Vì sao cá “động đất” liên tục dạt bờ biển Việt Nam?

Cá mái chèo còn được xem là "thần biển", được một số nước trên thế giới quan niệm rằng là loài cá dự báo động đất.

Mới đây, tại Quảng Bình lại xuất hiện một con cá "động đất" chết dạt vào bờ biển, đây là con thứ 6 được phát hiện trong hơn 1 tuần qua. Theo nhiều ngư dân, việc loài cá này liên tiếp dạt vào bờ là hiện tượng hiếm gặp bởi đây là loài cá sống ở tầng đáy, những người đi biển rất ít gặp và thông thường 2 đến 3 năm mới phát hiện 1 con chết dạt vào bờ.

Những con cá có mình dẹt, vây lưng có màu đỏ tươi, có sừng phía trên đầu, là loài cá xương dài nhất còn sống trên thế giới, với chiều dài có thể đạt được là 17m và có thể nặng tới 270kg, những con cá dạt bờ gần đây có con lên tới 100kg. Ngay sau khi phát hiện, đại diện chính quyền địa phương đã tiến hành làm lễ an táng, lập miếu thờ theo phong tục làng biển.

Việc bờ biển Quảng Bình liên tiếp xuất hiện nhiều cá mái chèo chết trôi dạt vào bờ có nhiều đồn thổi là điều không tốt, là điềm báo nắng hạn, lụt lớn. Theo các lý giải khoa học chuyện cá mái chèo liên tục dạt vào bờ, hiện tượng này ở Việt Nam có thể được lý giải bằng nhiều giả thuyết khác nhau.

Tuy nhiên, GS Đặng Huy Huỳnh, Chủ tịch Hội Động vật học Việt Nam cho rằng, việc loài cá này dạt vào bờ biển Quảng Bình thời gian trước và gần đây chưa thể khẳng định chúng là điềm báo trước động đất. Cá trôi dạt bờ biển có thể do các yếu tố không liên quan đến động đất như hạ âm sinh ra từ hoạt động của tàu ngầm, đặc biệt là sự ô nhiễm môi trường nước. Môi trường biển ô nhiễm những năm gần đây cũng tạo nên những hiện tượng hiếm gặp. Dầu tràn, nước có nhiều kim loại nặng, hóa chất độc hại... khiến những loài cá sống ở tầng sâu thiếu oxy, chúng buộc phải di chuyển lên các tầng nước nông hơn để tồn tại.

Dựa vào các phân tích đó thì chưa thể kết luận việc cá mái chèo xuất hiện ở vùng biển Việt Nam sẽ đem đến động đất. TS Nguyễn Hồng Phương, Viện Vật lý Địa cầu cho biết, hiện tượng động vật báo trước động đất thì có rất nhiều. Chuột, kiến, rắn, chim, cá heo... rất nhiều loài được cho là có khả năng cảm nhận thính nhạy hơn con người trong việc nhận biết các biến đổi của địa chất, khí quyển, nhưng cho đến nay chưa có thước đo nào từ các dấu hiệu này để khẳng định động đất. Hành vi của động vật không phải lúc nào cũng nhất quán nên không thể dựa vào đó để đưa ra thông tin cảnh báo.

Cá mái chèo, còn gọi là cá hố rồng hay cá phớn, được ngư dân trang trọng gọi là Ngài. Đây là một trong những loài cá được ngư dân vùng biển hết sức coi trọng, ví như vị thần biển linh thiêng, đồng hành giúp những người đi biển ra khơi thuận buồm xuôi gió, đánh bắt được nhiều hải sản, giúp đỡ ngư dân khi gặp hoạn nạn trên biển.