Khuyến cáo trên đã được đại diện Bệnh viện (BV) Chợ Rẫy đưa ra trong buổi chia sẻ thông tin cùng các cơ quan truyền thông ngày 2/7/2024 tại TP.HCM.
Vô sinh và phải điều trị hormon sinh dục suốt đời
Một trong những ca bệnh phức tạp mà BV Chợ Rẫy đang điều trị là nữ bệnh nhân còn rất trẻ, bị viêm não tự miễn có khối u ở cả 2 bên buồng trứng. Trước đó, bệnh nhân được bác sĩ sản khoa xác định là có u quái buồng trứng và khuyến cáo phẫu thuật để lấy u. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố khách quan và chủ quan nên đến khi bệnh nhân được chuyển vào cấp cứu tại BV Chợ Rẫy thì đã lên cơn co giật và hôn mê.
Trước tình huống đó, BV Chợ Rẫy đã phối hợp hội chẩn cùng BV Hùng Vương để lựa chọn giải pháp khả quan nhất cho bệnh nhân trẻ tuổi này. Ekip cũng đã liên hệ với cơ quan lưu trữ trứng cũng như các đội ngũ liên quan đến vấn đề sinh học phân tử nuôi trữ trứng.
Tuy nhiên, dù bệnh nhân hiện đang được điều trị tích cực nhưng trong tương lai, người bệnh vẫn phải đối mặt với 2 vấn đề: đó là không thể có con và phải điều trị hóc môn sinh dục cả đời do bị rối loạn hóc môn.
Thăm khám cho bệnh nhân viêm não tự miễn do u quái buồng trứng - Ảnh BVCC
Ca bệnh viêm não tự miễn đầu tiên phát hiện tại BV Chợ Rẫy vào năm 2023. Đến nay, khoa Bệnh nhiệt đới BV Chợ Rẫy đã phát hiện tổng cộng 17 ca bệnh viêm não tự miễn do kháng thể kháng NMDAR với độ tuổi trung bình là 23. Hiện tại, 9 ca đã được hồi phục hoàn toàn, 4 ca tử vong và còn 4 bệnh nhân hiện vẫn đang điều trị tại Bệnh viện. Trong đó, 12/17 bệnh nhân là nữ và 6/12 bệnh nhân nữ này có u quái buồng trứng.
Thế giới cũng chưa có phác đồ điều trị
Phát biểu tại buổi chia sẻ, BSCKII Phạm Thanh Việt – Phó Giám đốc bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, hiện tại, căn bệnh viêm não tự miễn do kháng thể kháng NMDAR liên quan đến u quái buồng trứng vẫn chưa có phác đồ điều trị chi tiết và thống nhất trên thế giới cũng như Việt Nam.
Các ca bệnh được phát hiện chỉ được điều trị theo những phác đồ riêng mà mỗi bệnh viện xây dựng và tùy vào từng trường hợp mà các phương án điều trị phối hợp cũng sẽ khác nhau. Một điều cần phải lưu ý là bệnh lý này nếu không được phát hiện và điều trị phù hợp hoặc chẩn đoán sai ở giai đoạn đầu thì khả năng tử vong gần như là 100% hoặc người bệnh có thể phải đối mặt với những di chứng đáng tiếc về sau.
Nhiều người viêm não tự miễn do u quái buồng trứng.
Về nguyên nhân gây ra bệnh, TS BS Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, do virus tấn công các tế bào thần kinh hoặc các khối u (thường là u quái buồng trứng chứa mô tế bào thần kinh) và phóng thích kháng thể NMDA.
Kháng thể này sẽ tấn công vào hệ thần kinh trung ương và làm tổn thương não bộ ở nhiều mức độ khác nhau.
Các triệu chứng thường gặp ở người bệnh viêm não tự miễn là: có hành vi bất thường hay rối loạn nhận thức; rối loạn chức năng ngôn ngữ; co giật; rối loạn vận động, loạn động, động tác bất thường; rối loạn tri giác (lơ mơ, lú lẫn, hôn mê); rối loạn chức năng thực vật, thở nhanh.
Nói về nguy cơ ở phụ nữ bị u quái buồng trứng phát triển thành bệnh viêm não tự miễn, BSCKII Huỳnh Thị Thúy Mai, Trưởng khoa Hậu sản bệnh viện Hùng Vương cho biết, theo thống kê tại BV Hùng Vương, trong năm 2023, có khoảng 4.000 ca phát hiện bệnh nhân bị u quái buồng trứng.
Trong đó, khoảng 600 ca đã được phẫu thuật và 98% là u quái trưởng thành (lành tính). BS CKII Huỳnh Thị Thúy Mai chia sẻ, theo góc độ Sản khoa, thông thường sẽ chỉ xác định khối u đó là lành tính hay ác tính và chỉ định phẫu thuật dựa trên kích thước của khối u. Về mặt khối u đó có thể phát sinh ra kháng thể kháng NMDAR gây ra bệnh viêm não tự miễn thì thực sự rất hiếm gặp.
Qua trường hợp nữ bệnh nhân trẻ tuổi này cũng là hồi chuông cảnh báo, cần có những nghiên cứu chuyên sâu để xem xét thêm về vấn đề theo dõi khả năng phát triển thành bệnh VNTM từ u quái buồng trứng do kháng thể kháng NMDAR ở mảng Phụ khoa.
Trước sự nguy hiểm của căn bệnh này, TS BS Lê Quốc Hùng – Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới bệnh viện Chợ Rẫy cũng đưa ra khuyến cáo, viêm não tự miễn thường gặp ở phụ nữ trẻ, đặc biệt ở người có u quái buồng trứng và tỷ lệ tử vong rất cao nếu không được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
Ngoài ra, việc điều trị rất khó khăn, phức tạp và chi phí cũng sẽ rất cao nếu bệnh nhân đã rơi vào tình trạng nặng. Chính vì vậy, phòng bệnh hơn chữa bệnh, người bệnh cần phải tầm soát kháng thể NMDA được phát hiện u buồng trứng. Bên cạnh đó, người dân cần chú ý phát hiện sớm căn bệnh này khi người thân có tình trạng thay đổi thói quen, tinh thần, giảm trí nhớ hay có vận động bất thường không chủ ý, lên cơn co giật không rõ lý do….
Được biết, ca bệnh viêm não tự miễn đầu tiên trên thế giới được ghi nhận vào năm 2007 tại Nhật Bản. Tuy nhiên, cho đến nay, những thông tin về bệnh lý này vẫn chưa được thống kê đầy đủ và phác đồ điều trị vẫn còn rất mới với nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Tại nước ta, trong khoảng 5 năm gần đây, nhờ vào những bước phát triển về xét nghiệm, khoa học kỹ thuật, ngoài BV Chợ Rẫy thì những cơ sở y tế hàng đầu trong nước như BV Bệnh nhiệt đới Trung Ương, BV Bệnh nhiệt đới TP.HCM, BV Bạch Mai… cũng đã từng phát hiện ra những ca bệnh tương tự.