Ngoài 3 loại vắc xin đã được phê duyệt từ Châu Âu và Mỹ kể trên, còn có 3 ứng cử viên vắc xin khác đã được chấp thuận (không phải bởi FDA hay EMA (European Medicines Agency) mặc dù dữ liệu chưa đầy đủ hoặc chưa được công bố bao gồm: BBIBP-CorV (30/12/2020) từ Trung Quốc, Covaxin (3/01/2021) từ Ấn Độ và Sputnik-V (28/12/2020) từ Nga.
Bên cạnh đó tính đến đầu tháng 1/2021, có 63 ứng viên vắc xin chống lại SARS-CoV-2 đang trong giai đoạn phát triển lâm sàng và 172 ứng viên trong giai đoạn phát triển tiền lâm sàng.
Sau đây là thông tin cụ thể về 3 loại vắc xin COVID-19 được phê duyệt lưu hành tại châu Âu và châu Mỹ:
1. Phfizer- BioNTech Covid-19 vaccine- Tozinameran
Là thuốc chủng ngừa được sử dụng để phòng ngừa bệnh COVID-19 do vi-rút SARS-CoV-2 gây ra. Người từ 16 tuổi trở lên có thể tiêm vắc xin Pfizer-BioNTech COVID-19.
1.1. Cơ chế tác động
Vắc-xin khiến cơ thể chúng ta sản sinh ra chất bảo vệ (chẳng hạn như kháng thể) ngăn không cho vi-rút COVID-19 xâm nhập vào tế bào của chúng ta để gây bệnh. Vắc xin sử dụng một phương pháp mới (RNA thông tin – mRNA, mã di truyền của một phần vi rút) để giúp cơ thể chúng ta bảo vệ chống lại vi-rút. Vắc xin được tiêm bằng cách tiêm vắc xin vào phần bắp tay và sẽ cần tiêm hai liều cách nhau 21 ngày.
1.2. Mức độ bảo vệ của vắc xin Pfizer-BioNTech COVID-19
Có thể vắc xin không bảo vệ hoàn toàn cho tất cả những người được tiêm. Ngay cả sau khi đã tiêm đủ cả hai liều vắc-xin, vẫn cần tuân theo các khuyến cáo phòng chống COVID-19 của Bộ Y tế.
1.3. Đối tượng không nên tiêm vắc xin này
Bạn bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong vắc xin này (mRNA, ALC-0315 = ((4-hydroxybutyl) azanediyl) bis (hexan-6,1-diyl) bis (2-hexyldecanoat), ALC-0159 = 2 – [(polyetylen glycol) -2000] -N, N-ditetradecylacetamit, 1,2-Distearoyl-sn-glycero-3-phosphocholine, cholesterol, dibasic natri photphat dihydrat, kali photphat đơn baze, clorua kali, natri clorua, sacaroza, nước cho tiêm)
Bạn đã bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng sau một liều vắc xin này trước đó
Bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến COVID-19. Riêng trường hợp này cần thông tin với các chuyên gia y tế để được tư vấn và hỗ trợ
1.4. Cách dự phòng biến chứng hoặc những tác dụng phụ không mong muốn
Cần chia sẻ các thông tin về tình trạng sức khỏe cho nhân viên tiêm chủng biết nếu:
đã gặp bất kỳ vấn đề nào sau khi sử dụng Vắc xin Pfizer-BioNTech COVID-19 trước đó, chẳng hạn như phản ứng dị ứng hoặc các vấn đề về hô hấp.
có bất kỳ tình trạng dị ứng nào.
bị suy giảm hệ miễn dịch do bệnh lý mắc phải hoặc do đang điều trị thuốc ảnh hưởng hệ miễn dịch.
gặp vấn đề chảy máu, dễ bị bầm tím hoặc đang sử dụng thuốc chống đông
đang mang thai, hoặc dự định có thai
đang cho con bú
1.5. Hướng dẫn sử dụng
Liều thông thường: Vắc xin Pfizer-BioNTech COVID-19 được tiêm sau khi pha loãng dưới dạng tiêm 0,3 mL vào cơ bắp tay của bạn. Bạn sẽ được tiêm 2 mũi, cách nhau 21 ngày. Điều rất quan trọng là bạn phải quay lại để tiêm lần thứ hai, nếu không vắc xin có thể không đem lại hiệu quả cao.
Liều bị nhỡ: Nếu bạn quên quay lại trung tâm tiêm chủng để được tư vấn.
1.6. Tác dụng phụ
Rất phổ biến: Đau vết tiêm, mêt mỏi, đau dầu, đau cơ khớp, sốt
Phổ biến: Vết tiêm bị đỏ, sưng tấy, buồn nôn
Không phổ biến: Sưng hạch bạch huyết,…
Các phản ứng dị ứng: phát ban, sưng mặt – lưỡi – họng, khó thở, nhịp tim nhanh, chóng mặt và suy nhược
2. Vắc xin mRNA-1273
Vắc xin mRNA – 1273 được khuyến cáo dùng cho người từ 18 tuổi trở lên. Cũng giống như các loại vắc xin khác, vắc xin mRNA – 1273 nên ưu tiên những cán bộ y tế có nguy cơ phơi nhiễm cao và người lớn tuổi tiêm chủng.
2.1. Đối tượng không nên tiêm?
Những người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần nào của vắc xin không nên dùng loại vắc xin này hoặc bất kỳ loại vắc xin mRNA nào khác.
Mặc dù việc tiêm chủng được khuyến cáo cho người cao tuổi do nguy cơ cao mắc bệnh COVID-19 nặng và tử vong, những người cao tuổi rất yếu có tuổi thọ dự kiến dưới 3 tháng nên được đánh giá riêng.
Không nên tiêm vắc-xin cho những người dưới 18 tuổi trong khi chờ kết quả của các nghiên cứu sâu hơn.
2.2. Hướng dẫn sử dụng
SAGE khuyến cáo sử dụng vắc xin Moderna mRNA-1273 với liệu trình 02 liều (100 µg, mỗi liều 0,5 ml) cách nhau 28 ngày. Nếu cần thiết, khoảng cách giữa các liều có thể được kéo dài đến 42 ngày.
2.3. Vắc-xin có an toàn không?
Mặc dù vắc xin này vẫn chưa được WHO phê duyệt cho Danh sách Sử dụng Khẩn cấp, nhưng nó đã được Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) xem xét và do đó đáp ứng các tiêu chí của WHO về việc xem xét SAGE.
EMA đã đánh giá kỹ lưỡng dữ liệu về chất lượng, độ an toàn và hiệu quả của vắc-xin Moderna COVID-19 và cho phép sử dụng vắc-xin này trên toàn Liên minh châu Âu.
SAGE khuyến cáo rằng tất cả các loại vắc-xin được quan sát trong ít nhất 15 phút sau khi tiêm chủng. Những người bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng ngay lập tức với liều đầu tiên không nên tiêm thêm liều bổ sung.
2.4. Hiệu quả của vắc xin này
Vắc xin Moderna đã được chứng minh là có hiệu quả khoảng 92% trong việc bảo vệ chống lại COVID-19, bắt đầu từ 14 ngày sau liều đầu tiên.
2.5. Nó có hoạt động chống lại các biến thể mới không?
Dựa trên các bằng chứng cho đến nay, các biến thể mới của SARS-CoV-2, bao gồm B.1.1.7 và 501Y.V2, không làm thay đổi hiệu quả của vắc xin Moderna mRNA. Việc theo dõi, thu thập và phân tích dữ liệu về các biến thể mới và tác động của chúng đến hiệu quả của chẩn đoán, điều trị và vắc xin COVID-19 vẫn tiếp tục.
3. Vắc xin ChAdOx1 nCoV-19 – vắc-xin Oxford/AstraZeneca COVID-19
Astrazeneca là một loại vắc xin được sử dụng để bảo vệ các đối tượng từ 18 tuổi trở lên chống lại COVID-19. Vắc xin giúp cho hệ miễn dịch của người được được tiêm chủng có khả năng nhận biết và tiêu diệt virus corona (SARS-COV-2).
3.1. Cơ chế tác động
Vắc xin ngừa COVID-19 AstraZeneca kích thích khả năng phòng thủ tự nhiên của cơ thể (hệ thống miễn dịch), bằng cách khiến cơ thể tự sản sinh ra chất bảo vệ (kháng thể) chống lại vi-rút SARS-CoV-2 gây ra nhiễm trùng COVID-19.
3.2. Đối tượng không nên tiêm
Những người có tiền sử dị ứng nghiêm trọng với bất kỳ thành phần nào của vắc xin không nên dùng.
Thuốc chủng này không được khuyến cáo cho những người dưới 18 tuổi trong khi chờ kết quả của các nghiên cứu sâu hơn.
3.3. Hướng dẫn sử dụng
Dạng bào chế: Trong suốt đến trắng đục, không màu đến hơi nâu, không hạt, không chất bảo quản, dung dịch pha tiêm. Vắc xin được cung cấp trong một lọ nhiều liều gồm 10 hoặc 8 liều, một liều là 0,5 mL.
Liều lượng khuyến cáo là tiêm bắp hai liều (mỗi liều 0,5ml) với khoảng cách từ 8 đến 12 tuần.
3.4. Vắc-xin có an toàn không?
Hai phiên bản của vắc-xin do AstraZeneca-SKBio (Hàn Quốc) và Viện Huyết thanh của Ấn Độ sản xuất – đã được WHO đưa vào danh sách sử dụng khẩn cấp.
Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) đã đánh giá kỹ lưỡng dữ liệu về chất lượng, độ an toàn và hiệu quả của vắc xin và đã khuyến nghị cấp phép lưu hành có điều kiện cho những người từ 18 tuổi trở lên.
Giống như tất cả các loại thuốc, thuốc chủng ngừa AstraZeneca COVID-19 có thể gây ra tác dụng phụ, mặc dù không phải ai cũng mắc phải.
Rất hiếm khi quan sát thấy sự kết hợp giữa cục máu đông và lượng tiểu cầu thấp cùng với chảy máu sau khi tiêm vắc xin AstraZeneca COVID-19. Phần lớn các trường hợp xảy ra trong vòng 14 ngày đầu tiên sau khi tiêm chủng và một số trường hợp dẫn đến tử vong. Hãy đến bệnh viện ngay lập tức nếu bạn bị khó thở, đau ngực, phù chân hoặc đau bụng dai dẳng sau khi tiêm phòng hoặc bạn bị đau đầu dữ dội hoặc dai dẳng hoặc mờ mắt, hoặc có vết bầm tím trên da hoặc các nốt tròn nhọn ngoài vị trí tiêm phòng xuất hiện sau vài ngày.
Trong các nghiên cứu lâm sàng, hầu hết các tác dụng phụ có tính chất nhẹ đến trung bình và sẽ hết trong vài ngày. Ít tác dụng phụ hơn được báo cáo sau liều thứ hai.
Sau khi tiêm phòng, bạn có thể bị nhiều tác dụng phụ cùng một lúc (ví dụ, đau nhức cơ / khớp, nhức đầu, ớn lạnh và nói chung là cảm thấy không khỏe).
3.5. Vắc-xin có hiệu quả như thế nào?
Vắc xin chống lại COVID-19 có hiệu quả chống lại nhiễm trùng SARS-CoV-2 có triệu chứng là 63,09%.
Khoảng cách liều dài hơn trong khoảng từ 8 đến 12 tuần có liên quan đến hiệu quả của vắc xin cao hơn.
Vắc xin AstraZeneca được thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn để xác định tính an toàn và hiệu quả. Các kết quả cho thấy, vắc xin phòng COVID-19 của AstraZeneca không ghi nhận bất kỳ trường hợp phản ứng nghiêm trọng nào sau khi được tiêm liều vắc xin thứ 2.
Tại Quyết định số 983/QĐ-BYT ban hành ngày 1/2, Bộ Y tế phê duyệt có điều kiện vắc xin cho nhu cầu cấp bách trong phòng chống dịch bệnh COVID-19 cho Vắc xin AstraZeneca. Đây là vắc xin COVID-19 đầu tiên được Bộ Y tế cấp phép lưu hành tại Việt Nam.
4. Vắc xin Sputnik V của Nga
Sau đó, ngày 23/3, Bộ Y tế đã phê duyệt có điều kiện vắc xin cho nhu cầu cấp bách trong phòng chống dịch COVID-19 đối với vắc xin Sputnik V của Nga. Đây là vắc xin phòng COVID-19 thứ 2 được Việt Nam phê duyệt.
Sputnik V là vắc xin ngừa COVID-19 đầu tiên trên thế giới được phê duyệt. Từ 11/8/2020, Bộ Y tế Nga đã cho triển khai tiêm quy mô toàn quốc vắc xin Sputnik V khi vắc xin này chưa thực hiện xong thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3. Tuy nhiên đến nay vắc xin Sputnik V được hơn 50 quốc gia phê chuẩn sử dụng.
Theo kết quả thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 được công bố trên tạp chí The Lancet, vắc xin Sputnik V hiệu quả lên tới 91,6 %, riêng đối với tình nguyện viên trên 60 tuổi, tỷ lệ này là 91,8%. Sau tiêm, 98 % tình nguyện viên sản sinh kháng thể chống lại virút SARS CoV-2.
Liên quan đến vắc xin này, ngày 16/3, Bộ Y tế đã tiếp nhận lô vắc xin Sputnik V từ sân bay Nội Bài, ngay sau đó vắc xin được chuyển vào kho lạnh của Viện vệ sinh dịch tễ trung ương để bảo quản.
Lô vắc xin gồm 1000 liều. Thời gian tới việc điều phối lô vắc xin này sẽ do Chính phủ quyết định, có thể điều tiết về Bộ y tế hoặc các đơn vị khác. Đây là những liều vắc xin ngừa COVID-19 đầu tiên của Nga có mặt tại Việt Nam.