Philippines hiện đại hóa quân đội: Mỹ giúp được đến đâu?

Mục tiêu bao trùm của quá trình hiện đại hóa là giúp các lực lượng vũ trang Philippines có đủ năng lực cần thiết để bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, đối phó với những thách thức an ninh từ bên ngoài và bảo vệ những lợi ích hàng hải chiến lược của Manila – đặc biệt là những lợi ích gắn với Biển Đông.

Để đạt mục tiêu đó, Philippines tập trung vào 3 nhiệm vụ đổi mới trong giai đoạn ngắn hạn và trung hạn.

Nhiệm vụ đầu tiên là thành lập “các lực lượng đáp trả chiến lược thích hợp” cho mọi phân nhánh của quân đội, tiến hành các nhiệm vụ phòng vệ tích hợp và phòng ngừa những mối đe dọa tiềm tàng từ bên ngoài có thể gây hại cho những lợi ích quốc gia cốt lõi.

Nhiệm vụ thứ hai là xây dựng một hệ thống chỉ huy tác chiến tiên tiến (gồm chỉ huy, điều khiển, truyền tin, máy tính, tình báo) cho các hoạt động quốc phòng chiến lược và nâng cao kĩ năng nhận định tình hình thông qua việc thu thập thông tin, phân tích và xâu chuỗi thông tin cũng như phân tán thông tin nhanh hơn.

Nhiệm vụ thứ ba là phát triển một mạng lưới thông tin liên lạc qua vệ tinh hiện đại để kết hợp với hệ thống chỉ huy tác chiến thực hiện nhiệm vụ giám sát và khảo sát toàn bộ chủ quyền Philippines.

Đặc biệt, có hai nhân tố có vai trò quan trọng là động lực khiến Philippines tiến hành hiện đại hóa của quân đội.

Thứ nhất là một môi trường an ninh nội bộ được cải thiện do sự suy thoái của các phong trào li khai và khủng bố.

Thứ hai là tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông ngày càng căng thẳng. Trung Quốc tỏ ra quyết liệt với tuyên bố chủ quyền của nước này đối với các hòn đảo trên Biển Đông.

Tổng thống Philippines Benigno Aquino III đã tìm cách đối phó với các tuyên bố của Bắc Kinh trên Biển Đông bằng cách hướng chi tiêu quốc phòng thay vì cho các mục tiêu nội bộ hướng ra các mục tiêu an ninh bên ngoài.

Tuy nhiên, vấn đề ở đây là các kế hoạch hiện đại hóa quân đội của ông Aquino có thể không tạo đủ sức mạnh để đối phó với sự quyết liệt của Trung Quốc trong tương lai gần. Ngoài ra, chính phủ Philippines cũng chưa có một chiến lược khả thi trước những khó khăn về tài chính.

Theo nhà nghiên cứu Peter Chalk của tập đoàn tư vấn RAND (Mỹ), giải pháp khả thi để giải quyết vấn đề này là Philippines có thể xem xét lại các kế hoạch sắm máy bay chiến đấu, tàu chiến và các thiết bị tình báo hiện đại. Thay vào đó, Manila có thể tập trung khai thác các nguồn lực trong nước có sẵn để xây dựng một hệ thống tên lửa chống tàu và tên lửa mặt đất hiệu quả.

Mỹ đã bày tỏ mong muốn hỗ trợ các kế hoạch hiện đại hóa quốc phòng của Philippines để giúp nước này đối phó với những hành động hung hăng của Trung Quốc trên Biển Đông.

Tuy nhiên, hỗ trợ Manila mua sắm máy bay, tàu hải quân và thiết bị liên lạc hiện đại để có thể làm đối trọng với quân đội Trung Quốc ngày càng lớn mạnh sẽ là nhiệm vụ ốn kém lại nguy hiểm đối với Mỹ. Việc Mỹ giúp đỡ Philippines có thể khiến mối quan hệ Washington – Bắc Kinh vốn đã căng thẳng càng xấu đi.

Nếu Mỹ giúp Philippines xây dựng một hệ thống quốc phòng bờ biển lưu động, chi phí sẽ thấp hơn và ít gây căng thẳng với Trung Quốc hơn. Hệ thống đó cũng sẽ giúp Manila tăng cường năng lực đối phó với sức ép từ Bắc Kinh.

Tuy nhiên, công cuộc hiện đại hóa quân đội của Philippines cũng gặp một số vấn đề nội bộ như tình trạng tham nhũng, quản lý kém hiệu quả, đấu đá nội bộ, kĩ năng điều tra kém và rò rỉ thông tin tình báo.