Hiếu Vũ Lý hoàng hậu, thường gọi Lý phu nhân là một phi tần của Hán Vũ Đế Lưu Triệt nhà Tây Hán. Bà nổi tiếng ca hát giỏi, lại mỹ mạo xinh đẹp, trong số những phi tần của Hán Vũ Đế, bà đặc biệt được khẳng định là cực kỳ sủng ái. Bên cạnh đó, bà cũng là vị phi tần duy nhất tuy chưa từng làm Hoàng hậu, cũng không sinh ra Hoàng đế kế vị nhưng vẫn được truy phong thụy hiệu Hoàng hậu trong lịch sử nhà Hán.
Bà xuất thân là một ca kỹ, múa hát đàn ca trong phủ của Bình Dương công chúa. Nhưng nhờ có sắc đẹp tuyệt trần cũng như trí tuệ hơn người mà bà được Hán Vũ Đế sủng ái, phong làm “Phu nhân”, đây là địa vị chỉ đứng sau hoàng hậu.
Trước khi gặp Lý thị, Hán Vũ Đế luôn phiền não vì không tìm được mỹ nhân như ý. Trong cung có một người nổi tiếng về tài năng âm nhạc tên là Lý Diên Niên, lúc ấy đang phục vụ trong nội điện. Một ngày, Lý Diên Niên nghe thấy Hán Vũ Đế than rằng:
“Trẫm lập đền Minh Quang, kén hai ngàn mỹ nhân ở vùng Yên Triệu. Nhỏ nhất 15 tuổi, quá 30 tuổi sa thải cho lấy chồng. Thế mà, trong chốn dịch đình có trên 10 ngàn mỹ nhân vẫn chưa thấy ai đẹp cho vừa lòng trẫm. Thật là thiên hạ thiếu giai nhân tuyệt sắc”.
Lý Diên Niên có người em gái sắc đẹp tuyệt trần, thường ra vào hầu hạ Bình Dương công chúa. Một hôm, nhân dịp múa hát chầu Vũ Đế, Lý Diên Niên bèn biểu diễn tiết mục “Bắc Quốc giai nhân”. Hán Vũ Đế rất lấy làm thích thú, bèn hỏi: “Thế gian thật sự có người đẹp đến như thế chăng?”.
Chị gái của Hán Vũ Đế là Bình Dương công chúa đáp lại: “Lý Diên Niên có người em gái đẹp tuyệt trần, là một người đẹp khuynh thành khuynh quốc như thế”. Nhờ đó, Lý Diên Niên thông qua đàn ca, đã khéo léo tiến cử em gái của mình lên Vũ Đế.
Mỹ nhân độc sủng
Lý phu nhân quả thực là một bậc giai nhân tuyệt sắc, nàng có dung nhan kiều diễm, da trắng như ngọc, mặt đẹp như hoa, mắt phượng mày ngài, dáng vẻ thanh thoát uyển chuyển, suối tóc mây huyền với đôi mắt như hai vì sao lấp lánh. Nàng không chỉ đàn hay, múa giỏi mà còn có giọng hát tuyệt vời khiến nhà vua phải lập cả một nhạc phủ để biên soạn nhạc cho riêng nàng.
Hán Vũ Đế sủng ái Lý phu nhân, không còn màng đến các phi tần trong hậu cung nữa. Sau khi Lý phu nhân nhập cung không lâu thì hoài thai, hạ sinh được một Hoàng tử, thụ phong là Xương Ấp Vương. Các huynh đệ của Lý phu nhân cũng nhờ đó mà một bước lên mây, cuộc đời bước sang trang mới.
Tiếc thay, Lý phu nhân tuổi đời còn khá trẻ nhưng đã sớm mắc phải trọng bệnh, khó bề cứu chữa. Hán Vũ Đế vừa đau lòng vừa thương tiếc, đã nhiều lần đích thân đến thăm nhưng lần nào cũng vậy, Lý phu nhân đều lấy chăn che mặt, từ chối gặp vua. Hán Vũ Đế nói: “Nàng hãy cho ta nhìn mặt một lần, ta sẽ phong thưởng cho huynh đệ của nàng”.
Lý phu nhân vẫn quyết không nhận lời: “Phận nữ nhân mà dung mạo chưa trang điểm thì không được gặp quân phu, đây chính là lễ tiết”.
Cái kết đau lòng của chuyện tình chốn cung cấm
Hán Vũ Đế không cam lòng, trước sau 3 lần yêu cầu được gặp mặt nhưng Lý phu nhân vẫn một lòng cự tuyệt, quay mặt vào trong mà khóc, cũng không nói thêm lời nào nữa. Hán Vũ Đế vừa giận vừa thương, cuối cùng cũng không thể cưỡng ép được bà.
Có người thấy vậy bèn hỏi Lý phu nhân: “Phu nhân trọng bệnh, tại sao lại không chịu gặp mặt Hoàng thượng một lần, như vậy chả phải đã ủy thác Hoàng thượng chăm sóc mình hay sao? Tại sao phu nhân lại nhẫn tâm với Hoàng thượng như vậy?”.
Lý phu nhân đáp: “Ta vì đau lòng, muốn Hoàng thượng chiếu cô huynh đệ mình mà làm thế. Ta là người xuất thân hèn mọn, hôm nay được Hoàng thượng sủng ái, đó hoàn toàn là nhờ vào dung mạo này. Bậc nữ nhi chỉ có thể dùng sắc đẹp để lấy lòng quân vương, một khi sắc đẹp không còn thì ái tình cũng theo đó mà phai mờ. Hiện nay ta thân mang trọng bệnh, dung mạo u mờ. Nếu như để Hoàng thượng nhìn thấy, nhất định sẽ có ác cảm, sợ hãi, buông bỏ ta, sau này làm sao có thể thương nhớ ta mà thiện đãi với huynh đệ của mình?”.
Lý phu nhân cho tới phút cuối đời cũng không chịu để Hán Vũ Đế gặp mặt mình lần cuối. Sau khi Lý phu nhân qua đời, Hán Vũ Đế dùng nghi lễ như của hoàng hậu mà an táng cho bà. Từ khi bà chết, Hán Vũ Đế vẫn luôn nhớ đến dung mạo tuyệt mỹ ấy, vì thương nhớ đến Lý phu nhân mà phong thưởng, thiện đãi cho huynh đệ của bà.