Hé mở sự thật sau nhục thân các thiền sư (1)

2000 bức ảnh và 17 cuộn phim quay lại hết thời điểm tìm thấy những nhục thân và phương pháp phục chế của ông. Theo PGS Nguyễn Lân Cường còn khá nhiều nhục thân ở khắp các chùa trên cả nước vẫn chưa được tìm thấy.

PGS Nguyễn Lân Cường đứng lặng người bên chiếc am nhỏ ở chùa Đậu (Thường Tín, Hà Nội). Nhục thân Thiền sư Vũ Khắc Minh sau tấm mành tre, đôi mắt nhắm hờ như đang suy tư về cõi Phật. Đầu thiền sư hơi hơi cúi xuống, lưng cong gập, hai tay đặt trước bụng, chân ngồi dạng thiền khoanh tròn, bàn chân trái ngửa vắt lên đùi phải, bàn chân phải ngửa vắt trên đùi trái. Như một linh cảm nghề nghiệp, PGS Lân Cường giật mình nhận thấy đây là một xác người thật ngồi thiền!

Nhục thân của một thiền sư sau khi được phục chế.

Câu chuyện tình cờ này đến với ông từ ngày nhận việc đi sửa gác chuông bị dột tại chùa Đậu.

PGS Lân Cường hồi tưởng: Một vấn đề đặt ra tư thế ngồi của nhục thân Thiền sư Vũ Khắc Minh là nguyên dạng hay sau khi qua đời các đệ tử của ngài mới dựng dậy để đúng vị trí như khi tìm thấy? Câu hỏi này gây nhiều tranh cãi trong nhóm các nhà khảo cổ. Nhưng PGS Lân Cường vẫn khẳng định và nghiêng về ý kiến đây là tư thế nguyên dạng sau khi qua đời.

Đem băn khoăn này hỏi GS- Nhà báo Nguyễn Khắc Viện, ông nhận được câu trả lời: “Đây là cách ngồi tốt nhất để tập trung tư tưởng gọi là tọa thiền. Trong quá trình này người ta có thể chủ động về sinh lý ngay từ trước cho đến lúc tập trung cao độ thì hầu như không còn cảm giác gì nữa...”.

Theo kinh nghiệm mấy chục năm của mình, PGS Lân Cường đã thầm khẳng định đây là tượng có người thật ở bên trong. Ông phân tích: Qua vết nứt rộng ở trán, phát hiện có xương sọ bên trong. Từ đó, ông suy nghĩ phải đưa nhà sư này “đi bệnh viện” chụp X-quang để khẳng định. Khi chụp X-quang sẽ chứng minh 3 điều: Trong thi hài không hề có cốt bằng kim loại, hoặc gỗ để làm khung liên kết các xương; không hề có chất dính để dính các xương vào với nhau; các xương phải nằm theo đúng vị trí giải phẫu. Vậy là PGS Lân Cường cùng cộng sự đã phải tìm mọi cách đưa nhục thân Thiền sư Vũ Khắc Minh ra bệnh viện Bạch Mai để chụp X-quang. Việc này gặp nhiều sự ngăn cản, cũng như những lời nói làm ông đau lòng...

Với pho tượng của Thiền sư Vũ Khắc Trường được phục dựng lại năm 1983 có nhiều chi tiết sai lệch. PGS Lân Cường kể, trong dự án soạn thảo đầu tiên đã có ý định dỡ ra thu thập xương cốt rồi dựa theo xương sọ để phục nguyên lại đúng với vẻ mặt ban đầu của thiền sư. Nhưng nhà chùa và Sở Văn hóa thông tin địa phương đã không tán thành vì cho rằng hình ảnh cụ Vũ Khắc Trường đã in đậm trong lòng người dân nên không thể phá ra làm lại. “Tôi đành theo ý của họ mặc dù ấm ức lắm!”- PGS Lân Cường nói.

Pho tượng bị hỏng trầm trọng, bề mặt tượng lớp sơn bị mủn nát. Chỉ cần một tác động nhẹ là cả pho tượng sẽ bị đổ sập xuống. Do đó, các nhà khảo cổ đã không thể đổ thạch cao làm khuôn trên chính pho tượng gốc để làm đối chứng. Nhóm đã quyết định giao cho nhà điêu khắc trẻ Đào Ngọc Hân làm một pho tượng bằng đất sét có kích thước và hình dáng giống hệt tượng gốc và tiến hành đổ khuôn để tu bổ phần chân và pho tượng đối chứng.

Vào một buổi chiều mùa hè, PGS Lân Cường cứ ngồi ngắm pho tượng và băn khoăn: Vì sao vị thiền sư này lại có tay dài đến thế? Mạnh dạn bàn bạc với họa sĩ Hân và quyết định “bí mật” khoét 4 ô nhỏ ở vùng gần đầu xương cánh tay và khuỷu tay. Điều này tuy không được phép nhưng bằng suy nghĩ nghề nghiệp ông biết rằng sẽ phát hiện ra một chân lý nào đó. Suy nghĩ này đã trở thành sự thật! Trong hố khoét của cánh tay phải ở phía trên gần vai, phát hiện ra ròng rọc và chỏm của xương cánh tay đã bị đặt lộn ngược. Bên cạnh đó là xương mác của xương ống chân được ghép vào xương cánh tay và cũng bị lộn đầu. Đây chính là nguyên nhân làm cánh tay của thiền sư dài quá cỡ. Khi gỡ xương ở phần đáy cũng nhận thấy xương chày trái lắp nhầm sang xương chày phải. Tất cả những sai lệch về mặt “y học” này được PGS Lân Cường sắp xếp đúng nguyên bản!

Chuyện kể truyền miệng nhau từ rất lâu ở chùa Đậu, có 2 am nằm ở bên phải và bên trái của chùa với Thiền sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường. Vào ngày nọ, Thiền sư Vũ Khắc Minh (người dân quen gọi Ngài là cụ Sư rau- vì nhà sư chỉ ăn rau trừ bữa) bước vào am và nói với các đệ tử rằng: “Mang cho ta một chum nước uống và một chum dầu để thắp. Khi nào thấy dứt tiếng mõ hãy mở cửa am ra. Nếu thấy thi thể của ta đã hỏng, thì dùng đất am lấp đi, còn ngược lại thi thể vẫn thơm tho thì dùng sơn ta bả lên thi thể...”. Dứt lời, cụ bước vào am tọa thiền và chỉ còn nghe văng vẳng ra tiếng tụng kinh gõ mõ suốt ngày này qua ngày khác. Tròn trăm ngày, các đệ tử không thấy tiếng mõ nữa vội mở cửa am ra thì thấy Ngài ngồi đấy như đang trong lúc tọa thiền. Hai chân ken vào nhau đúng vị trí của thiền còn hai tay hơi bị xệ xuống. Thấy thi thể còn thơm, nhớ lời thầy dặn, họ vội lấy sơn ra bả lên thi hài.

Tháp Viên Tuệ là 1 trong số 17 ngôi tháp cổ ở chùa Tiêu Sơn (Từ Sơn- Bắc Ninh). Phần trên tháp có một viên gạch đỏ còn khắc tên và niên hiệu chữ cổ, dịch là: Ngày lành mùa xuân niên hiệu Bảo Thái thứ 4 (1723) triều Lê (Lê Dục Tông) kính cẩn xây dựng mộ tháp hoàn thành ngày 1 tháng 4. Hàng chữ bên phải có ghi: Nhục thân ở trong tháp có tên là Ma ha đại Tỳ Kheo Như Trí...

Cho đến ngày 5/3/2003, Thiền sư Như Trí được đưa ra khỏi tháp. Nhục thân ngồi thiền định trong tư thế bán già (chân trái ở dưới, chân phải đặt lên trên), tay kiết ấn Tam muội nhưng vì ẩm mốc nên bị mục rơi phần cẳng tay. Xương mũi và xương hàm trên thụt vào hộp sọ. Xương màu đen còn nhìn thấy rõ bên trong hộp sọ. Bên dưới là bệ sen bằng gốm non màu đỏ. Nhục thân được sơn phủ bên ngoài là một lớp sơn ta màu ngà. Mắt và lông mày vẽ bằng sơn đen. Khi gỡ phần nhục thân ra khỏi đế, các nhà khảo cổ phát hiện đế là một tấm gốm nung màu đỏ, mặt áp vào đáy nhục thân có có in hình nan phên. Từ mặt đáy, thấy xương sên, gót và xương mác nằm khá đúng vị trí giải phẫu. Từ đây, các nhà khảo cổ kết luận nhục thân được bó cốt ngay sau khi tịch, không có sắp xếp xương như nhục thân Thiền sư Vũ Khắc Trường.

Ngày 11/5/2004, PGS Lân Cường và họa sĩ sơn mài Đào Ngọc Hân lật ngược nhục thân để nghiên cứu phần trong lòng. Hai người vô cùng ngạc nhiên khi phát hiện ra một khối hợp chất to bằng quả bưởi nằm chính giữa phần bụng. Nhục thân được phủ kín bằng sơn ta, phía dưới lại có đáy gốm, do đó khối vật chất này này từ ngoài không thể lọt vào trong ổ bụng được. Nghĩ vậy, PGS Lân Cường lấy một chút hiện vật đem về Viện Khoa học Tự nhiên và Công nghệ quốc gia phân tích. Qua kết quả phân tích phổ nhiễu xạ tia X cho thấy đây chính là các chất còn lại của phần phủ tạng trong bụng thiền sư Như Trí. Như vậy, đây là lần đầu tiên ở Việt Nam đã phát hiện và chứng minh được có phần nội tạng trong bụng thiền sư. “Điều này có thể suy luận rằng trong bụng thiền sư Vũ Khắc Minh chắc cũng còn lại khối vật chất là phần nội tạng mà qua phim X không thể phát hiện được”- PGS Lân Cường khẳng định.

PGS Lân Cường kể tiếp, sau khi tu bổ được phần thân, tiến hành khoét phần sau gáy để đưa đốt sống cổ bị rời ra ban đầu vào vị trí cũ. Đến độ sâu 1,3cm bỗng chiếc đục trên tay họa sĩ Hân bật trở lại. Ánh xanh của gỉ đồng lóe lên. Tiếp tục khoét thêm hố khác ở ngang thắt lưng có chiều dài là 2,5cm, chiều rộng 2cm. Ở độ sâu 0,98cm phát hiện ra dấu vết của tấm đồng.

Những chi tiết kỳ lạ này đã khiến các nhà khảo cổ tiếp tục có những suy đoán cho những tục táng chưa từng có trong lịch sử Việt Nam!