Ngày 9/4 âm lịch năm nay là kỷ niệm 684 năm ngày hóa thân của Công chúa Huyền Trân. Những đóng góp của bà cho công cuộc mở mang bờ cõi, độc lập dân tộc đã được ghi nhận trong lịch sử đất nước ta.
Mối tình lịch sử
Công chúa Huyền Trân sinh năm 1287, là em gái Vua Trần Anh Tông, con gái duy nhất của Thượng hoàng Trần Nhân Tông và Thái hậu Khâm Từ Bảo Thánh. Sứ mệnh của bà sinh ra như định mệnh với bờ cõi dân tộc Việt Nam.
Năm 1306, theo mệnh lệnh của Vua cha Trần Nhân Tông, bà lên kiệu hoa về nước Chiêm Thành làm vợ thứ 3 của vua Chế Mân với mục đích giữ mối hòa hiếu giữa hai nước.
Đáp lại thịnh tình cuộc hôn nhân ngoại giao này, Vua nước chiêm Thành đã dâng hiến hai Châu Ô và Châu Lý, tức từ đèo Hải Vân đến tỉnh Quảng Trị ngày nay cho nước Đại Việt.
Tuy nhiên, cuộc hôn nhân ngắn ngủi của Công chúa Huyền Trân chỉ kéo dài hơn 1 năm do vua Chế Mân đột ngột mất vì bạo bệnh.
Theo phong tục của Chiêm Thành, Huyền Trân là người được Chúa Chiêm yêu mến nhất nên phải lên giàn hỏa thiêu theo chồng.
Nghe tin đó, vua Trần Anh Tông là anh trai của Công chúa Huyền Trân đã cử một đoàn sứ giả sang nước Chiêm Thành đón bà về. Trải qua 10 tháng lênh đênh trên biển, tháng 8/1308, Công chúa Huyền Trân cùng với đoàn mới về đến kinh thành Thăng Long.
Đầu năm 1309, Công chúa Huyền Trân đã xin cha là Thượng hoàng Trần Nhân Tông – lúc đó đang tu ở Yên Tử cho bà xuống tóc xuất gia tu hành.
Những đóng góp của bà cho công cuộc mở mang bờ cõi, độc lập dân tộc đã được ghi nhận trong lịch sử đất nước ta.
Núi Hổ Sơn được biết tới là nơi sống và hóa thân của Công chúa Huyền Trân.
Nơi sống và hóa thân của Công chúa Huyền Trân
Sau khi xuống tóc tu hành, Công chúa Huyền Trân trở về chân núi Hổ Sơn (nay thuộc xã Liên Minh, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định) sinh sống và tu hành cùng cô ruột là Công chúa Thụy Bảo.
Tại đây, hai người cùng tu hành, phụng sự Phật pháp, khai hoang lập ấp, dạy dân trồng cây lương thực để cuộc sống ấm no, trồng cây thuốc nam để chữa bệnh và không ngừng chăm lo cho đời sống nhân dân trong vùng ngày càng thịnh vượng.
Cuộc sống của bà đã gắn chặt với dân làng dưới chân núi Hổ Sơn. Cùng dân làng khai hoang lập ấp lập làng, ổn định cuộc sống.
Ngày 9/4 âm lịch năm Canh Thìn (1340), Công chúa Huyền Trân hóa thân tại làng Hổ Sơn.
Ghi nhớ công ơn và tiếc thương người con gái nước Đại Việt nết na xinh đẹp đã dâng trọn tuổi thanh xuân của mình để đem lại hòa bình thịnh trị và mở mang bờ cõi cho đất nước, nhân dân làng Hổ Sơn đã lập đền thờ tại nơi bà tu hành.
Hàng năm vào ngày 9/4 âm lịch là ngày giỗ công chúa Huyền Trân, dân làng Hổ Sơn tổ chức lễ hội để tưởng nhớ, tri ân công đức bà.
Hiện chùa Hổ Sơn vẫn giữ được 27 tượng thờ và 27 đồ thờ cổ, trong đó nhiều cổ thư, cổ vật quý như tượng 2 công chúa, 4 sắc phong của các triều đại phong kiến phong cho 2 công chúa.
Người dân tới dâng hương tưởng nhớ Công chúa Huyền Trân.
Về với chùa Hổ Sơn ngày nay, du khách được thành tâm lễ phật và tìm hiểu thêm về cuộc đời của Công chúa Huyền Trân. Nơi đây còn là địa chỉ để tìm chiêm ngưỡng ngôi chùa cổ kính trong không khí yên bình, thanh tịnh bên sườn núi Hổ; hòa mình trong không gian văn hóa lễ hội; tìm hiểu về những nét đẹp văn hóa của địa phương; hiểu hơn về công lao của Huyền Trân Công Chúa; được đắm mình trong những thanh âm vang vọng của lịch sử, để lắng nghe khúc tráng ca bất hủ của Trần Triều oanh liệt...