của huyện Sầm Tớ, tỉnh Hủa Phăn, nằm sát đường biên, hầu hết là người Mông, trước đây lại là địa bàn trồng nhiều cây thuốc phiện; còn hiện nay, đó là địa bàn tập kết, trung chuyển các chất ma túy để buôn bán, vận chuyển qua biên giới vào Việt Nam. Địa danh này thực sự trở thành nỗi ám ảnh đối với hầu hết những người dân nơi thung lũng núi rừng Quế Phong này.
Trong bản Na Pục, xã Châu Thôn có hơn 50 hộ gia đình nhưng một nửa số đó phải vào tù vì buôn bán, tàng trữ ma túy. Có người lĩnh án tử hình, người thì 13 năm, người thì 19 năm, có người tù chung thân. Lô Văn Tiếp là một trường hợp. Tiếp phải lĩnh án 8 năm tù, vợ Tiếp là chị Lô Thị Thanh, một mình nuôi hai đứa con ăn học, chị chỉ mong con sau này lớn lên không đi vào vết xe đổ của người cha. “Nhà nghèo, chồng lại vào tù cuộc sống vất vả lắm. Nhưng tôi vẫn quyết tâm cho con ăn học. Đứa nào bỏ học giữa chừng, không có việc làm mà đi theo những người nghiện thì khổ lắm”, chị Thanh tâm sự.
“Ngày trước trong bản chỉ có đàn bà và các em nhỏ, đàn ông trong xóm tiếp nhau vào tù vì ma túy. Có nhà cả hai bố con đều vào tù. Công việc gia đình đều do người phụ nữ gánh vác. Nhắc đến Na Pục người dân ở Châu Thôn này đều thấy khiếp sợ vì thuốc phiện”, ông Lô Văn Hai, Bí thư chi bộ bản Na Pục nói.
 |
| Một đối tượng buôn bán ma túy bị lực lượng biên phòng bắt giữ. |
Gian nan hồi sinh
Bốn xã biên giới của huyện Quế Phong là Thông Thụ, Hạnh Dịch, Nậm Giải và Tri Lễ với tổng 59 bản, gần 3.000 hộ và khoảng 16.000 người, gồm bốn dân tộc: Thái, Mông, Khơ Mú, Kinh. Đời sống nhân dân tại vùng biên giới này rất khó khăn. Đồng bào hai bên có mối quan hệ dân tộc, thân tộc từ lâu đời, thường xuyên qua lại thăm thân, mua bán, trao đổi hàng hóa với nhau.
Với hàng ngàn người nghiện và vô số các điểm bán lẻ ma túy nằm rải rác khắp các xã bản, huyện Quế Phong đã và đang là điểm nóng ma túy nơi miền Tây xứ Nghệ. Ở đó, có những bản làng phải sống chung với ma túy và đang chết dần chết mòn vì thứ hàng trắng khủng khiếp này.
Hiện nay, hầu hết các xã, thị trấn ở Quế Phong đều có người nghiện nhưng nhiều nhất là xã Mường Nọc. Và trong xã Mường Nọc thì bản Mường Mừn có số đối tượng liên quan đến ma túy nhiều nhất. Cả bản có hơn 70 nóc nhà thì có tới gần 40 gia đình có người tham gia mua bán, vận chuyển trái phép chất ma tuý. Gần 30 người đang phải ngồi tù, một số khác hiện đang ở nhà do vừa mãn hạn tù hoặc… chưa kịp vào tù. Cả bản tiêu điều, xơ xác, những bố mẹ già, vợ dại, con thơ không đủ sức lao động, ngày ngày cặm cụi nhặt nhạnh hang suối, khe sâu để kiếm cái ăn. Xã, huyện cũng đã cố gắng vận động, lực lượng công an cũng đã làm ráo riết, nhưng kết quả vẫn chưa được là bao, cái nghèo vẫn chưa được giải quyết.
Bên cạnh Mường Nọc, Quế Phong có 5 địa bàn phức tạp về ma túy gồm xã Trí Lễ, Châu Thôn, Căm Muộn, Châu Kim và thị trấn Kim Sơn. Ở những xã, bản này, đi đâu cũng bắt gặp người nghiện. Thậm chí, có gia đình cả 3 cha con đều nghiện: Cha là Lô Văn Thái nghiện đã chục năm nay, “dạy” cho cả hai người con trai là Lô Văn Cả và Lô Văn Tâm cùng nằm bàn đèn. Gia đình đó 6 con người chui rúc trong một căn nhà rách nát, tồi tàn, thường xuyên đứt bữa, con cái nheo nhóc, không được học hành…
Gặp Lô Văn Hai, Bí thư chi bộ bản Na Pục, xã Châu Thôn chúng tôi được ông kể cho nghe cơn bão ma túy hoành hành bản làng trong những năm cuối thập niên 90. Và nay, cơn bão ma túy dần đi qua, ở bản làng đang hồi sinh lại một cuộc sống mới. Tuy nhiên, nỗi ám ảnh về cái chết trắng đối với mỗi người dân nơi đây vẫn hiện hữu mỗi ngày.
“Là một huyện đứng đầu của tỉnh Nghệ An về tệ nạn nghiện ngập và buôn bán ma túy, cái khó cho việc “xóa sổ” nó nằm ở hoàn cảnh cả gia đình, họ hàng đều dính tới ma túy (buôn bán nhỏ và nghiện ngập). Để xóa triệt để cần có cả một quá trình vận động, giáo dục và tuyên truyền bền bỉ, kiên trì suốt hơn 10 năm nay, giờ đã kiểm soát được 90% dân không còn dính tới ma túy”, Chủ tịch UBND huyện Quế Phong Lê Văn Giáp cho biết...