Vì sao Mỹ gạ bán "hàng nóng" F-16 mà Trung Quốc lại từ chối mua?

Vào thời kỳ quan hệ Trung - Mỹ đang thời kỳ nồng ấm của đầu thập niên 1980, để lôi kéo Trung Quốc vào liên minh chống Liên Xô, Mỹ đã giành cho Trung Quốc quy chế như là một "quốc gia không đồng minh thân thiện". Ảnh: Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lưu Hiểu Khánh thăm tàu sân bay Mỹ.Trong thời gian đó, Trung Quốc đã mua được nhiều vũ khí và thiết bị tiên tiến mà trước đây họ không dám nghĩ tới, như trực thăng Black Hawk S-70C-2; trực thăng MH-60R “Diều hâu biển”, máy bay vận tải đa năng C-130 (đều là bản dân sự); động cơ tuabin khí cho tàu chiến; ngoài ra còn có pháo L7 105mm từ Anh, ngư lôi hạng nhẹ MK-46 do Mỹ sản xuất v.v. Ảnh: Trực thăng Black Hawk bản dân sựKhi đó Không quân Mỹ cũng bắt đầu đưa các loại máy bay chiến đấu thế hệ 4 vào biên chế hàng loạt, và đây là điều thèm muốn của Quân đội Trung Quốc; vì Trung Quốc mặc dù có lãnh thổ rộng lớn, nhưng lực lượng không quân trang bị lạc hậu. Các nhà lãnh đạo Không quân Trung Quốc muốn không quân nước này sở hữu chiến đấu cơ F-16 "Falcon", mới được Không quân Mỹ đưa vào biên chế năm 1978.Mặc dù muốn lợi dụng Trung Quốc để chống Liên Xô, nhưng các nhà lãnh đạo Mỹ cũng hiểu rõ "tư tưởng nước lớn" của Trung Quốc, khi Trung Quốc đang thực hiện chiến lược "náu mình chờ thời" của Đặng Tiểu Bình; vì vậy Mỹ vẫn giữ thái độ "cảnh giác" trước Trung Quốc. Ảnh: Đặng Tiểu Bình tay bắt mặt mừng với Tổng thống Mỹ Ronald Wilson Reagan ngày 28/4/1984.Mỹ cũng hiểu rất rõ rằng, một khi F-16 tiên tiến nhất được trao cho Trung Quốc vào thời điểm đó, trong trường hợp Trung Quốc bất ngờ quay lưng lại với Mỹ (như trường hợp quay lưng lại với Liên Xô), thì các phi công Mỹ phải đối mặt với chính những chiếc F-16 do Mỹ sản xuất và thậm chí những chiếc F-16 này có thể rơi vào tay của Liên Xô.Và người Mỹ với tính "thực dụng" của mình, đã tính toán bán các phiên bản F-16 bị cắt giảm nhiều tính năng; nhưng cũng vừa đảm bảo tăng cường sức mạnh của Trung Quốc, vừa bán được vũ khí mà lại không sợ bị lo thất thoát công nghệ.Để phục vụ cho chính sách xuất khẩu thương mại của Mỹ, vào thời điểm đó, General Dynamics đã chế tạo ra một phiên bản xuất khẩu bị cắt giảm tính năng so với phiên bản gốc của máy bay F-16 (có tên mã F-16/79); động cơ F100-PW-200 nguyên bản được thay thế bằng động cơ J79-GE-17X yếu hơn (đây là động cơ của máy bay chiến đấu F-4 thế hệ trước của Mỹ). Ảnh: Phiên bản F-16/79 dùng để xuất khẩu cho Trung Quốc.Ngoài ra, phiên bản xuất khẩu của F-16 cũng bị giới hạn ở khả năng tấn công mặt đất, tải trọng và phạm vi hoạt động kém hơn F-16 bản gốc; nhưng dù có bị cắt giảm tính năng, F-16/79 vẫn vượt xa so với tất cả các loại máy bay chiến đấu hiện có khi đó của Không quân Trung Quốc. Ảnh: Động cơ J79-GE-17X trang bị trên F-4 và phiên bản F-16/79.Mặc dù khi đó Trung Quốc được Tổng thống Reagan "bật đèn xanh" cho tiếp cận mua F-16 (phiên bản xuất khẩu); sau nhiều lần đàm phán, Trung Quốc cuối cùng đã bất ngờ từ bỏ kế hoạch mua sắm F-16, khi cách máy bay chiến đấu F-16 chỉ một bước, khiến General Dynamics "vuột" mất một đơn đặt hàng lớn ở nước ngoài.Một trong những lý do chính khiến Trung Quốc không mua tiêm kích F-16 là vì họ khi đó không có tiền. Ngay cả phiên bản F-16/79 cũng được Mỹ bán với giá hơn 10 triệu USD; nếu là F-16 bản gốc, giá là hơn 14 triệu USD. Nếu kèm cả gói bảo đảm đi kèm thì giá thành phải gấp 2 đến 3 lần giá mua một máy bay ban đầu.Nhưng vào thời điểm năm 1985, Trung Quốc chưa có bất kỳ nguồn dự trữ ngoại hối nào; khi đó, nền kinh tế Trung Quốc cũng chỉ mới mở cửa được mấy năm, GDP chỉ hơn 120 tỷ USD mỗi năm. Hơn nữa, vẫn còn rất nhiều thiết bị quân sự có tính cấp bách mà Trung Quốc cần mua hơn vào thời điểm đó; vì vậy, Trung Quốc cũng không thể dồn mọi nguồn lực để mua máy bay F-16.Sau khi cân nhắc ưu và nhược điểm, Trung Quốc quyết định hủy thương vụ mua F-16. Đây cũng là điều đáng tiếc cho cả Mỹ và Trung Quốc, nhưng sau này lại là điều "may mắn" với Mỹ, khi chứng kiến Trung Quốc "sao chép" hàng loạt chiến đấu cơ Su-27 của Nga, mà "không cần hỏi ý kiến" dưới tên J-11.Năm 1989, sau sự kiện Thiên An Môn, Mỹ và phương Tây đơn phương tuyên bố đình chỉ hợp tác quân sự và áp đặt lệnh cấm vận vũ khí với Trung Quốc, và cơ hội duy nhất để Trung Quốc mua máy bay chiến đấu do Mỹ sản xuất đã chấm dứt. Video Máy bay F-16 của Mỹ có thể bay sau 92 năm hoạt động - Nguồn: QPVN

Vào thời kỳ quan hệ Trung - Mỹ đang thời kỳ nồng ấm của đầu thập niên 1980, để lôi kéo Trung Quốc vào liên minh chống Liên Xô, Mỹ đã giành cho Trung Quốc quy chế như là một "quốc gia không đồng minh thân thiện". Ảnh: Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lưu Hiểu Khánh thăm tàu sân bay Mỹ.

Trong thời gian đó, Trung Quốc đã mua được nhiều vũ khí và thiết bị tiên tiến mà trước đây họ không dám nghĩ tới, như trực thăng Black Hawk S-70C-2; trực thăng MH-60R “Diều hâu biển”, máy bay vận tải đa năng C-130 (đều là bản dân sự); động cơ tuabin khí cho tàu chiến; ngoài ra còn có pháo L7 105mm từ Anh, ngư lôi hạng nhẹ MK-46 do Mỹ sản xuất v.v. Ảnh: Trực thăng Black Hawk bản dân sự

Khi đó Không quân Mỹ cũng bắt đầu đưa các loại máy bay chiến đấu thế hệ 4 vào biên chế hàng loạt, và đây là điều thèm muốn của Quân đội Trung Quốc; vì Trung Quốc mặc dù có lãnh thổ rộng lớn, nhưng lực lượng không quân trang bị lạc hậu. Các nhà lãnh đạo Không quân Trung Quốc muốn không quân nước này sở hữu chiến đấu cơ F-16 "Falcon", mới được Không quân Mỹ đưa vào biên chế năm 1978.

Mặc dù muốn lợi dụng Trung Quốc để chống Liên Xô, nhưng các nhà lãnh đạo Mỹ cũng hiểu rõ "tư tưởng nước lớn" của Trung Quốc, khi Trung Quốc đang thực hiện chiến lược "náu mình chờ thời" của Đặng Tiểu Bình; vì vậy Mỹ vẫn giữ thái độ "cảnh giác" trước Trung Quốc. Ảnh: Đặng Tiểu Bình tay bắt mặt mừng với Tổng thống Mỹ Ronald Wilson Reagan ngày 28/4/1984.

Mỹ cũng hiểu rất rõ rằng, một khi F-16 tiên tiến nhất được trao cho Trung Quốc vào thời điểm đó, trong trường hợp Trung Quốc bất ngờ quay lưng lại với Mỹ (như trường hợp quay lưng lại với Liên Xô), thì các phi công Mỹ phải đối mặt với chính những chiếc F-16 do Mỹ sản xuất và thậm chí những chiếc F-16 này có thể rơi vào tay của Liên Xô.

Và người Mỹ với tính "thực dụng" của mình, đã tính toán bán các phiên bản F-16 bị cắt giảm nhiều tính năng; nhưng cũng vừa đảm bảo tăng cường sức mạnh của Trung Quốc, vừa bán được vũ khí mà lại không sợ bị lo thất thoát công nghệ.

Để phục vụ cho chính sách xuất khẩu thương mại của Mỹ, vào thời điểm đó, General Dynamics đã chế tạo ra một phiên bản xuất khẩu bị cắt giảm tính năng so với phiên bản gốc của máy bay F-16 (có tên mã F-16/79); động cơ F100-PW-200 nguyên bản được thay thế bằng động cơ J79-GE-17X yếu hơn (đây là động cơ của máy bay chiến đấu F-4 thế hệ trước của Mỹ). Ảnh: Phiên bản F-16/79 dùng để xuất khẩu cho Trung Quốc.

Ngoài ra, phiên bản xuất khẩu của F-16 cũng bị giới hạn ở khả năng tấn công mặt đất, tải trọng và phạm vi hoạt động kém hơn F-16 bản gốc; nhưng dù có bị cắt giảm tính năng, F-16/79 vẫn vượt xa so với tất cả các loại máy bay chiến đấu hiện có khi đó của Không quân Trung Quốc. Ảnh: Động cơ J79-GE-17X trang bị trên F-4 và phiên bản F-16/79.

Mặc dù khi đó Trung Quốc được Tổng thống Reagan "bật đèn xanh" cho tiếp cận mua F-16 (phiên bản xuất khẩu); sau nhiều lần đàm phán, Trung Quốc cuối cùng đã bất ngờ từ bỏ kế hoạch mua sắm F-16, khi cách máy bay chiến đấu F-16 chỉ một bước, khiến General Dynamics "vuột" mất một đơn đặt hàng lớn ở nước ngoài.

Một trong những lý do chính khiến Trung Quốc không mua tiêm kích F-16 là vì họ khi đó không có tiền. Ngay cả phiên bản F-16/79 cũng được Mỹ bán với giá hơn 10 triệu USD; nếu là F-16 bản gốc, giá là hơn 14 triệu USD. Nếu kèm cả gói bảo đảm đi kèm thì giá thành phải gấp 2 đến 3 lần giá mua một máy bay ban đầu.

Nhưng vào thời điểm năm 1985, Trung Quốc chưa có bất kỳ nguồn dự trữ ngoại hối nào; khi đó, nền kinh tế Trung Quốc cũng chỉ mới mở cửa được mấy năm, GDP chỉ hơn 120 tỷ USD mỗi năm. Hơn nữa, vẫn còn rất nhiều thiết bị quân sự có tính cấp bách mà Trung Quốc cần mua hơn vào thời điểm đó; vì vậy, Trung Quốc cũng không thể dồn mọi nguồn lực để mua máy bay F-16.

Sau khi cân nhắc ưu và nhược điểm, Trung Quốc quyết định hủy thương vụ mua F-16. Đây cũng là điều đáng tiếc cho cả Mỹ và Trung Quốc, nhưng sau này lại là điều "may mắn" với Mỹ, khi chứng kiến Trung Quốc "sao chép" hàng loạt chiến đấu cơ Su-27 của Nga, mà "không cần hỏi ý kiến" dưới tên J-11.

Năm 1989, sau sự kiện Thiên An Môn, Mỹ và phương Tây đơn phương tuyên bố đình chỉ hợp tác quân sự và áp đặt lệnh cấm vận vũ khí với Trung Quốc, và cơ hội duy nhất để Trung Quốc mua máy bay chiến đấu do Mỹ sản xuất đã chấm dứt.

Video Máy bay F-16 của Mỹ có thể bay sau 92 năm hoạt động - Nguồn: QPVN