Thành Cát Tư Hãn (Ghinggis Khan) được ngợi ca là nhà chính trị, nhà quân sự đại tài và vĩ đại của dân tộc Mông Cổ. Có thuyết cho rằng, ông sinh năm 1155 (không rõ ngày tháng) ở Bắc miền trung Mông Cổ. Lúc nhỏ có tên là Temujin. Ông kết hôn khi mới 16 tuổi, nhưng sau khi lên ngôi thì có rất nhiều vợ. Năm 20 tuổi, Thành Cát Tư Hãn nổi tiếng là người có võ nghệ cao cường. Đến năm 1183 khi 22 tuổi, ông đã được tôn vinh là “Đại Hãn”. Thành Cát Tư Hãn chính là người đã lập ra Đế quốc Mông Cổ xuyên hai lục địa Âu - Á, phía đông gồm toàn bộ khu vực Đông Á, phía tây tới bờ biển Hắc Hải. Ông còn được các nhà sử học coi là “máy gieo hạt”, vì trong thời gian chiếm đóng hai châu lục, quân của ông đi tới đâu thì có con tới đó. Hiện theo các số liệu thống kê, có khoảng 16 triệu người rải rác khắp nơi mang dòng máu Nguyên Mông.
Lịch sử chép rằng, Thành Cát Tư Hãn là người hiếu sát và hiếu sắc. Năm 20 tuổi đã giết một lúc hơn 300 người thuộc bộ tộc Yekechiletu. Khi tấn công sang vùng Trung Á đã tàn sát dã man nhiều dân tộc, như đã giết tới 1,2 triệu người khi đánh chiếm vùng ven biển Hắc Hải.
Trung Quốc vừa cho xuất bản cuốn “Thành Cát Tư Hãn” do ông Bao Phong San, hậu duệ đời thứ 32 của Thành Cát Tư Hãn ở Khu tự trị Nội Mông biên soạn sau hơn 3 năm chuyên khảo cứu, tham khảo, hiệu chỉnh các tư liệu. Cuốn sách gồm ba phần 9 chương với hơn 500.000 chữ Trung Quốc ghi lại lịch sử Nguyên Mông từ thời ông cha của Thành Cát Tư Hãn tới 15 vị Hoàng đế Nguyên Mông. Ngoài ra, cuốn sách còn ghi lại địa chỉ liên hệ của hơn 1.000 con cháu hậu duệ của Thành Cát Tư Hãn hiện đang sinh sống tại các nơi. Cuốn sách này là một trong số vô vàn tác phẩm đã khai thác về Thành Cát Tư Hãn. Trên thực tế, sau khi Thành Cát Tư Hãn qua đời vào tháng 8 năm 1227, bí ẩn ngàn năm về cái chết và mộ phần của ông vẫn chưa được giải mã.
Cái chết bí ẩn của nhà quân sự đại tài
Hiện có nhiều sử liệu khác nhau về cái chết của Thành Cát Tư Hãn. Năm 1368, khi Chu Nguyên Chương xưng đế lập ra triều Minh có hạ chỉ sửa lại lịch sử của nhà Nguyên, trong đó có phần liên quan tới cái chết của Thành Cát Tư Hãn. Nhà sử học Tống Liêm, thời nhà Minh cũng chỉ chép vỏn vẹn có 20 chữ về cái chết của Thành Cát Tư Hãn: “Thành Cát Tư Hãn bị ốm nặng, không chữa được nên đã qua đời vào mùa thu tháng 7 năm Nhâm Ngọ (tức 25/8/1227)”. Nhưng bị bệnh gì, vì sao lại ốm chết thì chưa được xác định rõ.
 |
Chân dung Thành Cát Tư Hãn.
|
Bởi vậy, tới nay trong dân gian có 4 phiên bản về cái chết của Thành Cát Tư Hãn.
Một là, Thành Cát Tư Hãn bị ngã ngựa rồi ốm chết. Tập 14 về “Nguyên Triều Mật Sử” của người Mông Cổ chép: “Mùa thu năm 1226, Thành Cát Tư Hãn đưa theo phu nhân tấn công nước Tây Hạ. Vào mùa đông khi Thành Cát Tư Hãn cưỡi con ngựa hồng đi săn, vô tình gặp đàn ngựa rừng khiến con ngựa ông cưỡi trở nên hoảng sợ, lồng lên làm cho Thành Cát Tư Hãn ngã ngựa, bị ốm nặng. Các tướng lĩnh đi cùng khuyên Thành Cát Tư Hãn nên quay về chữa bệnh sau đó quay lại tấn công tiếp vẫn chưa muộn. Nhưng Thành Cát Tư Hãn là kẻ hiếu thắng, lại sợ người Tây Hạ chê cười, nên kiên quyết tiếp tục ở lại tấn công. Vì vậy, bệnh lại càng nặng thêm và qua đời”.
Hai là, bị hành thích (ám sát). Cuốn “Mông Cổ Nguyên Lưu” thời Khang Hy nhà Thanh năm 1662 chép rằng, khi tấn công Tây Hạ, binh lính đã bắt được Vương phi Tây Hạ xinh đẹp, liền đưa về dâng lên Thành Cát Tư Hãn. Vương phi Tây Hạ vốn căm thù quân Nguyên Mông, nên trong đêm ân ái nhân lúc Thành Cát Tư Hãn mỏi mệt đã dùng dao giết chết Thành Cát Tư Hãn.
Ba là, bị hạ độc. Một thương nhân người Italia có tên Marco Polo đã tới Trung Quốc làm ăn buôn bán vào năm 1275 thời Hốt Tất Liệt. Là thương nhân có quan hệ làm ăn suốt 17 năm với nhà Nguyên, nên ông giao tiếp rộng rãi. Chính Marco Polo đã ghi lại câu chuyện được lưu truyền trong dân gian về Thành Cát Tư Hãn. Chuyện cho rằng, khi tấn công Tây Hạ, ông đã bị trúng tên tẩm thuốc độc của binh lính Tây Hạ nên ốm chết.
Bốn là, bị sét đánh chết, phiên bản này là của giáo chủ Cabine, Đại Sứ của Giáo hoàng La Mã cử tới Trung Quốc năm 1245 -1247. Khi mãn nhiệm, Cabine đã trình lại Giáo hoàng về nguyên nhân cái chết của Thành Cát Tư Hãn. Cabine phát hiện thấy mùa hè có rất nhiều người Mông Cổ bị sét đánh chết. Mỗi khi trời mưa có sét thì người Mông Cổ thường rất sợ hãi, bịt tai bỏ chạy, hỏi nguyên nhân vì sao, thì họ cho biết Thành Cát Tư Hãn trước đây cũng bị sét đánh chết. Tuy nhiên phiên bản này không có sức thuyết phục.
Giả thuyết vẫn chỉ là giả thuyết và trên thực tế, đã hơn 786 năm trôi qua kể từ khi Thành Cát Tư Hãn trút hơi thở cuối cùng (năm 1227), tới nay, nguyên nhân nào dẫn đến cái chết của nhà chinh phục đại tài vẫn phủ màu bí ẩn.
Những tình tiết bất ngờ về mộ phần của Thành Cát Tư Hãn
Suốt nhiều năm qua, các đoàn khảo cổ từ những nước tiên tiến trên thế giới đã cất công nghiên cứu, tìm kiếm mộ phần của Thành Cát Tư Hãn với những thiết bị tiên tiến, nhưng kết quả thu được vẫn chưa khiến dư luận hài lòng.
Nhân kỉ niệm 780 năm ngày mất của Thành Cát Tư Hãn (1227 - 2007), Trung Quỗc đã tổ chức cuộc hội thảo quốc tế mang tên “Thành Cát Tư Hãn và núi Lục Bàn” tại Khu tự trị Hồi Ninh Hạ với chủ đề chính “Mộ thành Cát Tư Hãn hiện ở đâu?”.
 |
Lăng Thành Cát Tư Hãn.
|
Số liệu thống kê của Trung Quốc và Mông Cổ cho biết, hơn 200 năm qua đã có trên 100 đoàn khảo cổ với nhiều trang thiết bị hiện đại, tối tân và phương pháp tiên tiến nhất tổ chức tìm mộ Thành Cát Tư Hãn, nhưng vẫn chưa tìm thấy. Tiêu biểu có một số đoàn sau đây:
Từ năm 1990 tới năm 1993, đoàn khảo cổ Nhật Bản kết hợp với ngành khảo cổ Mông Cổ đã lặn lội tìm kiếm trên diện tích 10.000 km2. Họ đã phát hiện 3.500 khu mộ cổ chôn cất từ trước thế kỷ 13, nhưng vẫn không tìm thấy mộ thật của Thành Cát Tư Hãn.
Trong thời gian 5 năm kể từ năm 1995, đoàn khảo cổ của Mỹ đã dùng những máy móc thăm dò hiện đại kết hợp với vệ tinh định vị GPS tiến hành tìm kiếm ở khu vực phía đông Mông Cổ, nhưng cũng không xác định được mộ phần thực sự của Thành Cát Tư Hãn.
Tháng 7/2000, đoàn khảo cổ Mỹ căn cứ vào “Bản đồ lịch sử bí mật” của Mông Cổ để tiến hành tìm kiếm. Họ phát hiện 150 khu mộ cổ thời kỳ Thành Cát Tư Hãn, nhưng vẫn không tìm thấy mộ của ông.
Tháng 7/2003, có thông tin rằng, các chuyên gia đã phát hiện được di chỉ mộ của Thành Cát Tư Hãn ở Etok phía Tây thảo nguyên Ertos (Khu tự trị Nội Mông của Trung Quốc). Nhưng rốt cuộc vẫn không đúng.
Ngày 30/8/2007, tờ “Tin buổi sáng” của Trung Quốc đưa tin, giới khảo cổ Kazakhstan đã căn cứ theo những ghi chép của sử sách để đưa ra nhận định, mộ của Thành Cát Tư Hãn được chôn ở Kazakhstan. Nhưng tới nay vẫn chưa có căn cứ nào xác định thông tin này. Trong nhiều năm qua, các nhà khảo cổ và sử học của Trung Quốc cho rằng để tìm được mộ của Thành Cát Tư Hãn trước tiên cần xác định nơi ông qua đời. Họ đưa ra ba địa điểm có khả năng nhất: Một là vùng núi Lục Bàn thuộc Khu tự trị Hồi Ninh Hạ. Hai là huyện Thanh Thủy tỉnh Cam Túc. Ba là núi Linh Vũ thuộc Khu tự trị Hồi Ninh Hạ. Vì vậy, theo những chuyên gia này, mộ phần của Thành Cát Tư Hãn có khả năng được chôn cất tại ba địa điểm trên.
Trong khi đó, hầu hết các nhà sử học và khảo cổ thế giới cho rằng có bốn giả thuyết về mộ của Thành Cát Tư Hãn: Một là ở phía Nam núi Khentai, bắc sông Keroulen thuộc lãnh thổ nước Mông Cổ. Hai là ở vùng núi Khongor thuộc lãnh thổ Mông Cổ. Ba là ở núi Lục Bàn thuộc Khu tự trị Hồi Ninh Hạ của Trung Quốc. Bốn là ở vùng núi Thiên Lý thuộc Huyện Etok phía tây thảo nguyên Ertos, khu tự trị Nội Mông, Trung Quốc.
Giới sử học Trung Quốc thì nhận định, Thành Cát Tư Hãn đã ở núi Lục Bàn trong vòng 2 – 3 tháng và qua đời tại đây. Trong thời gian lưu lại đây, ông có hai hoạt động chính. Một là làm việc, nghỉ ngơi an dưỡng ở thung lũng núi Lục Bàn và ở Lương Điện, thượng nguồn sông Kinh. Hai là xây dựng cung điện ở chân núi Lục Bàn, sau này trở thành Khai Thành của An Tây Vương Phủ. Thung lũng núi Lục Bàn là khu vực có cảnh đẹp, khí hậu mát mẻ nên rất phù hợp để tĩnh dưỡng nghỉ ngơi. Thành Cát Tư Hãn sau những cuộc chinh chiến trường kỳ đã về đây tĩnh dưỡng rồi qua đời.
Tuy nhiên, nhiều nhà sử học và khảo cổ cho rằng chết là một chuyện, còn việc chôn cất lại là chuyện khác. Liệu thi hài của Thành Cát Tư Hãn có được chôn cất ở đây hay đã được di chuyển về đất Mông Cổ?
Giới sử học và khảo cổ Trung Quốc lập luận rằng, mộ của ông đặt ở vùng núi Lục Bàn là hợp lý nhất. Bởi vì, Thành Cát Tư Hãn ở đây lúc cuối đời, khi chết là mùa hè, nên thi hài khó có thể vận chuyển đi xa, cụ thể là đưa về Mông Cổ.
Trong khi đó, nhiều nhà khảo cổ và sử học nước ngoài lại đưa ra bằng chứng cho rằng, mộ phần của Thành Cát Tư Hãn được đặt trên đất Mông Cổ.
Dù đưa ra những quan điểm khác nhau, nhưng giới nghiên cứu các nước đều cho rằng, mộ của Thành Cát Tư Hãn khó tìm là do phong tục chôn cất của người Mông Cổ thời kỳ đó. Các vua quan cùng giới quí tộc giàu có Mông Cổ sau khi chết thường được đặt trong những chiếc quan tài đặc biệt. Những quan tài này làm bằng những khúc gỗ lớn đục rỗng để đặt thi hài vào trong và chôn sâu trong lòng đất. Sau khi chôn, người ta thường đưa hai mẹ con lạc đà đến trên mộ. Họ giết lạc đà con trước mặt lạc đà mẹ và để cho máu của lạc đà con chảy trên mộ.
Sau đó, mộ được san bằng phẳng, rồi trồng cây cỏ để xóa sạch dấu vết. Khi tới cúng viếng, người dân thường để lạc đà mẹ dẫn đường tới nơi lạc đà con bị giết. Lạc đà mẹ dừng lại và cất tiếng kêu thảm thiết nhớ con ở chỗ nào thì nơi đó chính là phần mộ được chôn. Mộ của Thành Cát Tư Hãn có thể cũng được chôn theo phong tục và nghi thức này. Hơn nữa, lúc sinh thời, Thành Cát Tư Hãn hiếu sát, nên bị người đời nguyền rủa. Để bịt đầu mối và tránh bị khai quật mộ trả thù, vua quan Nguyên Mông thời đó đã cho xây rất nhiều mộ giả. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến mộ phần thực sự của ông tới nay vẫn là bí ẩn không lời giải.
Thời gian qua, một số nhà khảo cổ nước ngoài đã đề nghị được tiếp tục tới Mông Cổ tìm kiếm mộ Thành Cát Tư Hãn, nhưng dân chúng và chính phủ Mông Cổ không tán thành. Họ cho rằng việc đào bới và khai quật mộ tổ tiên là động mồ động mả, khiến con cháu li tán, bất ổn và làm ăn không phát đạt. Chính vì vậy mà ý định của nhiều đoàn khảo cổ các nước đã bị Mông Cổ từ chối.