Bệnh dịch hạch đã tàn phá nhân loại hàng nghìn năm, xóa sổ khoảng một nửa dân số châu Âu trong đại dịch Cái chết đen (thế Kỷ 14). Các nhà khoa học từ lâu đã hoang mang về nguồn gốc và lịch sử tiến hóa của nó.
Trong nghiên cứu đăng tải mới đây, các nhà khoa học cho biết họ đã tìm thấy nạn nhân đầu tiên của bệnh dịch hạch.
 |
| Hộp sọ của người đàn ông nhiễm bệnh dịch hạch cách đây 5.000 năm. (Ảnh: Đại học Kiel). |
Người này sống cách đây 5.000 năm ở Latvia ngày nay. Hài cốt của người đàn ông mang vi khuẩn Yersinia pestis gây bệnh.
"Các phân tích về chủng vi khuẩn cho thấy Y. pestis tiến hóa sớm hơn so với các tính toán trước đây", Ben Krause-Kyora, người đứng đầu Phòng thí nghiệm aDNA tại Đại học Kiel, Đức cho biết.
Theo Kyora, chủng vi khuẩn này xuất hiện cách đây 7.000 năm khi nó tách ra từ "tiền thân" Yersinia pseudotuber tuberculosis.
Yersinia pestis bị thiếu các gen quan trọng nên phiên bản thời cổ đại của nó vừa ít lây nhiễm vừa ít gây chết người hơn so với phiên bản thời trung cổ.
Nạn nhân là một người đàn ông ở khoảng 20 tuổi, được gọi là "RV 2039". Bộ xương của người này được khai quật cùng ba người khác vào cuối thế kỷ 19 tại một khu vực thuộc Latvia ngày nay. Ngoài RV 2039, các nhà khoa học không tìm thấy bằng chứng về Y. pestis trên 3 bộ xương còn lại.
“Việc phát hiện ra bệnh dịch hạch thực sự là một điều bất ngờ", Krause-Kyora cho biết.
Bằng chứng về Y. pestis được tìm thấy trong máu của RV 2039. Nó được cho là nguyên nhân gây ra cái chết của người này. Các phân tích cho thấy diễn biến bệnh diễn ra rất chậm.
RV 2039 có một lượng Y. pestis cao trong máu vào thời điểm qua đời.
Những người xung quanh người này không bị nhiễm bệnh. RV 2039 được chôn cất cẩn thận.
Các nhà nghiên cứu tin rằng Y. pestis đã xâm nhập vào RV 2039 thông qua vết cắn của một loài gặm nhấm nhiễm bệnh.
Ở thời kỳ đồ đá, bệnh dịch hạch không bùng phát rộng rãi. Y. pestis xuất hiện lẻ tẻ trong các nhóm săn bắn hái lượm, nông dân và dân du mục trên khắp Âu-Á nhưng không bao giờ phát triển tới mức độ như Cái chết Đen.