Thời gian gần đây, nhiều người đồn thổi loại nấm phục linh thiên có tác dụng chữa trị bệnh ung thư và hét giá lên đến gần 100 triệu đồng/kg. Thực hư tin đồn này như thế nào?
Nấm hiếm
Từ thông tin đồn thổi trên mạng internet, chúng tôi men theo các triền núi dọc dãy Hoàng Liên Sơn và khu vực Văn Chấn, Mù Cang Chải của Yên Bái để xác minh thực hư về loại nấm mà nhiều người nói là chữa được bách bệnh này.
Điều bất ngờ đó là chính những lang y nức tiếng quanh vùng cũng ngạc nhiên trước tin đồn nấm phục linh thiên chữa được bệnh ung thư và cho rằng: Đây chỉ là tin đồn không có căn cứ, mọi người không nên tin theo những tin đồn này có thể chuốc họa vào thân.
Một lang y nổi tiếng dưới dãy Hoàng Liên Sơn cho biết: “Nấm phục linh thiên chỉ mọc trên ngọn cây vân sam - một loại gỗ quý thuộc họ thông và thuộc loại hiếm hiện nay. Loại nấm này thường xuất hiện ở khu vực Hoàng Liên Sơn, một số huyện miền núi của tỉnh Yên Bái như Văn Chấn, Mù Cang Chải. Tuy nhiên, do người dân khai thác dược liệu theo kiểu tận thu để bán cho Trung Quốc nên loại nấm này bị khai thác gần như cạn kiệt, riêng khu vực Hoàng Liên gần như đã hết, chỉ còn ở vài nơi thuộc tỉnh Yên Bái”.
 |
| Nấm phục linh thiên thường mọc trên ngọn cây vân sam. |
Anh Giang Trịnh Tuân, một người dân sống tại huyện Văn Chấn tiết lộ: Hiện ở khu vực Văn Chấn, Mù Cang Chải vẫn còn nấm phục linh thiên. Về số lượng thì nấm này không quá quý hiếm như dân mạng đồn thổi, bởi vì dân sống quanh các triền núi của huyện Mù Cang Chải vẫn tìm được loại nấm này với khối lượng hàng chục kg, nhưng cũng không nhiều đến mức cả tấn.
Theo anh Tuân, khu vực Hoàng Liên Sơn và Yên Bái là vị trí phân bố của cây vân sam, loại gỗ hiện đang có giá 40 - 50 triệu đồng/1m2 trên thị trường hiện nay. Trên ngọn, cành của loại cây này thỉnh thoảng bị sâu đục thân khoét vào, sau khi sâu chết chỗ vết thương đó sùi ra một khối u mềm, xốp rồi lớn dần. Thông thường một nấm phục linh thiên có trọng lượng trên 2kg phải mất thời gian 3 - 4 năm mới thành, nhưng những loại nấm lớn kiểu này rất ít mà thường chỉ có loại bằng nắm tay hoặc nhỏ hơn.
Gần 100 triệu đồng/kg?
Có lẽ do nấm phục linh thuộc loại hiếm gặp nên một số kẻ cơ hội đã thổi phồng giá của nó lên đến gần 100 triệu đồng/kg để trục lợi. Hiện một số nhà thuốc tại Hà Nội rao bán nấm phục linh thiên trên mạng internet với giá 8,5 triệu đồng/100g, tương đương 85 triệu đồng/kg.
Anh Nguyễn Văn Sáng, người dân sống tại tp Yên Bái, tỉnh Yên Bái cho biết: “Cách đây vài ngày, anh gọi điện cho một nhà thuốc ở Hà Nội liên hệ mua nấm phục linh thiên. Nhà thuốc này nói hiện nấm hiếm vô cùng, phải đặt trước hàng tháng mới có hàng để bán... thậm chí giá loại nấm này có thể cao hơn giá đã niêm yết vì nhu cầu thị trường là rất cao”.
 |
| Cành cây vân sam mọc hai nấm có trọng lượng gần 4kg được người dân tìm thấy. |
Tuy nhiên, khi chúng tôi gặp những người dân đi săn lùng nấm phục linh thiên mới thấy giá trị của loại nấm này đã bị một số nhà thuốc thổi phồng lên để trục lợi. Theo lời anh Giang Trịnh Tuân thì nhiều người vẫn thường nấu canh nấm phục linh cùng với xương, ý dĩ... nhằm giúp cơ thể dễ ngủ hơn và giá cả cũng không đắt đỏ như tin đồn thổi.
Cách đây ít lâu, anh đọc được thông tin loại nấm mà gia đình mình đang ăn có giá cao ngất ngưởng nên đã gọi điện cho một nhà thuốc ở Hà Nội để bán. Phía nhà thuốc đề nghị anh gửi hình ảnh mẫu để xem có nên mua hay không. Sau khi xem mẫu, phía nhà thuốc trả giá 6,5 triệu đồng/kg cho quả nấm lớn nhất có trọng lượng trên 2kg, còn những quả nấm nhỏ hơn chỉ mua với giá 200.000đ/kg. Mức giá này cao gấp hơn 100 lần so với giá rao bán của nhà thuốc nêu trên.
Nghi ngờ việc nhà thuốc mà mình vừa rao bán nấm có sự nhập nhèm để trục lợi, anh Tuân dùng một số điện thoại khác gọi đến hỏi mua nấm phục linh thiên. Lần này, phía nhà thuốc với giọng “làm hàng” rằng: Loại nấm này rất quý hiếm, giá 8,5 triệu đồng/100g là rẻ do nấm có tác dụng chữa ung thư và đang được nhiều người săn lùng, muốn mua hàng phải đặt trước. Bất ngờ trước thông tin về giá trị thực của loại nấm được quảng cáo là thần dược đó, anh Tuân không bán mà để dành nấu canh cho cả nhà ăn.
“Tôi không bán nấm cho những người thổi phồng giá dược liệu này lên là tránh tiếp tay cho một số nhà thuốc lừa người sử dụng. Nếu bán cho họ thì có thể hàng trăm người sẽ bị một số nhà thuốc rút túi tiền trong khi giá trị thực của nó thì chỉ vài trăm ngàn/1kg”, anh Tuân cho biết.
 |
| Nấm phục linh thiên được chế biến thành món ăn nhằm an thần, chữa đau xương, khớp. |
Chưa khẳng định chữa bệnh ung thư
Việc nấm phục linh thiên bị thổi giá cao theo nhiều người dân các tỉnh Lào Cai, Yên Bái là do có dư luận về tác dụng chữa bệnh ung thư. Theo tin đồn thổi thì đây là loại nấm quý hiếm, được dùng vào việc chữa các loại bệnh hiểm nghèo, nhất là bệnh ung thư. Mặc dù tin đồn là chữa bệnh ung thư nhưng thực tế đã có người nào được chữa khỏi hay không thì không ai biết, cũng không có nhân chứng nào đứng ra chứng minh được loại nấm này đã chữa khỏi ung thư. Đó là chưa kể đến việc các cơ quan chức năng chưa hề kiểm nghiệm các hoạt chất chứa trong nấm có khả năng ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư hay không.
Theo lương y Nguyễn Hữu Toàn, một thầy thuốc Đông y có tiếng ở Hải Phòng thì xưa nay người ta thường dùng nấm phục linh vào việc chữa các bệnh liên quan đến xương khớp như viêm khớp, đau lưng, nhức mỏi tay chân và để an thần. Còn việc nấm có chữa được ung thư hay không thì chưa nghe nói tới, trong các tư liệu về Đông y cũng chưa thấy nói về tác dụng chữa ung thư của nấm phục linh hoặc một dạng nào khác giống như ung thư... Lịch sử bốc thuốc từ trước đến nay, ông cũng chưa từng dùng nấm phục linh cho việc chữa trị ung thư.
“Không thể phủ nhận là từ trước đến nay đã có những trường hợp một số lang y đẩy lùi được bệnh ung thư cho người này, nhưng không thể đẩy lùi bệnh được cho người khác. Thế cho nên người ta mới nói “hợp thầy hợp thuốc” thì mới khỏi bệnh. Vì thế, chưa thể khẳng định một loại dược liệu nào đó có chữa dứt điểm bệnh ung thư hay không, nếu có thì cần phải có sự vào cuộc của cơ quan chức năng để có cách bảo tồn và phát triển nguồn thuốc quý”.
Lương y Nguyễn Hữu Toàn